Nghe không chỉ bằng tai: Những loài vật có thính giác siêu việt

Chúng ta không thể nghe được âm thanh ở tần số thấp mà loài voi nghe được hoặc ở tần số cao mà loài dơi lại nghe được, và chúng ta cũng không cử động được tai như mèo. Tuy vậy, chúng ta đã học được cách nâng cao khả năng nghe bằng nhiều cách khác.

Thỏ có thể xoay tai 270 độ

Những con thỏ hướng tai thẳng về phía có âm thanh phát ra. Cử động tai giúp thỏ chạy trốn khỏi các loài thú ăn thịt. Ngoài ra, cử động tai của thỏ còn cho chúng ta biết nhiều điều về hành vi của chúng. Tai thỏ dựng đứng tức là chúng đang chăm chú lắng nghe.

Khi một tai cụp, một tai vểnh là khi con thỏ đó đang nghe một cách thụ động. Hai tai ngả ra sau lưng và chạm vào nhau là khi trí óc nó đang nghỉ ngơi, nhưng hai tai ngả ra sau mà tách ra là dấu hiệu nó đang sợ hãi.

Chó và mèo có khả năng tập trung cao

Chó nghe được cả những âm thanh ở tần số cao hơn con người có thể nghe được. Vì thế chú chó của bạn sẽ có phản ứng ngay cả khi chúng ta không thấy gì bất thường.

Chó cũng có thể phân biệt tiếng bước chân của chủ với người khác. Tai mèo còn thính hơn nữa. Chó có 18 cơ tai, trong khi đó mèo có tận 30 cơ tai và mèo có thể xoay tai 180 độ. Vì vậy, đừng hi vọng lén trốn đi mà con mèo của bạn không biết gì, chẳng ích gì đâu, kiểu gì nó cũng phát hiện ra.

Dơi dùng siêu âm để nghe

Dơi dựa vào định vị bằng tiếng vang để xác định phương hướng trong đêm. Chúng dùng miệng phát đi sóng siêu âm, sau đó tiếp nhận tiếng vọng. Dơi dùng chiến lược này để xác định kích thước và vị trí của các vật thể và tìm kiếm thức ăn hoàn toàn trong bóng tối. Thêm vào đó, dơi có 20 cơ để thay đổi hình dáng và phương hướng của đôi tai để thu nhận tiếng vọng âm thanh được tốt nhất.

Kỷ lục “nghe giỏi nhất thế giới” thuộc về loài vật không có tai

Trong cuộc đua săn mồi vĩnh cửu, những con sâu bướm cỡ lớn có khả năng thoát khỏi loài dơi ăn thịt bằng cách phát triển đôi tai trở nên siêu nhạy cảm với siêu âm. Chúng có thính lực ở tần số cao nhất trong tất cả các loài động vật trên thế giới và nghe tốt hơn con người đến 150 lần. Thậm chí chúng có thể nghe được ở những tần số cao hơn khả năng của loài dơi đến 100 Hz.

Những loài côn trùng khác nghe thấy được kẻ săn mồi

Khi các loài bọ cánh cứng, dế và bướm đêm nghe thấy sóng siêu âm của các loài ăn thịt chuyên săn đuổi chúng, chúng sẽ chạy trốn hoặc bay hình zigzag hoặc hình vòng tròn để thoát khỏi cuộc đi săn. Một số loài dế và bọ cánh cứng phát ra âm thanh lách cách để xua đuổi kẻ săn mồi.

Cá voi là những chiếc tàu ngầm sống

Hệ thống định vị dưới nước (sonar) mà con người sử dụng chính là dựa vào các kỹ thuật định vị bằng tiếng vang mà dơi và cá voi dùng để xác định phương hướng trong đêm hoặc ở những vùng biển sâu tối tăm. Giống như những chiếc tàu ngầm, cá voi có thể xác định phương hướng và tìm thức ăn bằng cách sử dụng sóng âm thanh và các phản xạ âm thanh. Người ta cho rằng cá voi phát ra âm thanh huýt sáo và âm thanh lách cách để tạo ra một hình ảnh 3 chiều của thế giới và cũng là cách liên lạc giữa các cá thể cùng loài.

Cá heo có thể nghe qua hàm răng

Cá heo có tai, nhưng chúng xác định phương hướng dưới nước bằng một cơ chế tương tự như cơ chế định vị bằng tiếng vang giống như dơi. Chúng phát ra xung âm thanh từ trán và nhận lại tiếng vang của môi trường xung quanh nhờ các thụ thể trong hàm và răng. Đúng thế, nghe không nhất thiết phải bằng tai, mà đơn giản là tiếp nhận được thông tin bằng cách khác. 

Voi có thể cảm nhận trời sắp có dông

Với đôi tai khổng lồ, voi có thể nghe được âm thanh của các đám mây quần tụ với nhau trước khi có mưa. Voi có thể nghe được cả sóng hạ âm, tức là tần số thấp mà con người không nghe được. Chúng còn nghe được bằng chân nhờ các đầu mút thần kinh cảm nhận những rung động của mặt đất. Một số loài vật có thụ thể trên các bộ phận cơ thể truyền tải được các rung động và sóng âm đến hệ thần kinh.

Cú là chiếc máy quay giám sát của thiên nhiên

Cú không chỉ có thị lực tuyệt vời nhìn xuyên màn đêm và khả năng quay đầu 360 độ mà chúng còn có đôi tai rất thính. Chúng có đôi tai không đối xứng vì thế khi bay, một tai thu nhận âm thanh từ phía trên còn tai kia nghe âm thanh từ phía dưới. Hệ thống này hoạt động song song với khả năng nhìn trong đêm khiến cho cú bắt trúng gần như tất cả các con mồi. 

Một số người khiếm thị cũng tập xác định phương hướng bằng kỹ thuật của loài dơi

Một số người khiếm thị học được cách định vị bằng tiếng vang để “nghe” được xung quanh. Một số người làm thế bằng cách chặc lưỡi rồi nghe âm thanh phản xạ lại để ước tính kích thước của một căn phòng hoặc khoảng cách đến một bức tường hay một hàng rào hay vật cản. Một số người khác có thể nhận biết cảnh quan chỉ cần dựa vào định vị bằng tiếng vang phát ra từ xung quanh.

Phạm Hường

Theo DW