Nên có lễ tạ lỗi cho các học sinh đánh bạn!

GS.TS Trần Công Phong - lãnh đạo Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam cho biết: "Bạo lực học đường không phải vấn đề mới. Thời gian gần đây các cấp ngành, thầy cô và nhà nghiên cứu rất quan tâm làm sao có môi trường giáo dục lành mạnh, an toàn cho học sinh. Mặc dù vậy, bạo lực học đường có diễn biến phức tạp. Chính vì thế việc phân tích kỹ lưỡng để nhìn nhận thấu đáo vấn đề, từ đó đưa ra giải pháp là điều cần thiết dành cho các nhà nghiên cứu".

Ở hội thảo này, ngoài việc các chuyên gia tâm lý giáo dục, giáo dục học phân tích những nguyên nhân và giải pháp trên cơ sở khoa học nghiên thì cũng có những ý kiến “đúc kết” từ thực tiễn. Dân trí xin lược ghi hai ý kiến được đánh giá là có góc nhìn "lạ". 

“Xử phạt” cũng cần có tính giáo dục

Nhìn nhận dưới góc độ tâm lý, PGS.TS Mạc Văn Trang chia sẻ: Các tác động của xã hội đến thế hệ trẻ tạo ra gia tốc phát triển nhanh, mạnh, sự biến đối sinh lý, tâm lý, xã hội của lớp học sinh ngày nay khác xa với học sinh cách đây 15-20 năm. Cha mẹ, giáo viên không theo kịp sự phát triển của các em nên khoảng cách giữa cha mẹ - con cái, giữa giáo viên - học sinh ngày thêm xa cách. Không hiểu nhau, tin nhau thì thường ứng xử không phù hợp, các tác động giáo dục của người với các em ít hiệu quả.

Cũng theo PGS.TS Mạc Văn Trang, hệ thống pháp luật, quy định trách nhiệm trong quản lý từ trên xuống dưới không rõ ràng, trách nhiệm không cụ thể, kỷ luật không nghiêm minh, nên hiệu quả công vụ, trách nhiệm nghề thấp. Ví dụ, vụ bạo lực ở Trường THCS Lý Tự Trọng (Trà Vinh) vừa qua, Hiệu trưởng phải phải chịu trách nhiệm gì, kỷ luật gì? Hiệu phó, bí thư chi bộ, cán bộ Đoàn, Đội, giáo viên trực, giáo viên chủ nhiệm... chịu kỷ luật gì? Từ trước đến nay không rõ. Nay trước sức ép của dư luận xã hội thì xử nặng!

Dưới góc độ ứng xử với học sinh vi phạm, PGS.TS Trang phân tích: Những việc kiểm điểm, phê bình, khiểm trách, đuổi học 1 tuần... rất ít có tác dụng vì chỉ là tác động bên ngoài. Để giải thoát được “mặc cảm tội lỗi” phải tác động đến tự ý thức, xúc cảm, niềm tin... thức tỉnh lương tri, tự sám hối, tự nhận lỗi và sửa chữa mới tác dụng.

Đối với em bị hại càng khó khăn giải tỏa được những “ẩn khúc” nặng nề qua khuyên bảo hay tham vấn hời hợt... Vấn đề là phải xây dựng quan điểm giáo dục mới, tìm ra những tác động giáo dục mới tác động mạnh đến lương tri, tình cảm, thay đổi hành vi của học sinh trong việc đương đầu với những sai lầm của bản thân và học cách chuộc lỗi, cách bao dung tha thứ, để sống với nhau trong hòa giải, yêu thương.

Nhắc lại vụ việc nữ sinh ở Trà Vinh bị đánh hội đồng, PGS.TS Mạc Văn Trang nhấn mạnh: “Theo tôi, giải pháp trong vụ việc ở Trà Vinh thì ngoài về xử lý vi phạm còn nên có lễ tạ lỗi. Ở giờ sinh hoạt dưới cờ đầu tuần, những em học sinh tham gia đánh bạn thì cần phải quỳ xuống tạ lỗi với em P. và hãy để cho em P. đến từng bạn nói lời tha lỗi. Sau đó, những giáo viên có lỗi thì đến gia đình các em xin lỗi. Sau lễ tạ lỗi này tôi tin em P sẽ thấy mình lớn lên rất nhiều, em sẽ thấy được tư cách, quyền làm người, nhân cách của việc bao dung, tha thứ... Cách làm như vậy để chúng ta giáo dục các em, đã gây ra sai lầm thì phải đối mặt với sai lầm và có sự hối cải. Em bị bạo lực dũng cảm đứng lên, đối diện để hòa giải và yêu thương”.

Năng lực sư phạm giáo viên có vấn đề?

Phát biểu tại hội thảo, cô Nguyễn Thị Lê, Phó Hiệu trưởng Trường THPT Thực nghiệm (Hà Nội) đặt vấn đề cho các nhà nghiên cứu: Lâu nay chúng ta mới chỉ bàn đến việc bạo lực học đường giữa học sinh với học sinh. Chính vì thế nên mở rộng ra dưới góc độ có hay không bạo lực giữa người lớn (trong đó có đội ngũ giáo viên, quản lý...) với học sinh. Khi giáo viên có thể gây ra cho học sinh những bạo lực về tinh thần sẽ khiến cho các em quá lo sợ, hoảng sợ, thậm chí là ức chế với các bộ môn học thì có phải là bạo lực về vấn đề tinh thần không?

Cô Lê cũng cho rằng, những sự việc bạo lực học đường diễn ra trong thời gian qua đang được nhiều người đặt câu hỏi: Vai trò của thầy cô đang ở đâu? Hay là do học trò mất niềm tin quá lớn ở các thầy cô, nhà trường để rồi các em im lặng, nhẫn nhịn, chịu đựng để rồi xảy ra những tình huống đáng tiếc nhất.

Chúng ta đã đưa ra phong trào trường học thân thiện, điều này có nghĩa thầy cô phải là người bạn với các em trong suốt thời gian các em sinh hoạt, học tập tại trường. Như vậy, các thầy cô phải là người sớm nhất phát hiện ra những bất thường của các em trong tâm lý để giải quyết những nguyên nhân phòng ngừa việc xảy ra hậu quả đáng tiếc.

“Tôi đang trăn trở về năng lực sư phạm của giáo viên hiện nay. Chúng ta đang nói tập huấn cho giáo viên nhưng đó chỉ là giải quyết từng tình huống, không phải là một bài toán. Ai có thể đoán được hết tất cả các tình huống xảy ra cho các em để mà tập huấn cho hết. Trong trường sư phạm, xưa nay tất cả các thầy cô của tôi đều có năng lực sư phạm để tư vấn cho sinh viên, định hướng sinh viên từ cách ứng xử, cách giải quyết bạo lực học đường ở nguyên nhân lặt vặt nhất. Hiện nay, hình như công tác này hình như đang có vấn đề” - cô Lê thẳng thắn đánh giá.

Cũng theo cô Lê, tốc độ phát triển xã hội, cơ chế thị trường... nên đòi hỏi tính chuyên nghiệp hơn trong việc giải quyết tận cùng nạn bạo lực học đường. Chính vì thế, cần có tiếng nói đề xuất lên Bộ GD-ĐT để có một hành lang pháp lý cho các nhà tâm lí, tham vấn, tư vấn để cho mỗi nhà trường chúng ta có bộ phận chuyên nghiệp hơn nữa so với giáo viên đã được trang bị năng lực sư phạm.

“Lứa tuổi cấp 3, có phụ huynh ở tầng lớp gần như là xã hội đen. Nhiệm vụ của giáo viên chúng ta, để ứng xử được với học sinh khi nảy sinh các tình huống nhất là các em đang là sản phẩm của văn hóa gia đình thì đòi hỏi năng lực sư phạm hơn bao giờ hết. Đây là bài toàn của trường sư phạm trong việc đào tạo năng lực cho giáo viên. Giáo viên chúng ta có đủ năng lực sư phạm, có tay nghề thì hoàn toàn có thể ngăn chặn sớm, phát hiện hơn cũng như tư vấn, giúp học sinh vượt qua được các nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường” - cô Lê khẳng định từ thực tiễn của Trường THPT Thực nghiệm.