Einstein đã dự báo trước sự trỗi dậy của chủ nghĩa bài Do Thái

Thứ bảy, 17/11/2018 - 11:57

(Dân trí) - Bức thư viết tay của Albert Einstein gửi em gái Maja đã được bán với giá 39.350 USD trong một cuộc đấu giá ở Jerusalem. Điều kỳ lạ là bức thư được Einstein viết vào năm 1922 tại một địa điểm bí mật ở miền Bắc nước Đức đã dự báo trước về sự trỗi dậy của chủ nghĩa bài Do Thái.

Theo lời giới thiệu của nhà bán đấu giá Kedem ở Jerusalem, Einstein viết bức thư khi ông đang lẩn trốn sau vụ ám sát người bạn của ông là Walther Rathenau – Bộ trưởng Ngoại giao Đức khi đó và cũng là một người Do Thái. Vụ ám sát Rathenau do những kẻ cực đoan cánh tả chủ mưu.

Trong một bức thư viết năm 1922, Einstein đã khớp nối những nỗi sợ chính xác một cách khó tin về sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân tộc, chủ nghĩa bài Do Thái và bạo lực ở nước Đức quê hương ông. Ảnh của: Nhà Đấu giá Kedem.

Einstein được cảnh sát báo cho biết rất có thể ông sẽ là đối tượng tiếp theo của nhóm người cực đoan này. Vì thế ông đã rời Berlin và chạy trốn đến một nơi bí mật ở miền Bắc. Mặc dù bức thư không đề địa chỉ người gửi, nhưng các học giả tin rằng nó được viết trong thời gian Einstein đang ở thành phố cảng Kiel trước khi lên tàu tham gia chuyến du lịch giảng bài ở châu Á.

Trong thư, Einstein viết “Không ai biết anh đang ở đâu, và mọi người đều nghĩ anh đã mất tích. Anh khá ổn, mặc dù đang sống giữa những đồng nghiệp người Đức bài Do Thái. Ở đây đang sắp xảy ra thời kì đen tối cả về chính trị lẫn kinh tế, vì thế anh mừng là mình có thể rời bỏ mọi thứ trong nửa năm.”

Theo ông Ze'ev Rosenkranz – Trợ lí Giám đốc, Dự án “Các công trình của Einstein” của Viện Công nghệ California, thì Einstein đã cảnh báo về sự trỗi dậy của chủ nghĩa bài Do Thái ở Đức đã nhen nhóm từ trước thời điểm bức thư được viết, nhưng ông vô cùng lo sợ khi người bạn Rathenau bị ám sát.

Phản ứng đầu tiên của Einstein là sợ hãi và muốn rời khỏi nước Đức. Vì thế ông đã tham gia chuyến du lịch châu Á kết hợp giảng bài. Vừa đi, ông vừa viết nhật kí về chủ nghĩa phân biệt chủng tộc. Một năm sau, trong lúc vẫn đang trong chuyến đi, ông nhận được tin là đã giành Giải thưởng Nobel vật lí cho công trình nghiên cứu hiệu ứng quang điện.

Trong vòng 1 tuần, ông đã thay đổi suy nghĩ và quyết định quay về Đức sống cho đến khi những người theo chủ nghĩa quốc xã lên nắm quyền vào năm 1933 và các điều luật bài Do Thái được thông qua, theo đó người Do Thái bị loại ra khỏi những vị trí công chức, kể cả là giáo viên.

Thời điểm Hitler trở thành quốc trưởng, Einstein đang đi giảng ở nước ngoài. Ông từ chối quốc tịch Đức và cuối cùng nhập cư vào Mỹ, nơi ông sống đến khi qua đời.

Phạm Hường (Theo Live Science)