Bí mật tuổi đời Cánh đồng Chum ở Lào đã được giải mã

Những cự thạch này có hình dáng như chiếc chum kỳ quái quần tụ ở một nơi được gọi là Cánh đồng Chum. Đây là một di tích khảo cổ học vẫn còn chứa đựng nhiều điều khó hiểu, chẳng hạn như chúng được tạo ra để làm gì và từ bao giờ?

Trong mấy chục năm qua, các nhà nghiên cứu cho rằng những chiếc chum này dùng để đựng tro cốt người đã khuất. Những câu chuyện truyền thuyết ở địa phương kể rằng những chiếc chum này, có cái cao đến 3 mét, xưa kia dùng để cất thức ăn, rượu, nước mưa và nhiều thứ khác phục vụ cuộc sống con người. 

Vì nhiều lý do đáng buồn, các nhà khảo cổ học ngày nay gần như không thể đến nghiên cứu về địa điểm này để tìm ra sự thật. Cánh đồng Chum và cả nước Lào hiện vẫn còn chịu nhiều di chứng và rủi ro từ hàng triệu quả bom chưa nổ mà không quân Mỹ đã ném xuống từ những năm 1960. Cho đến tận ngày nay, dù hàng chục năm đã qua đi và thù địch giữa con người đã khéo lại, nhưng mỗi năm vẫn có hàng trăm người Lào vô tội chết vì những quả bom này. Cánh đồng chum cũng chịu chung thiệt thòi. Các nhà nghiên cứu mới tìm hiểu được chưa đến 10% số lượng những cự thạch ở đây.

Mặc dù vậy, trong những năm gần đây, người ta bắt đầu tiến hành khảo sát thực địa ở một số địa điểm an toàn trên cánh đồng này. Một số chiếc chum đứng riêng lẻ, một số khác thì quần tụ thành những cụm lớn. Các nhà khảo cổ học đang dần dần khám phá ra những thông tin quan trọng về những vật thể kỳ lạ này. Theo phân tích bằng kỹ thuật chiếu sáng kích thích quang học (OSL), những chiếc chum này đã có mặt ở đây từ cuối thiên niên kỷ thứ hai trước Công nguyên.

Ngoài ra, bằng chứng của các tục lệ chôn cất người chết ở một số nơi, kể cả chôn xương nguyên dạng và chôn xương xếp trong chum cũng cho thấy các tục lệ này được thực hiện vào khoảng thế kỷ IX đến thế kỷ XIII sau Công nguyên.

Dựa trên những bằng chứng gần đây nhất thì Cánh đồng Chum còn có trước cả những bằng chứng này và trước cả những nghi lễ chôn cất đến hàng nghìn năm. Nhưng mục đích ban đầu mà người xưa tạo ra chúng thì đến nay vẫn là một câu hỏi chưa có lời giải.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu nhận định rằng việc những cự thạch này có mặt ở đây trước cả thời gian con người có tập tục chôn cất này cho thấy những khu đất này được sử dụng lại, còn nghiên cứu trước đây lại cho rằng các nghi lễ chôn cất có cùng thời với sự có mặt của các chiếc chum này ở đây. 

Một câu hỏi khác là những chiếc chum này được vận chuyển đến đây bằng cách nào. Kết quả nghiên cứu các cự thạch này ở một địa điểm cho thấy khả năng cao là chúng được làm từ đá lấy ở mỏ đá cách đó 8 km, còn làm sao mà người xưa có thể di chuyển những cự thạch nặng đến 30 tấn này đến Cánh đồng Chum thì vẫn chưa ai biết.