Chuyên gia: Giá điện cao chưa chết, nhưng mất điện thì chết

Tại tọa đàm "Tính đúng, tính đủ để có giá điện phù hợp" diễn ra chiều 31/10, ông Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, cho rằng để tính đúng, tính đủ thì nguyên tắc thị trường phải là chi phối và dẫn dắt.

Theo ông, với các nhóm thu nhập thấp, chính sách xã hội cần có cơ chế hỗ trợ phù hợp và tách bạch với giá điện chung, không nên để tình trạng EVN lỗ và nguy cơ phá sản như hiện nay.

"Tôi đã từng nói giá điện cao chưa chết nhưng mất điện thì chết. Công cụ giá là công cụ cần được đưa ra sử dụng một cách tích cực nhất, hiệu quả nhất với nguyên tắc theo thị trường. Tính đúng, tính đủ là yếu tố khách quan và dẫn dắt sự phát triển của ngành điện", ông Thiên chia sẻ.

Để có giá điện hợp lý, ông cho rằng cần thực hiện giá điện theo nguyên tắc thị trường, đảm bảo cung cầu và sản xuất, đồng thời thúc đẩy việc mua bán điện trực tiếp, gắn với tiêu dùng năng lượng hiệu quả nhất. 

Ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, cũng cho rằng giá điện cần đảm bảo hài hòa hóa lợi ích các bên. 

"Nguyên tắc giá điện là cần tính đúng tính đủ, cùng với các chính sách hỗ trợ khác cho các nhóm đối tượng. Do đó, cần phải xác định rõ giá điện thực tế là bao nhiêu, nếu tính thấp sẽ không thu hút đầu tư, gây nên thua lỗ và không hiệu quả. Từ đó xác định cơ chế giá điện đảm bảo tính cạnh tranh, hấp dẫn", ông Hiếu chia sẻ.

Ông Nguyễn Tiến Thỏa, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) phân tích, thiếu điện sẽ tạo ra nhiều điểm nghẽn từ sản xuất đến kinh tế.

"Giá điện thấp thì khó thu hút đầu tư nước ngoài vào lưới, truyền tải do không đủ chi phí, lợi nhuận thì không thể kêu gọi họ rót vốn vì an sinh xã hội. Nếu điện không đi trước một bước sẽ khiến nền kinh tế khó khăn", ông Thỏa nhấn mạnh.

Cục trưởng Cục Quản lý giá cũng cho rằng cơ quan quản lý năng lượng cần đẩy nhanh việc sửa Luật Điện lực, trong đó có quy định về giá theo hướng thị trường. 

Việc này sẽ chuẩn bị cho vận hành thị trường bán lẻ điện cạnh tranh, khi đó người tiêu dùng được lựa chọn đơn vị bán điện với giá tốt, dịch vụ tốt nhất. Nhà nước cũng cần cải cách biểu giá bán lẻ điện, có các chính sách hỗ trợ cho người nghèo, thu nhập thấp và tính toán ngân sách hỗ trợ phù hợp.

Để tính đúng, tính đủ, ông Phan Đức Hiếu cho rằng cần đảm bảo an ninh nguồn điện với sự đồng bộ, kịp thời. Đẩy nhanh các dự án nguồn điện, tăng tính cạnh tranh trên cơ sở giảm chi phí tuân thủ thủ tục hành chính, không sản xuất bằng mọi giá; có chính sách phù hợp với từng nhóm đối tượng, tiết kiệm điện, tiêu thụ điện xanh.

Chuyên gia năng lượng Hà Đăng Sơn cũng cho rằng cần nhìn nhận bài toán tổng thể về giá điện với thị trường điện, khi nhiều nhà đầu tư đánh giá thị trường Việt Nam không còn là "cô gái đẹp" và không thực sự hấp dẫn. 

Do đó, ông Sơn khuyến nghị cần thay đổi cơ chế chính sách, điều chỉnh luật pháp về thu hút đầu tư, trong đó đưa ra mức giá mua điện phù hợp, đủ hấp dẫn nhà đầu tư, đảm bảo việc đầu tư rủi ro thấp, gắn với an ninh năng lượng…