Chân dung “đại gia” thủy sản Cần Thơ Tòng "Thiên Mã”

“Từ chạy bàn” đến “phi lê cá tra”!

Thật ra cách đây hơn 10 năm, sau khi thấy cảnh các nhà máy thủy sản “mọc lên như nấm” - một người nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực thủy sản đã cảnh báo: Sẽ có nhiều doanh nghiệp đầu tư nhà máy chế biến cá tra phá sản! Điều đó đã xảy ra, khi vừa qua hàng loạt đại gia thủy sản phải phá sản, và ra hầu tòa! Đây là hệ lụy tất yếu, của những người đang kinh doanh địa ốc, vật liệu xây dựng, vàng bạc… thấy chế biến thủy sản như “một miếng bánh béo bở” nhảy vào kinh doanh!

Đại gia Tòng “Thiên Mã” không là ngoại lệ! Dù vậy, vụ bắt, khám xét nhà và nơi làm việc của “đại gia thủy sản” Phan Bá Tòng, tức Tòng "Thiên Mã” vào tối 31/3 vừa qua khiến giới kinh doanh, ngân hàng và người dân Cần Thơ chấn động!

Tòng “Thiên Mã” cách đây mấy năm được xem là một hiện tượng lạ khi kinh doanh thủy sản phất lên như diều gặp gió. Thậm chí đại gia này còn nộp đơn đề xuất mua cả máy bay trực thăng và đi học làm phi công. Vậy Tòng “Thiên Mã” là ai?

Tòng “Thiên Mã” sinh năm 1974. Có thời gian đại gia này có ý định đi nước ngoài mà nước nhắm đến là Mỹ. Việc đi không hợp pháp bằng đường biển nên Tòng đã bị giữ lại ở một hòn đảo trên biển Đông thuộc chủ quyền của Philippines. Sống tại đây một thời gian dài, Tòng đã tích cóp được một vốn tiếng Anh rất khá, có thể nói chuyện bằng tiếng Anh với người nước ngoài trôi chảy, thuyết phục.

Với vốn tiếng Anh làm nền tảng này, khi trở lại Việt Nam Tòng làm tiếp tân cho một nhà hàng. Cuối những năm 1990, Tòng bỏ nghề tiếp tân sang làm cho một doanh nhân người Mỹ chuyên thu mua hàng thủy sản xuất khẩu sang Mỹ. Từ đó, Tòng “Thiên Mã” bắt đầu bước chân vào con đường kinh doanh bằng cách mở đại lý, làm đối tác thu mua thủy sản tại Cần Thơ và xuất hàng qua Mỹ.

“Tòng thây ma”!

Thật ra, trong giới kinh doanh thủy sản ở đất Tây Đô từ lâu đã có hai tên gọi “nhúm chút chất giang hồ” khi đề cập đến hai đại gia ở vùng đất này. Đó là “Tòng thây ma và mẹ bí ẩn”! “Mẹ bí ẩn” là để chỉ đại gia thủy sản tên H. (đã phá sản), còn “Tòng thây ma” là để chỉ Phan Bá Tòng (hay Tòng Thiên Mã)! Một người trong giới thủy sản, nói về “biệt danh Tòng Thây Ma”: chính là ở chỗ Tòng chuyên bán “cá chết”! Điều đó nói lên phần nào tính kinh doanh “khá quái” của Tòng.

Sau vài năm làm ăn với nước ngoài thuận lợi, tích lũy được một số vốn không nhỏ và thị trường còn đang rộng mở, Tòng “Thiên Mã” bắt đầu tách ra mở công ty riêng vào năm 2005 với tên gọi Công ty TNHH xuất nhập khẩu Thiên Mã, thuê đất tại khu công nghiệp Trà Nóc để mở trụ sở, xây nhà máy chế biến cá tra.

Như có khiếu và mát tay nên Tòng làm tới đâu trúng tới đó, tiền và đô la chảy vào như nước khiến vị đại gia này càng vung tiền mua đất, nhà, mở rộng vùng nguyên liệu khép kín từ nuôi trồng đến chế biến và xuất khẩu. Công ty Thiên Mã chế biến thủy sản có ngày đạt 150 tấn và đỉnh điểm của 3 nhà máy là 400 tấn/ngày. Doanh nghiệp này từng có hơn 10 trang trại nuôi thủy sản khép kín và thời điểm phát đạt lên đến 40.000 tấn cá/năm.

Có nhiều tiền trong tay, cuộc sống vật chất của vị đại gia bắt đầu chuyển sang hướng khác: tiêu tiền không ngại tay, mua xe không bàn đến giá, có những tiệc nhậu mà tiền cho các nhân viên phục vụ cũng lên đến vài chục triệu đồng. Xe đắt tiền, biển số đẹp như là một minh chứng cho sở thích chơi xe của vị đại gia trẻ này.

Một cán bộ có trách nhiệm ở Cần Thơ cho biết, thậm chí Tòng “Thiên Mã” có làm đơn gửi lên chính quyền đề đạt nguyên vọng được phép mua và nhập khẩu máy bay trực thăng từ Mỹ và tự mình qua Mỹ học làm phi công.

Đến khoảng năm 2010, tình hình cạnh tranh thương trường bắt đầu khốc liệt khiến các doanh nghiệp cạnh tranh thu mua nguyên liệu, hạ giá vô tội vạ khiến ngành chế biến, nuôi trồng rơi vào cảnh lao đao. Một số doanh nghiệp làm ăn gian dối khiến chất lượng cá tra bị giảm sút, không đạt chuẩn của nước nhập khẩu càng làm cho việc xuất khẩu mặt hàng này thêm khó khăn. Kèm theo đó, lãi suất ngân hàng tăng vọt khiến cho ngựa ô “Thiên Mã” vừa mới chớm xuất phát đã chồn chân.

Để có tiền trả lãi hàng trăm tỉ đồng cho các khoản vay hàng ngàn tỉ đồng, Tòng “Thiên Mã” phải tìm cách “đạp giò” với một số ngân hàng để có được những khoản vay đáo hạn lần sau cao hơn lần trước, khiến tình trạng nợ nần ngày càng tăng cao. Mặc dù vậy, qua hồ sơ báo cáo, năm nào công ty cũng báo lãi để có bộ hồ sơ trong sạch. Đến năm 2012, tình hình sức khỏe của “Thiên Mã” xuống dốc, nợ ngập đầu buộc Tòng phải bán bớt tài sản hoặc bị thi hành án để trả nợ. Cụ thể chiếc xe hầm hố Hummer H2 trị giá trên 4 tỉ đồng cũng bị kê biên.

Căn biệt thự hoành tráng, nằm trong khuôn viên rộng cả ngàn mét vuông trong hẻm 75 đường Trần Phú, quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ cũng được Tòng đem bán cho đại gia nhà đất với giá 11 tỉ đồng để lấy tiền trả nợ. Thương tình lúc sa cơ nên đại gia này đã cho Tòng và gia đình được ở lại trong ngôi biệt thự ấy thêm sáu tháng. Tuy nhiên đã hơn 3 năm nhưng Tòng không chịu trả lại nhà nên đại gia này đã kiện ra tòa và buộc ông Tòng “Thiên Mã” phải trả lại nhà.

“Tòng thây ma và mẹ bí ẩn” điều đã “gãy cánh” trong lĩnh vực thủy sản. Cách gọi tên của giới kinh doanh thủy sản đất Tây Đô đã phần nào khái quát được sự làm ăn “bí hiểm”! Và cái giá phải trả của những đại gia này thì cũng đã lộ diện!

Phạm Tâm