ADB: Việt Nam có tiềm năng để thoát “bẫy thu nhập trung bình”

Sáng nay 3/5, Hội nghị cấp cao về đầu tư kinh doanh tại Việt Nam nằm trong khuôn khổ Hội nghị thường niên ADB đã diễn ra tại Hà Nội.

Cần khoảng 300 tỷ USD cho đầu tư phát triển

Theo Phó Thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung Hải, Việt Nam vừa hoàn thành chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2001 - 2010 với những kết quả quan trọng. 10 năm qua, kinh tế Việt Nam đạt tăng trưởng bình quân 7,26%/năm; cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực; thể chế kinh tế thị trường tiếp tục hoàn thiện; quy mô nền kinh tế tăng gấp 3,3 lần so với năm 2000. Các lĩnh vực văn hóa, xã hội cũng có những tiến bộ đáng kể với việc thực hiện thành công hầu hết các mục tiêu Thiên niên kỷ, đặc biệt là trong lĩnh vực xóa đói, giảm nghèo…

Cộng đồng quốc tế đánh giá cao tiềm năng phát triển của Việt Nam trong trung và dài hạn khi tiếp tục dành cho Việt Nam nguồn vốn ODA kỷ lục, đạt gần 8 tỷ USD trong năm 2010. “Từ năm 2008, Việt Nam thoát khỏi nhóm nước có thu nhập thấp và bước vào nhóm nước đang phát triển có thu nhập trung bình”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Phó Thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung Hải (ảnh: Q.Đ).

Tuy vậy, Việt Nam vẫn còn phải đối mặt với nhiều thách thức, bất cập trong phát triển kinh tế như chất lượng tăng trưởng, năng suất, hiệu quả, các cân đối vĩ mô chưa vững chắc; chất lượng nguồn nhân lực, cơ sở hạ tầng vẫn còn là những điểm nghẽn cản trở sự phát triển. Bên cạnh đó là thách thức thu hẹp về khoảng cách phát triển, vượt qua “bẫy” thu nhập trung bình, đặc biệt trong bối cảnh của dư chấn khủng hoảng tài chính toàn cầu.

Do vậy, trong Chiến lược phát triển kinh tế xã hội 2011-2020, mục tiêu của Việt Nam là đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô, tăng trưởng kinh tế nhanh, bền vững và đến năm 2020 cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại.

Dự báo, riêng giai đoạn 2010 - 2015, Việt Nam cần khoảng 300 tỷ USD cho đầu tư phát triển, do đó, việc cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, chuyển đổi mô hình tăng trưởng, tạo lập đồng bộ và phát triển các loại thị trường lao động, thị trường khoa học và công nghệ theo hướng tự do hóa thương mại và đầu tư, giải phóng tối đa các nguồn lực trong và ngoài nước là ưu tiên hàng đầu Việt Nam.

Cẩn trọng với “bẫy thu nhập trung bình”

Trao đổi tại hội nghị, Chủ tịch Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) Haruhiko Kuroda đánh giá: Trong 20 năm đổi mới, Việt Nam đã đạt được nhiều thành công quan trọng, đáng chú ý là tỷ lệ nghèo đói từ 58% hiện đã giảm xuống còn 10%.

Ông Kuroda tin tưởng mặc dù còn nhiều thách thức, nhưng với dân số 87 triệu người, với độ tuổi trẻ và truyền thống lao động cần cù, lạc quan, Việt Nam còn nhiều tiềm năng phát triển trong trung và dài hạn.

Vị Chủ tịch ADB đánh giá cao sự trỗi dậy mạnh mẽ của khu vực tư nhân trong việc đóng góp tới 47% GDP và tạo ra nhiều việc làm mỗi năm. Do đó, ông khuyến nghị Chính phủ Việt Nam cần “tiếp tục hỗ trợ phát triển khu vực này”. Một nhân tố theo ông là Việt Nam cần dành sự đầu tư lớn hơn là chất lượng nguồn nhân lực. Bởi đây sẽ là yếu tố then chốt đưa Việt Nam vượt khỏi ngưỡng nước có thu nhập trung bình trong những năm tới.

Còn theo đánh giá từ Giáo sư Kenichi Ohno, Đại học Nghiên cứu Chính sách (Nhật Bản): Từ sau đổi mới đến nay, Việt Nam đã có nhiều tiến bộ trong tự do hóa và hội nhập, đạt một số bước tiến nhất định trong cổ phần hóa (tư nhân hóa). “Tuy nhiên, tăng trưởng trước đây chủ yếu dựa vào mở cửa thương mại và luồng tiền ngoại tệ đổ vào như ODA, FDI, kiều hối, đầu tư vào chứng khoán, bất động sản…, chứ không dựa trên năng suất và đổi mới. Việt Nam đã đạt mức thu nhập trung bình thấp vào năm 2008, đưa GDP bình quân đầu người đạt 1.200 USD năm 2010. Nhưng những chính sách cải thiện vốn con người vẫn chưa được xây dựng.

Do đó, Việt Nam không thể tiếp tục dựa vào lắp ráp đơn giản với lao động không có kỹ năng. Các ngành công nghiệp sẽ rút khỏi Việt Nam khi mức lương tăng lên và hội nhập ngày càng sâu rộng. Không tạo ra được giá trị trong nước, Việt Nam chắc chắn sẽ gặp phải bẫy thu nhập trung bình”, Giáo sư Kenichi Ohno nhấn mạnh.

Theo gợi ý từ vị giáo sư này, để tăng trưởng bền vững, Việt Nam phải đưa ra các chính sách thúc đẩy (thậm chí bắt buộc) tích lũy tri thức, kỹ năng và công nghệ. Việt Nam có thể học hỏi nhiều từ những thực tiễn chính sách tốt nhất của các nước láng giềng trong Đông Á…

An Hạ