Cuộc chiến Vinasun - Grab: “Soi” 4 điều kiện “đòi” 41 tỷ bồi thường thiệt hại

Ý kiến nói trên được đưa ra tại buổi Tọa đàm “Kinh tế chia sẻ: Mô hình gọi xe công nghệ và những thách thức cần tháo gỡ” mới đây. Tại buổi tọa đàm, các đại diện đã có những phân tích về vụ kiện dân sự “Tranh chấp bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng” giữa nguyên đơn là Công ty cổ phần Ánh Dương Việt Nam - Vinasun với bị đơn là Công ty TNHH GrabTaxi Việt Nam (Grab) hồi tháng 10 vừa qua.

Theo PGS.TS Nguyễn Như Phát - nguyên Viện trưởng Viện nhà nước và pháp luật, trong một xã hội hiện đại và có Nhà nước pháp quyền, các lợi ích hợp pháp được bảo vệ thì việc doanh nghiệp nọ kiện doanh nghiệp kia và đòi yêu cầu bồi thường là chuyện rất bình thường, và Vinasun kiện Grab cũng bình thường trong mọi nền kinh tế. Tuy nhiên, đối với vụ kiện đòi bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng như vụ này cần đáp ứng 4 điều kiện.

Một là, phải có vi phạm nghĩa vụ. Trong trường hợp này vì đòi bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng nên vi phạm nghĩa vụ được hiểu là vi phạm quyền và lợi ích của một người nào đó được pháp luật bảo vệ mà không có hợp đồng.

Hai là, phải có thiệt hại thực tế. Người có nghĩa vụ chứng minh thiệt hại là bên đi đòi, trong trường hợp này Vinasun phải chứng minh thiệt hại.

Ba là, quan hệ nhân quả, được hiểu là hậu quả bắt buộc, duy nhất và khách quan, hậu quả này chỉ phát sinh từ hành vi vi phạm pháp luật. Đây là một điều rất quan trọng cần được lưu ý trong quá trình xét xử.

Bốn là, lỗi do yếu tố chủ quan. Tuy nhiên, trong pháp luật hiện đại, đặc biệt là trong thương mại người ta không quan tâm tới yếu tố đó. “Trong vụ việc này gọi là “lỗi suy đoán”, nghĩa là bên nào phát sinh vi phạm nghĩa vụ tức là bên đấy có lỗi, trừ trường hợp anh chứng minh được rằng anh không có lỗi.” - ông Nguyễn Như Phát phân tích.

PGS.TS Nguyễn Như Phát cho rằng, TAND TPHCM cần phải làm rõ “Grab đang vi phạm điều gì liên quan đến quyền lợi hợp pháp của Vinasun đang được pháp luật bảo vệ”.

Trong khi đó, ông Ngô Vĩnh Bạch Dương - Trưởng phòng Luật kinh tế, Viện Nhà nước và pháp luật, thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam nói: “Trong xã hội hiện đại, việc kiện nhau, thưa nhau ra tòa là hành động văn minh và chúng ta nên khuyến khích”.

Trưởng phòng Luật kinh tế Ngô Vĩnh Bạch Dương lý giải thêm: Những hành vi liên quan đến khuyến mại, giảm giá có hợp pháp hay không thuộc thẩm quyền cơ quan quản lý cạnh tranh. Trong khi đó, thẩm quyền của Tòa án theo Luật tố tụng dân sự thì Tòa án không có thẩm quyền tuyên bố hành vi khuyến mại, giảm giá là đúng hay sai.

Ông Dương cho hay, có một vấn đề mà dư luận rất quan tâm là có rất nhiều doanh nghiệp cũng có khả năng gây thiệt hại cho Vinasun như Mai Linh, Group hay các hãng taxi khác nhưng tại sao Vinasun chỉ kiện Grab thì tôi khẳng định Vinasun có quyền kiện như vậy.

“Trong 10 ông gây thiệt hại cho tôi nhưng tôi có quyền kiện 1 trong 10 ông, 9 ông khác tôi tha. Đó là quyền định đoạt của tôi. Điều này không phải là Vinasun sai mà họ chỉ thích kiện Grab thì đấy là quyền của họ.” - ông Ngô Vĩnh Bạch Dương đánh giá.

Trước đó, ngày 29/10, theo kế hoạch Tòa án Nhân dân TPHCM sẽ đưa ra phán quyết về vụ kiện dân sự “Tranh chấp bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng” giữa Vinasun và Grab. Tuy nhiên, Hội đồng xét xử đã quyết định tạm ngưng phiên tòa đến ngày 22/11.

Viện kiểm sát cho rằng, có đủ cơ sở xác định Grab là doanh nghiệp kinh doanh vận tải taxi, kinh doanh không đúng Đề án 24, vi phạm Luật Doanh nghiệp 2014. Đồng thời, theo kết quả khảo sát của trung tâm nghiên cứu, có 40% khách hàng của Vinasun chuyển qua sử dụng dịch vụ của Grab. Theo báo cáo giám định của Công ty Cửu Long, số lượng xe của Grab gần 13.000 xe. Các kết quả này hoàn toàn phù hợp.

Viện kiểm sát đề nghị Hội đồng xét xử chấp nhận toàn bộ yêu cầu bồi thường của Vinasun, buộc Grab bồi thường hơn 41,2 tỉ đồng.

Châu Như Quỳnh