Âm nhạc chỉ giúp bạn tập trung nếu bạn đang làm đúng loại công việc

Giả định nghe nhạc khi làm việc có lợi đối với hiệu quả công việc có thể có nguồn gốc từ cái gọi là "Hiệu ứng Mozart", đã thu hút sự chú ý của giới truyền thông vào đầu những năm 1990. Nói một cách đơn giản, phát hiện này đến từ việc hiệu suất thực hiện xoay hình không gian (xoay một hình không gian 3D để xác định xem nó có khớp với một hình khác hay không) được gia tăng ngay lập tức sau khi nghe nhạc của Mozart so với các hướng dẫn thư giãn hoặc không có âm thanh nào cả.

Điều này đã thu hút được sự chú ý của vị thống đốc bang Georgia, Mỹ lúc đó là Zell Miller, và ông đã đề xuất tặng băng cassette miễn phí hoặc đĩa CD nhạc Mozart cho các bậc cha mẹ tương lai.

Các nghiên cứu tiếp theo đã đặt nghi vấn về sự cần thiết của âm nhạc Mozart để tạo ra hiệu ứng này - "hiệu ứng Schubert", "hiệu ứng Blur", và thậm chí là "hiệu ứng Stephen King" đã được xem xét. Ngoài ra, các nhạc sĩ có thể cho thấy hiệu quả hoàn toàn từ sự tưởng tượng âm nhạc hơn là thực sự lắng nghe nó.

Vì vậy, các nhà nghiên cứu sau đó đã cho rằng "hiệu ứng Mozart" không phải là do âm nhạc của ông, mà là do mức độ tâm trạng và sự hưng phấn của con người. Và vì vậy nó đã trở thành "Hiệu ứng tâm trạng và hưng phấn."

Thật không may, những trường hợp trong đó hiệu ứng tâm trạng và hưng phấn tốt nhất được xem xét lại hơi không thực tế. Chúng ta có thực sự ngồi và nghe nhạc, tắt nó, và sau đó tham gia vào công việc của chúng ta trong im lặng không? Có nhiều khả năng là chúng ta làm việc trên nền các giai điệu yêu thích.

Âm thanh ảnh hưởng đến hiệu suất công việc như thế nào là chủ đề nghiên cứu trong phòng thí nghiệm trong hơn 40 năm qua và được quan sát qua một hiện tượng gọi là hiệu ứng âm thanh không liên quan. Về cơ bản, hiệu ứng này có nghĩa là hiệu suất kém hơn khi một nhiệm vụ được thực hiện với sự hiện diện của âm thanh nền (âm thanh không liên quan mà bạn bỏ qua), so với sự yên tĩnh.

Để nghiên cứu hiệu ứng âm thanh không liên quan, người tham gia được yêu cầu hoàn thành một nhiệm vụ đơn giản đòi hỏi họ phải nhớ lại một loạt các chữ số hoặc chữ theo thứ tự chính xác mà họ thấy - tương tự như cố ghi nhớ số điện thoại khi bạn không có phương tiện để viết nó xuống. Nói chung, người ta thường làm được điều này bằng cách nhẩm lại như nói to lên hoặc lẩm bẩm. Việc khó khăn là có thể để làm điều này trong khi bỏ qua tiếng ồn nền.

Hai đặc điểm chính của hiệu ứng âm thanh không liên quan là yêu cầu sự quan sát. Trước tiên, nhiệm vụ này đòi hỏi người sử dụng khả năng thuật lại, và thứ hai, âm thanh phải có sự thay đổi âm sắc - ví dụ như âm thanh "n, r, p" trái với "c, c, c". Trường hợp âm thanh không thay đổi nhiều âm sắc, thì hiệu suất thực hiện nhiệm vụ gần với những gì được quan sát ở các điều kiện yên tĩnh hơn nhiều. Thật thú vị, nó không quan trọng cho dù người nghe có thích âm thanh đó hay không. Hiệu suất cũng kém như nhau cho dù âm thanh nền là âm nhạc mà người nghe thích hoặc không thích.

Hiệu ứng âm thanh không liên quan đến từ việc cố gắng xử lý hai nguồn thông tin được đặt ra cùng một lúc - một từ nhiệm vụ và một từ âm thanh. Thật không may, chỉ người cũ được đòi hỏi là thực hiện thành công nhiệm vụ đọc lại thứ tự này và nỗ lực bỏ ra để đảm bảo rằng thông tin không liên quan từ âm thanh không được xử lý thực sự cản trở khả năng này.

Một xung đột tương tự cũng được nhìn thấy khi đọc hiểu với sự hiện diện của nhạc có lời. Trong trường hợp này, hai nguồn - từ nhiệm vụ và âm thanh – là có xung đột. Hậu quả là hiệu suất kém hơn khi thực hiện nhiệm vụ với sự hiện diện của nhạc có lời.

Tấ cả điều này có nghĩa là nhạc nền khi làm việc sẽ cản trở hiệu suất hay không phụ thuộc vào công việc và loại nhạc, và chỉ hiểu được mối quan hệ này mới giúp mọi người tối đa hoá mức năng suất của mình. Nếu nhiệm vụ đòi hỏi sự sáng tạo hoặc vài yếu tố lắp ráp thì nghe nhạc yêu thích có thể làm tăng hiệu suất. Ngược lại, nếu công việc đòi hỏi người ta phải thuật lại thông tin theo thứ tự thì yên tĩnh là tốt nhất, hoặc trong trường hợp đọc hiểu, sự yên tĩnh hoặc nhạc không lời là tốt nhất.

Một lĩnh vực đầy hứa hẹn về tác động của âm nhạc đối với khả năng nhận thức là thực sự học cách chơi nhạc cụ. Các nghiên cứu cho thấy trẻ em được đào tạo âm nhạc có sự cải thiện về khả năng trí tuệ. Tuy nhiên, hiện tại, những lý do đằng sau đó là chưa rõ ràng và phức tạp. Có thể không phải chỉ âm nhạc tạo ra hiệu ứng này mà còn là các hoạt động liên quan đến học tập âm nhạc như tập trung, luyện tập lặp lại, bài học và bài tập về nhà.

Đào Hiền (Theo Popsci)