Thưởng Tết giáo viên hàng chục triệu đồng: “Dao hai lưỡi”?

Chia hàng chục triệu đồng: Tiền từ đâu?

Các năm qua, nhiều trường học ở TPHCM gây "choáng váng" khi tiền thưởng Tết cuối năm cho giáo viên (GV) có thể lên đến vài chục triệu đồng. Trước đó, mức cao nhất được ghi nhận là trên 30 triệu đồng tại một trường mầm non công lập vào năm 2018.

Cũng phải nhấn mạnh, ngành Giáo dục không có thưởng Tết và cũng không có lương tháng 13 theo quy định. Khoản được gọi là "thưởng Tết" chính là khoản thu nhập tăng thêm căn cứ vào chi tiêu tiết kiệm của các trường theo Nghị định 43 của Chính phủ. Tiền từ ngân sách rót về trường sau khi trừ các khoản kinh phí dành cho hoạt động của một năm, còn lại nhà trường mới tính toán, chia thu nhập tăng thêm cho giáo viên, cán bộ công chức, viên chức của  trường.

"Khéo co thì ấm", không có một con số, quy định chung cụ thể nào đối với khoản thu nhập tăng thêm này giữa các trường. Ngoài việc tiết kiệm, có trường có những khoản thu nhập thêm như cho thuê mặt bằng, căng tin...

Ông Trần Khắc Huy, Trưởng Phòng GD-ĐT quận Tân Bình (TPHCM) cho hay, mọi năm tiền thu nhập tăng thêm các trường ở quận chênh lệch nhau rất nhiều, có nơi vài triệu nhưng có nơi gần 20 triệu đồng/người. Cái này tùy điều kiện và khả năng "gói ghém" của từng trường. 

Có trường đội ngũ lớn tuổi thì mức trả lương theo hệ số, thâm nhiên cao; có nơi đội ngũ trẻ thì mức chi lương thấp. Rồi tùy khả năng tiết kiệm điện, nước, văn phòng phẩm, đầu tư các hoạt động...  hay trường có thêm khoản thu từ cho thuê mặt bằng, bãi xe... 

"Dao hai lưỡi"

Không thể phủ nhận, đối với tất cả mọi người, mọi ngành nghề, sau một năm làm việc, có thêm khoản tiền để lo toan cho Tết là niềm vui rất lớn. Nhất là đối với nghề giáo từ trước đến nay vốn xa lạ với việc "thưởng Tết" thì điều này động viên và tạo động lực rất lớn với thầy cô.

Tuy nhiên, việc chia thưởng Tết trong trường học như hiện nay chứa những điều bất ổn cần được thẳng thắn nhìn nhận. Đây chủ yếu là tiền ngân sách chi cho tất cả hoạt động của một đơn vị, nhiều trường cật lực tiết kiệm để dôi ra khoản chia thu nhập tăng thêm. Như vậy, chắc chắn ít nhiều đều ảnh hưởng đến chất lượng đầu tư cho giáo dục. 

Ông Trần Khắc Huy cho biết, việc "gói ghém" này cũng là cả vấn đề. Có trường đầu tư, chăm chút cho chất lượng giáo dục, hoạt động... nên xài hết tiền, cuối năm không có bao nhiêu. Nhưng có trường lại làm mọi cách để tiết kiệm thì lại dư nhiều, chia nhiều. 

Một quản lý ở TPHCM đánh giá, việc chia thu nhập tăng thêm rõ ràng là "con dao hai lưỡi". Nhiều trường đầu tư cho giáo dục, tổ chức nhiều hoạt động... học sinh được thụ hưởng thì sẽ chi rất nhiều tiền, cuối năm lại không dư bao nhiêu. Nhưng đổi lại, nhiều trường chỉ hoạt động cầm chừng, làm chỉ để báo cáo nhằm tiết kiệm chi tiêu để cuối năm có một khoản lớn. 

"Lẽ ra một hoạt động nào đó cần 20 - 30 triệu đồng mới đến nơi đến chốn nhưng trường chỉ làm cho có, đầu tư vài ba triệu, tiết kiệm để cuối năm có tiền chia", ông đưa ra ví dụ. 

Tâm tư về vấn đề này, một GV ở TPHCM cho hay, nhà trường là một đơn vị hành chính, vận hành bằng tiền của nhà nước. Không cần nói ra chúng ta cũng biết, tiền ngân sách chi xuống phải đảm bảo tất cả các chứng năng trong nhà trường nhưng xét về nhu cầu thực tế thì số tiền sẽ luôn ít hơn yêu cầu.

Vậy tiết kiệm ở đâu ra? Tiết kiệm chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến hoạt động của nhà trường. Theo cô, có thể các trường được bù đắp bằng khoản bằng các khoản khác từ các các khóa học, ngoại khóa, cho thuê mặt bằng, sân bãi...  hay có thể còn là từ nguồn quỹ phụ huynh với danh nghĩa tự nguyện. 

Nhưng cô đặt ra vấn đề, trường có được phép có chức năng kinh doanh không? Vì kinh doanh mới được phép thu tiền. Thay vì tập trung vào nhiệm vụ thì thực tế nhiều trường lại lo thêm chức năng... đi kiếm tiền. 

Như vậy, thưởng Tết có thể cao nhưng thật khó để vui vì có thể đó là tiền "bớt xén" từ những khoản cần đầu tư cho giáo dục hoặc nhà trường đang phải "gánh" thêm chức năng khác ngoài giáo dục. 

Chăm lo Tết cho GV là cần thiết nhưng cần một chính sách, cơ chế rõ ràng.

Hoài Nam