Sinh vật lớn nhất thế giới đang dần bị ăn thịt

Ở dãy núi Wasatch phía Tây nước Mỹ, trên các sườn núi bên cạnh một hồ nước luôn được làm đầy nhờ các con suối đổ vào, có một sinh vật khổng lồ duy nhất cung cấp toàn bộ hệ sinh thái cho thực vật và động vật ở đây sinh sống suốt hàng nghìn năm qua. Nó được đặt tên là Pando.

Đây là một khu vực rộng khoảng 0,4 km2 là nơi sinh sống của các dòng cây dương lá rung vô tính. Mặc dù trông giống như một khu rừng, nhưng Pando theo tiếng Latin có nghĩa là "tôi lây lan" thực sự là quần thể 47.000 cây giống hệt nhau về mặt di truyền và mọc ra từ một mạng lưới rễ liên kết với nhau.

Cá thể di truyền duy nhất này nặng khoảng 6.000 tấn, nó là sinh vật đơn lẻ lớn nhất trên Trái Đất.

Pando đã tồn tại ở đây hàng nghìn năm qua, rất có thể lên đến 14.000 năm, cho dù hầu hết mỗi thân cây chỉ sống được khoảng 130 năm. Tuổi thọ và nguồn gốc lâu đời của nó cho thấy toàn bộ hệ sinh thái gồm 68 loài thực vật và nhiều loài động vật ở đây đã tiến hóa dưới sự che chở nhờ những tán lá của nó.

Toàn bộ hệ sinh thái này dựa vào những cây dương còn khỏe mạnh và mọc thẳng đứng. Tuy nhiên, cho dù đã được Cục Lâm nghiệp quốc gia Mỹ bảo vệ và không có nguy cơ bị chặt phá, nhưng nó đang dần biến mất do một số nguyên nhân khác.

Hươu ăn mất những cây non nhất

Hươu và nai sừng tấm chăn thả quá mức là một trong những mối đe dọa lớn nhất với Pando. Trước đây số lượng hươu nai do chó sói, báo, sư tử kiểm soát, nhưng những con thú ăn thịt này ngày càng ít đi khiến cho hươu nai ngày càng sinh sôi lên nhiều. Hươu và nai sừng tấm cũng có xu hướng tụ tập ở Pando vì khu rừng này được con người bảo vệ cũng đồng nghĩa với việc chúng không có nguy cơ bị săn bắn.

Khi những cây già chết và đổ xuống, ánh sáng chiếu xuống tầng rừng bên dưới kích thích những thân cây vô tính mới mọc lên, nhưng khi hươu nai ăn mất những cây non mới này thì cây đó sẽ chết. Dần dần Pando có rất ít sự sinh sôi của những thế hệ kế tiếp.

Chỉ có một khu vực được rào lại cách đây vài chục năm để loại bỏ những cây sắp chết thì ngăn được hươu nai và ở khu vực này chúng ta có thể chứng kiến sự tái sinh thành công của các thân cây vô tính mới mọc với mật độ dày dặc được gọi là "vườn tre".

Dịch bệnh và biến đổi khí hậu

Những thân cây trưởng thành ở Pando cũng bị thiệt hại bởi ít nhất ba loại bệnh: bệnh thối vỏ bồ hóng, bệnh đốm lá và bệnh nấm bọ phấn.

Mặc dù đây không phải là những căn bệnh mới xuất hiện nhưng tác động lâu dài đối với hệ sinh thái này vẫn chưa được làm rõ do thiếu sự phát triển của những cây non và những yếu tố bất lợi khác.

Mối đe dọa lớn nhất là biến đổi khí hậu. Pando xuất hiện sau khi kỷ Băng hà cuối cùng kết thúc và khí hậu từ đó đến nay tương đối ổn định. Pando sống ở vùng núi cao bao quanh là sa mạc, tức là nó không xa lạ gì với nhiệt độ cao và hạn hán, nhưng biến đổi khí hậu đe dọa sự phát triển khiến các cây mọc lên không được lớn và lâu như trước. Đồng thời, toàn bộ hệ sinh thái sống dựa vào nó cũng bị ảnh hưởng theo.

Mặc dù không có nghiên cứu khoa học nào tập trung cụ thể vào Pando, nhưng những cây dương lá rung này đã phải vật lộn với những áp lực do biến đổi khí hậu, ví dụ như nguồn cung cấp nước bị giảm, thời tiết ấm ơn vào đầu năm, khiến cây khó ra lá mới, dẫn đến sự suy giảm về mật độ và diện tích. Nguồn nước ngày càng cạn kiệt (cho dù hồ Cá ngay cạnh nhưng hệ thống rễ của Pando không vươn tới được), nhiệt độ dự kiến sẽ tiếp tục tăng lên vào mùa hè và nguy cơ cháy rừng dữ dội hơn, chắc chắn Pando sẽ phải biến đổi theo những điều kiện này.

14.000 năm tiếp theo

Pando đã kiên cường và sống sót qua những thay đổi môi trường, đặc biệt là khi những người từ châu Âu di cư sang sinh sống ở khu vực này vào thế kỷ XIX và sau sự bùng nổ các hoạt động giải trí ở thế kỷ XX. Nó đã đối phó được với bệnh tật, cháy rừng và chăn thả gia súc trước đây và vẫn là sinh vật lớn nhất thế giới được khoa học ghi nhận.

Bất chấp mọi đe dọa, các nhà khoa học vẫn hy vọng "mở khóa" được những bí mật về khả năng phục hồi của Pando, cùng với hoạt động của các nhóm bảo tồn và Cục Lâm nghiệp Mỹ. "Những người bạn của Pando" cũng là một tổ chức hoạt động với mục tiêu tuyên truyền thông tin đến tất cả mọi người, qua các bản tin video 360 độ.

Nếu có cơ hội tham quan Pando, bạn sẽ được chứng kiến những thân cây cao thẳng tắp với những chiếc lá rung rinh dù chỉ có những làn gió nhẹ thoảng qua, và dưới chân là "vườn tre" những cây măng con, những thảm cỏ mềm xanh mướt xen lẫn ở vùng trung tâm, những bông hoa dại và nhiều loài thực vật khác phát triển mạnh dưới tán cây lốm đốm trắng, những con côn trùng thụ phấn, chim, cáo, hải ly và hươu nai. Tất cả những sinh vật này đều sử dụng chung một phần của hệ sinh thái do Pando tạo ra.

Đó là lúc bạn có thể nhận ra rằng chúng ta có cây cối, động vật và hệ sinh thái cần được bảo vệ. Ở Pando hiện nay, chúng ta khó có cơ hội để bảo vệ được cả ba yếu tố đó.