Mổ nội soi sọ não: Bước tiến mới của các nhà khoa học Việt Nam

Phẫu thuật nội soi sọ não cắt u trong sọ lần đầu tiên thực hiện thành công tại Pháp vào năm 1993. Ngay sau đó, nhiều trung tâm phẫu thuật thần kinh trên thế giới áp dụng kỹ thuật này trong điều trị nhiều bệnh lý thần kinh. Phẫu thuật nội soi cắt u não và điều trị các bệnh lý sọ não có nhiều ưu điểm như quan sát rộng rãi, trường mổ rộng, ít làm tổn thương các cấu trúc lành, hình ảnh rõ nét, biến chứng và di chứng thấp.

Mặc dù phẫu thuật nội soi sọ não đã được áp dụng nhiều nơi trên thế giới nhưng còn ít được quan tâm tại Việt Nam. Chúng ta vẫn sử dụng phương pháp phẫu thuật vi phẫu kinh điển. Phương pháp vi phẫu rất quan trọng trong phẫu thuật sọ não nói riêng và phẫu thuật thần kinh nói chung nhưng có nhiều nhược điểm trong nhiều phẫu thuật.

Ví dụ khi phẫu thuật qua mũi xoang bướm cắt khối u nền sọ với kính vi phẫu sẽ có nhiều khó khăn vì hạn chế trường mổ, ánh sáng, thao tác phẫu thuật, hình ảnh không rõ nét, niêm mạc xương và màng cứng che khuất tầm nhìn… Vi phẫu có ánh sáng hạn chế, không kiểm soát được phía bên, phía sau khối u hay túi phình động mạch, dây thần kinh… Phẫu thuật nội soi khắc phục được các nhược điểm trên và đây là lý do hơn 95% khối u tuyến yên được thực hiện bằng nội soi tại các nước phát triển như Châu Âu, Úc, Bắc Mỹ, Nhật Bản…

Trong thời gian 2 năm 1/2014-12/2015, Bệnh viện Việt Đức đã thực hiện thành công đề tài “Nghiên cứu ứng dụng phẫu thuật nội soi trong điều trị bệnh sọ não” của Bộ Khoa học và Công nghệ (KC10.41/11-15). Với sự ủng hộ và giúp đỡ của Ban chủ nhiệm KC10 và Bộ Khoa học & Công nghệ, nhóm các nhà khoa học của Bệnh viện Việt Đức đã triển khai thành công kỹ thuật mổ nội soi sọ não.

“Hiện nay, chúng tôi đã thực hiện hơn 1000 ca phẫu thuật nội soi sọ não. Phương pháp nội soi sọ não thực hiện đối với nhiều loại bệnh như cắt u tuyến yên, u màng não, u sọ hầu, u trong não thất, u sụn, u nền sọ tầng trước, u nền sọ tầng giữa, u nền sọ tầng sau, điều trị bệnh não úng thủy, phình động mạch não, đau dây thần kinh V… Phẫu thuật nội soi cho phép đánh giá đầy đủ các cấu trúc lành xung quanh thương tổn, ánh sáng rõ nét và giúp bác sỹ kiểm soát chí tiết mọi thao tác trong quá trình phẫu thuật.

Phẫu thuật nội soi qua mũi nền sọ cho phép bác sỹ tiếp cận khối u hay những thương tổn khác mà không phải rạch ra (bệnh nhân không có sẹo ở đầu hay mặt), không tỳ đè vào các cấu trúc não lành, mạch máu, dây thần kinh..Chính vì vậy, phẫu thuật nội soi rất an toàn, ít biến chứng và di chứng. Tại Trung tâm Phẫu thuật Thần kinh Bệnh viện Việt Đức, tỷ lệ thành công của phẫu thuật nội soi ngang với các nước trong khu vực” – PGS.TS Đồng Văn Hệ cho biết.

Cũng theo PGS. TS Hệ, sự thành công của phẫu thuật nội soi sọ não không chỉ khẳng định được khả năng thực hiện những phẫu thuật thần kinh phức tạp của đội ngũ bác sỹ Việt Nam mà còn giúp chúng ta giảm giá thành điều trị cho người bệnh. Một số người bệnh Việt Nam sang phẫu thuật nội soi cắt u não tại nước ngoài phải trả 600-800 triệu đồng/lần mổ thì tại Bệnh viện Việt Đức, chi phí cho 1 ca mổ nội soi khoảng 20 triệu.

Trao đổi với Dân trí, GS.TS Đỗ Tất Cường – Chủ tịch Hội đồng đánh giá kết quả đề tài khoa học công nghệ cấp nhà nước của PGS.TS Đồng Văn Hệ cho hay: Hội đồng đánh giá đề tài này là một thành công rất tốt về ứng dụng kỹ thuật mà từ trước đến nay đã số là phẫu thuận mổ mở hoặc mở qua đường vi phẫu nhưng kết quả của nó không phải trường hợp nào cũng làm được. Phẫu thuật nội soi thì về mặt thẩm mỹ tốt cho người bệnh (không phải rạch trên đầu của bệnh nhân), mức độ gây tổn tương cho người bệnh là ít nhất… Phương pháp này đem lại hiệu quả cao sau khi mổ cho bệnh nhân. Ở đây phẫu thuận hoàn toàn bằng nội soi nên mở được trường vi phẫu rộng ra để bác sỹ có thể vén được đường mổ để đưa các dụng cụ vào mà bình thường mổ vi phẫu thì khó có thể tham gia hoàn thành được. Điều quan trọng là giải quyết được vấn đề tổn thương mà trước đây nhiều người bệnh mắc sau phẫu thuật đó là đau dây thần kinh V.

Trước đây khi đau dây thần kinh 5 thì có người gọi là vô căn vì không tìm được nguyên nhân. Các phương tiện chẩn đoán nguyên nhân là khó nên người ta chỉ điều trị bằng nội khoa hoặc bằng cách phương pháp khác nhưng kết quả còn nhiều hạn chế. Cái đau này hành hạ bệnh nhân rất khổ sở.

“Tôi đã gọi cho một bệnh nhân bị đau dây thần kinh V, sau hai năm mổ theo phương pháp nội soi thì hiệu quả rất cao, đem lại chất lượng cuộc sống tốt. Khi người ta mổ ra được thì có tìm được nguyên nhân đó là hiện tượng mạch máu chèn vào dây thần kinh V. Sau khi giải quyết việc chèn mạch máu này thì người bệnh hết đau và người ta không phải dùng thuốc” – GS Đỗ Tất Cường nhấn mạnh.

Cũng theo GS Cường, cũng có thể nhờ kết quả mổ mà người ta tìm được nguyên nhân đau dây thần kinh số V mà trước đây ta gọi là vô căn. Tuy nhiên muốn đánh giá đầy đủ thì cần phải theo dõi lâu dài. Trong đề tài cũng khuyến cáo là tiếp tục theo dõi người bệnh lâu dài để sau này có thể đưa ra kết luận đó là nguyên nhân cụ thể mà kỹ thuật viên đã giải quyết được.

Nguyễn Hùng