"Lá phổi xanh" nơi biên giới

Đa dạng hệ sinh học

Khu dự trữ sinh quyển (DTSQ) miền Tây Nghệ An với điểm nhấn là Vườn quốc gia Pù Mát (ở huyện Con Cuông), Khu bảo tồn thiên nhiên (BTTN) Pù Huống (ở huyện Quỳ Hợp) và Khu BTTN Pù Hoạt (huyện Quế Phong) - đây là 3 khu vực có đa dạng hệ sinh học và được ví như "lá phổi xanh" của xứ Nghệ.

Theo ông Trần Xuân Cường - Giám đốc Vườn quốc gia Pù Mát, hiện Vườn có 1.297 loài thực vật đã được điều tra và ghi nhận; có khoảng 2.500 loài, trong đó có khoảng 2.000 loài thực vật bậc cao (74%); có hàng trăm loài động vật lớn, nhỏ đã được ghi nhận, trong đó có một số loài đặc biệt quý hiếm như: Voi, Sao La, Hổ, Thỏ vằn trường sơn...; 361 loài chim; 86 loài lưỡng cư và bò sát; 83 loài cá; 39 loài dơi và 459 loài bướm.

"Đây cũng là khu vực có tính đa dạng về văn hóa dân tộc lớn nhất trong số các Khu DTSQ đã được công nhận ở Việt Nam, với 9 dân tộc anh em sinh sống. Đặc biệt, có 2 dân tộc chỉ có duy nhất ở Nghệ An và đang trong tình trạng bị suy thoái, mai một nghiêm trọng về bản sắc văn hóa đó là: Dân tộc Đan Lai (còn khoảng 3.000 nhân khẩu ở huyện Con Cuông) và dân tộc Ơ Đu (còn khoảng 570 nhân khẩu ở huyện Tương Dương)", ông Trần Xuân Cường chia sẻ.

Khu DTSQ miền Tây Nghệ An là khu vực nghiên cứu lý tưởng về sự biến đổi khí hậu toàn cầu và tác động của con người với các đỉnh núi cao như: Pù Hoạt, Pa Khăm, Pù Xai Lai Leng, Pù Đen Đin, Pù Mát...

Khu DTSQ miền Tây Nghệ An có diện tích lớn nhất trong mạng lưới các Khu sinh quyển thế giới tại Việt Nam với tổng diện tích tự nhiên gần 1,3 triệu ha; là nơi có độ che phủ rừng 66,4%, có đa dạng sinh cao, phong phú về các loài, hệ sinh thái và nguồn gen. Ba vùng lõi là: Vườn quốc gia Pù Mát, Khu BTTN Pù Huống và Khu BTTN Pù Hoạt duy trì hiệu quả bảo tồn đa dạng sinh học thông qua việc giảm tối đa sự ảnh hưởng do các hoạt động kinh tế của con người.

Các sinh cảnh sống ở Khu DTSQ miền Tây Nghệ An rất đa dạng bao gồm: Núi, đất ngập nước, suối và sinh cảnh khác dẫn tới sự đa dạng của hệ sinh thái gồm các hệ sinh thái rừng, các hệ sinh thái nước ngọt như sông ngòi, lòng hồ…

Hệ sinh thái rừng đại diện cho hầu hết các kiểu rừng của rừng mưa nhiệt đới, gồm: Rừng kín thường xanh nhiệt đới, rừng kín lá rộng thường xanh trên núi đá vôi, rừng hỗn giao gỗ nứa, rừng tre nứa, trảng cây bụi và trảng cỏ; và rừng trồng.

Ông Trần Xuân Cường chia sẻ thêm: "Khi được công nhận là Khu DTSQ nghĩa là chúng ta đã đăng ký với Thế giới một "thương hiệu" về đa dạng sinh học và đa dạng về bản sắc văn hóa dân tộc. Chính vì thế chúng ta sẽ được sự quan tâm, chú ý nhiều hơn của các nước, các tổ chức, các nhà khoa học đến để nghiên cứu, đầu tư và hỗ trợ nhằm thực hiện tốt các mục tiêu của Khu DTSQ.

Các hoạt động nghiên cứu về đa dạng sinh học sẽ có cơ hội được đầu tư nhiều hơn và đi sâu nghiên cứu và tiếp tục tìm ra những cái mới, các giá trị mà chúng ta chưa biết đến, qua đó sẽ làm tăng giá trị của công tác bảo tồn".

"Khu DTSQ được xem như "Phòng thí nghiệm sống học tập cho phát triển bền vững" cung cấp các dữ liệu để các nhà khoa học dựa vào đó xây dựng các giả thiết mới về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên. Các nghiên cứu chuyên sâu và liên ngành cũng như giám sát lâu dài về các quá trình sinh thái và đa dạng sinh học cũng sẽ được tiến hành", ông Cường nói.

Cơ hội thu hút đầu tư 

Ông Hoàng Nghĩa Hiếu - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An chia sẻ: "Khu DTSQ miền Tây Nghệ An có tiềm năng to lớn trong việc cung cấp các giải pháp giải quyết một trong những thách thức quan trọng mà thế giới đang phải đối mặt, đó là cân bằng giữa phát triển kinh tế và xã hội và giải quyết các mối đe dọa toàn cầu đang hiện hữu như nghèo đói, dịch bệnh, khai thác quá mức tài nguyên thiên nhiên, suy thoái môi trường và các tác động của biến đổi khí hậu".

Cũng theo ông Hiếu, việc miền Tây Nghệ An có Khu DTSQ đã mang lại cơ hội cho khu vực trong việc thu hút các dự án đầu tư, hỗ trợ trong nước và quốc tế.

Do đó, các cộng đồng địa phương sẽ có cơ hội để phát triển kinh tế, tạo công ăn việc làm, duy trì các giá trị truyền thống, bản sắc văn hóa dân tộc và nâng cao nhận thức.

"Khi các lợi ích được đảm bảo, đời sống kinh tế tăng cao và nhận thức của người dân được cải thiện thì áp lực của cộng đồng địa phương lên tài nguyên rừng ở các khu vực bảo vệ sẽ giảm xuống, giá trị đa dạng sinh học sẽ được duy trì và phát triển.

Nắm bắt được những cơ hội đó, trong những năm qua cả hệ thống chính trị và các đơn vị liên quan đã chủ động, tích cực để khai thác các tiềm năng, lợi thế và cơ hội, thu hút các dự án, lồng ghép các chương trình mục tiêu quốc gia để từng bước hoàn thiện xây dựng, phát triển Khu DTSQ, góp phần quan trọng để bảo tồn đa dạng sinh học, bảo tồn các giá trị văn hóa trong khu vực nhằm phục vụ phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn", ông Hoàng Nghĩa Hiếu chia sẻ thêm.