Chạy đua lãi suất: Nợ xấu có thể "xấu" trở lại

Theo ghi nhận của nhóm phân tích thuộc Công ty chứng khoán Rồng Việt (VDSC) tại một báo cáo mới phát hành, năm 2015, các khó khăn từ bên ngoài tiếp tục ảnh hưởng đến tình hình kinh doanh của doanh nghiệp niêm yết khiến tăng trưởng doanh thu nhóm này giảm mạnh từ mức 15% năm 2014 xuống còn 6%. Trong khi đó, vốn chủ sở hữu tăng trưởng mạnh 25% đã giúp tổng tài sản đạt mức tăng trưởng nhanh hơn, ở mức 17% so với năm 2014...

Theo VDSC, sau giai đoạn căng thẳng vì chi phí lãi vay 2011 - 2012, hầu hết các doanh nghiệp đều đã giảm mạnh mức sử dụng đòn bẩy tài chính. Tỷ lệ nợ/vốn chủ sở hữu cũng đã giảm mạnh.

Xu hướng lãi suất cho vay cũng giảm (nhờ thanh khoản hệ thống ngân hàng cải thiện và các gói hỗ trợ lãi suất của nhà điều hành) và qua đó giúp giảm chi phí lãi vay cho doanh nghiệp.

Từ mức trung bình 8,5% trong năm 2011, chi phí lãi vay toàn ngành chỉ còn khoảng 5,5% trong năm 2015 và chiếm hơn 16% trong tổng chi phí của doanh nghiệp (tỉ lệ này năm 2011 là 25,6%). Các doanh nghiệp đã chủ động tìm kiếm vốn tài trợ từ thị trường vốn nhiều hơn, giảm tỷ lệ sử dụng đòn bẩy cũng như sự phụ thuộc vào khối ngân hàng.

Theo VDSC, trong điều kiện ngành ngân hàng đang trong giai đoạn ổn định hoạt động, nếu xu hướng này có thể tiếp diễn trong thời gian tới sẽ giảm bớt áp lực về thanh khoản cho hệ thống đồng thời làm chậm lại xu hướng tăng lãi suất.

Tuy nhiên, nhóm phân tích cho rằng, các chỉ tiêu sinh lời của các doanh nghiệp niêm yết trên thực tế chưa có sự chuyển biến khả quan. Việc thúc đẩy tăng trưởng quy mô tài sản thông qua tăng trưởng vốn chủ sở hữu khiến tỷ lệ lợi nhuận ròng trên vốn chủ sở hữu (ROE) chưa thể lấy lại phong độ cũ.

Làn sóng tăng vốn trong giai đoạn cuối năm 2014 - 2015 khiến ROE bình quân của các doanh nghiệp niêm yết cải thiện nhẹ so với mức đáy năm 2013 nhưng vẫn thấp hơn giai đoạn trước đó. Đồng thời, tỷ lệ biên lợi nhuận trước thuế và lãi vay hầu như chỉ biến động nhẹ trong khoảng 11 - 12%.

VDSC đánh giá, sức khỏe của các doanh nghiệp dù đã phục hồi từ giai đoạn khó khăn 2011 – 2012 nhưng vẫn chưa ổn định. Do vậy, nếu lãi suất cho vay tiếp tục tăng, gánh nặng chi phí lãi có thể quay trở lại.

Một điểm lưu ý là các doanh nghiệp niêm yết, vốn được xem là những đại diện có chất lượng tốt nhất của nền kinh tế, hiện vẫn chưa đủ sức khỏe để chịu đựng lãi suất cao hơn. Nhóm doanh nghiệp còn lại có thể còn khó khăn hơn nhiều.

Do vậy, VDSC cho rằng, việc cạnh tranh huy động bằng lãi suất, đồng thời tăng lãi suất cho vay cần được các ngân hàng cân nhắc thận trọng. Tình trạng vội vã đẩy tăng quá nhanh vượt ngưỡng khả năng chịu đựng của các doanh nghiệp có thể khiến tình hình nợ xấu, vừa bớt xấu đã có thể xấu trở lại.

Bích Diệp