Bí ẩn về “lũ lụt hồ băng” đã có lời giải

Bí ẩn liên quan đến lũ lụt đặc biệt hay còn gọi là "jokulhlaups" xuất hiện đột ngột và không thể đoán trước từ các sông băng hoặc chỏm băng như ở Iceland, nơi sức nóng của núi lửa làm tan chảy băng và nước tích tụ trong các hồ bên dưới sông băng.

Các nhà khoa học từ lâu đã nghiên cứu sự phát triển của những trận lũ này là một số trong những trận lũ lớn nhất trên Trái đất.

“Những trận lũ lụt này có thể ảnh hưởng đến chuyển động của một số sông băng và là mối nguy hiểm đáng kể ở Iceland. Nhưng cơ chế và thời gian bắt đầu của những trận lũ này vẫn chưa được hiểu rõ”, Gaidos, giáo sư tại Trường Khoa học và Công nghệ Trái đất, Đại dương UH Mānoa (SOEST) cho biết.

Vào tháng 6/2015, một loạt các sự kiện bất ngờ đã tiết lộ những trận lũ lụt này bắt đầu như thế nào. Gaidos và các đồng nghiệp đã khoan một lỗ ở một trong những hồ ở Iceland để nghiên cứu đời sống vi sinh vật của nó. Trong khi thu thập mẫu qua lỗ khoan, nhóm nghiên cứu đã bất ngờ nhận thấy có vấn đề giống như ống thoát nước trong một bồn tắm.

“Dòng chảy quá mạnh khiến chúng tôi suýt mất cảm biến và thiết bị lấy mẫu vào trong hố. Chúng tôi phỏng đoán rằng đã vô tình kết nối một khối nước bên trong sông băng với hồ bên dưới. Khối nước đó đang nhanh chóng rút vào hồ”, giáo sư Gaidos cho biết.

Vài ngày sau, sau khi nhóm nghiên cứu rời khỏi sông băng, hồ rút cạn trong một trận lũ. May mắn thay, lũ nhỏ và người Iceland có một hệ thống cảnh báo sớm phức tạp trên các con sông của họ nên không có người bị thương, cũng như cơ sở hạ tầng bị hư hại trong sự kiện này.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu đã sử dụng một mô hình máy tính đặc biệt nghiên cứu về sự thoát nước của dòng chảy qua lỗ và tác động của nó lên hồ, để chỉ ra rằng điều này có thể gây ra lũ lụt.

Giáo sư Gaidos thông tin: “Chúng tôi phát hiện ra rằng sông băng có thể chứa các khối nước nhỏ hơn bên trên các hồ được cung cấp bởi sự tan chảy vào mùa hè. Nếu khối nước này được kết nối thủy lực với hồ thì áp suất trong hồ sẽ tăng lên và điều đó cho phép nước bắt đầu thoát ra bên dưới sông băng’.

Trong khi nhóm nghiên cứu đã tạo ra một kết nối nhân tạo với hồ vào năm 2015, các kết nối tự nhiên có thể hình thành khi nước từ mưa hoặc tuyết tan tích tụ trong các khe rãnh và áp lực cuối cùng tạo ra một vết nứt xuyên qua sông băng đến hồ. Khám phá này cung cấp hiểu biết mới về cách những trận lũ này có thể bắt đầu và điều này phụ thuộc vào thời tiết và mùa như thế nào.

Hiện tại, các cộng tác viên ở Iceland đang tiếp tục nghiên cứu hiện tượng này bằng cách sử dụng phương pháp đo tiếng vang vô tuyến để tìm kiếm các vùng nước bên trong băng, cũng như nghiên cứu hồ lớn hơn bên dưới nó.