Nếu con người tiến hóa để sống dưới nước hình dạng có thể kỳ lạ thế nào?

Giả sử mực nước biển dâng cao đến mức nhấn chìm phần lớn lục địa và loài người không còn lựa chọn nào khác ngoài việc thích nghi với cuộc sống dưới đại dương. Khi đó, cơ thể và văn minh của chúng ta sẽ biến đổi ra sao?

Câu hỏi tưởng như chỉ xuất hiện trong phim khoa học viễn tưởng, nhưng lại có cơ sở từ chính lịch sử tiến hóa của loài người.

Hàng trăm triệu năm trước, tổ tiên của mọi động vật có xương sống, trong đó có chúng ta, đều xuất phát từ biển sâu. Dấu tích ấy vẫn hiện hữu trong cơ thể mỗi người: phôi thai giai đoạn đầu có mang, hệ tuần hoàn ban đầu giống cá và khoảng 70% cơ thể là nước.

Theo What If, khi đặt câu hỏi “Chuyện gì xảy ra nếu loài người quay về đại dương?”, các nhà sinh học nhìn thấy nhiều kịch bản vừa lạ lẫm vừa hợp lý.

Da dày và trơn, mái tóc biến mất, cơ thể mang dáng dấp cá heo

Nếu phải sống lâu dài trong môi trường nước mặn, áp suất lớn và ánh sáng yếu, làn da sẽ là bộ phận thay đổi đầu tiên.

Các mô phỏng tiến hóa cho thấy lớp da của con người tương lai có thể dày và trơn hơn để giảm ma sát khi bơi. Màu da có xu hướng ngả xanh xám, giúp ngụy trang trong lòng biển.

Tóc có thể ngắn dần rồi biến mất để hạn chế lực cản nước. Bàn tay và bàn chân mọc màng, các chi dẹt lại giống mái chèo. Dáng đứng thẳng dần nhường chỗ cho chuyển động uốn mềm theo thân cá heo.

Hệ hô hấp bước vào thời kỳ thay đổi hoàn toàn

Phổi là lựa chọn lý tưởng trên cạn, nhưng khi sống liên tục trong nước, cấu trúc này không còn tối ưu. Tiến hóa có thể mở ra ba con đường khác nhau.

Một khả năng là xuất hiện cấu trúc hoạt động giống mang, giúp tách oxy hòa tan trong nước. Một kịch bản khác là con người học cách nín thở cực lâu, gần với khả năng của cá voi. Trường hợp còn lại, con người hấp thụ oxy qua da, cách mà một số loài kỳ giông nước vẫn làm.

Dù đi theo hướng nào, hệ hô hấp của con người dưới nước sẽ rất khác hiện nay.

Đôi mắt lớn hơn, tai thu nhỏ và khuôn mặt biến đổi

Trong môi trường có ánh sáng yếu, đôi mắt sẽ có xu hướng to và tròn hơn để thu được nhiều ánh sáng. Đồng tử có thể co giãn mạnh để thích nghi với nơi luôn thay đổi độ sáng theo từng độ sâu. Tai có thể thu nhỏ và chìm sâu vào hộp sọ để nước không tràn vào. Mũi phẳng lại, lỗ mũi có van đóng mở như cá heo.

Một thay đổi lớn khác nằm ở khả năng giao tiếp. Giọng nói có thể biến mất, nhường chỗ cho âm thanh tần số thấp truyền đi rất xa dưới nước.

Văn minh mới dưới đáy biển

Cơ thể thay đổi chỉ là một phần. Khi con người buộc phải sống dưới nước, nền văn minh cũng sẽ chuyển mình hoàn toàn. Nhiều nghiên cứu về đô thị tương lai đã mô phỏng những cấu trúc hình vòm khổng lồ chứa không khí, nơi con người sinh hoạt và bảo tồn công nghệ.

Nguồn sáng tự nhiên giảm dần khi xuống sâu, nên năng lượng địa nhiệt hoặc hệ thống phát sáng sinh học của vi khuẩn biển sâu có thể trở thành nguồn năng lượng chính. Vật liệu xây dựng phải chịu được áp suất lớn. Thực phẩm được nuôi trồng từ các hệ sinh thái biển, trang trại nước mặn và tảo.

Một thế giới như vậy có thể hình thành nền văn minh hoàn toàn mới.

Trong giới khoa học, từng tồn tại một giả thuyết gây nhiều tranh luận, gọi là Thuyết loài người thủy sinh. Giả thuyết này gợi ý rằng tổ tiên loài người có thể đã trải qua một thời kỳ bán thủy sinh, dựa trên những dấu vết như lớp mỡ dưới da dày hơn động vật trên cạn, khả năng nín thở tốt và xu hướng yêu nước.

Dù khoa học chưa chứng minh, giả thuyết này nhắc chúng ta rằng mối liên hệ giữa con người và biển sâu có thể sâu đậm hơn nhiều so với suy nghĩ thông thường.

Nếu một ngày Trái Đất buộc loài người rời đất liền và sống dưới nước, chính những dấu ấn sinh học ấy có thể là nền tảng giúp thế hệ mới thích nghi. Những đứa trẻ sinh ra dưới nước có thể không còn sợ ngạt và bơi theo bản năng ngay từ khi chào đời.