Nước mắt chứa những gì?

Bạn rơi nước mắt vì tiếc thương một người thân, xúc động khi xem một bộ phim hay đơn giản là thái hành để nấu ăn. Dù là hiếm khi hay thường xuyên trào nước mắt, đây là một trải nghiệm của con người.

Giáo sư nhãn khoa Daniela Oehring ở Trường đại học Plymouth, Anh, cho biết có 3 loại nước mắt, với thành phần cấu tạo khác nhau.

Đa số mọi người thường nghĩ đến nước mắt cảm xúc, tức là nước mắt trào ra khi một người cảm thấy buồn, đau khổ, hoặc vì quá vui mừng chẳng hạn như khi gặp một người thân đã xa nhau lâu ngày.

Ngoài ra còn có 2 loại nước mắt khác. Đó là nước mắt cơ bản, có tác dụng dưỡng ẩm, bôi trơn cho mắt, cung cấp chất dinh dưỡng cho mô mắt, loại bỏ bụi nhỏ; và nước mắt phản xạ, được tạo ra khi cơ thể phản ứng với các chất kích thích như khói hoặc tinh dầu hành.

Nước mắt cơ bản có rất nhiều ion muối và các chất điện giải khác, cùng các protein có tính kháng khuẩn, còn nước mắt phản xạ và nước mắt cảm xúc có hàm lượng nước cao hơn, chất béo và protein thấp hơn so với nước mắt cơ bản. So với nước mắt phản xạ, nước mắt cảm xúc có nồng độ hormone cao hơn, được giải phóng khi cơ thể bị căng thẳng.

Tất cả các loại nước mắt nói trên đều bám vào một lớp màng mỏng bao phủ và nuôi dưỡng giác mạc, là phần mô trong suốt phía trước mắt. Màng nước này có 3 lớp. Lớp ngoài là dầu do tuyến meibomian ở mí mắt tiết ra có tác dụng giúp mắt không bị khô.

Lớp thứ hai chủ yếu do tuyến lệ tạo ra, có tác dụng bôi trơn cho mắt, bổ sung protein, oxygen và chất điện giải. Lớp trong cùng, gần giác mạc nhất, chứa một loại protein giống chất nhờn gọi là mucin, giúp màng nước mắt dính vào bề mặt mắt.

Trung bình mỗi người tiết ra khoảng 1 đến 4 micro lít nước mắt mỗi phút, tương đương 5,76 ml mỗi ngày. Đây chủ yếu là nước mắt cơ bản, tiết ra liên tục chứ không phải là những giọt nước mắt đầy tràn do cảm xúc và phản xạ tạo ra khi gặp kích thích tố.

Tuy nhiên, lượng nước mắt cơ bản ở mỗi người cũng khác nhau tùy từng môi trường, việc làm mà người đó đang trải qua. Ví dụ nếu bạn đi xe đạp thì tốc độ bay hơi nước của cơ thể cao hơn khi đi bộ và lượng nước mắt cơ thể tiết ra cũng nhiều hơn, hay nếu bạn đang ở trong phòng xông ướt thì nước mắt sẽ tiết ra ít hơn.

Thông thường, nước mắt bay hơi một phần và phần còn lại đào thải qua ống lệ, nhưng do nước mắt cảm xúc và nước mắt phản xạ tiết ra nhiều trong thời gian ngắn nên có thể trào ra khỏi mắt.

Nếu cơ thể tiết ra quá ít nước mắt, mắt của bạn dễ bị khô, không được làm ẩm và bôi trơn đầy đủ và dễ dẫn đến các bệnh về mắt. Có nhiều yếu tố dẫn đến suy giảm tiết nước mắt tự nhiên của cơ thể, trong đó có việc hút thuốc lá, chế độ ăn kém dinh dưỡng, nhìn màn hình thiết bị điện tử quá nhiều, không chớp mắt đủ.

Tuổi tác cũng ảnh hưởng đến khả năng tiết nước mắt tự nhiên, hoặc một số bệnh cũng làm khô mắt, ví dụ như hội chứng Sjögren khiến các tế bào miễn dịch trong cơ thể ảnh hưởng xấu đến tuyến lệ và giảm chức năng giữ ẩm cho mắt. Người mắc hội chứng này thậm chí không thể tạo ra nước mắt phản xạ.