Mô hình trường tiên tiến: Đóng thêm tiền, có tạo sự bất công?

Nhiều lợi ích?

Câu hỏi này đã được cử tri ở TPHCM đặt ra với các nhà quản lý trong chương trình Đối thoại cùng chính quyền thành phố với chủ đề năm học về năm học mới gần đây. Điều này lại dấy lên những nghi ngại về trường theo mô hình tiên tiến như chất lượng, gây áp lực sĩ số cho những trường khác trong điều kiện thiếu trường thiếu lớp hay tạo sự bất công trong giáo dục...

Theo khung mức thu năm học 2018-2019 của Sở GD-ĐT TPHCM ban hành, các trường thực hiện theo mô hình trường tiên tiến có mức thu (không bao gồm các khoản thu hộ, chi hộ, thu thỏa thuận như chương trình tiếng Anh tích hợp, tổ chức phục vụ bán trú…) cao nhất là 1,5 triệu đồng. Cụ thể, trường THPT Lê Quý Đôn (Q.3), trường Nguyễn Du (Q.10) là 1,5 triệu đồng/tháng; Trường THPT Nguyễn Hiền (Q.11) là 1,4 triệu đồng/tháng. Ở các bậc học khác, hầu hết các trường thực hiện mô hình tiên tiến đều đưa ra mức thu ở mức tối đa.

Hiện TPHCM có khoảng 60 trường từ bậc mầm non đến THPT đang thực hiện mô hình trường tiên tiến. Nhiều phụ huynh đặt câu hỏi, ngoài tất cả các khoản, học sinh đóng thêm 1,5 triệu đồng thì các em thụ hưởng những điều gì khác? Và nếu các em được thụ hưởng sự khác biệt thì những học sinh nơi trường bình thường có bị thiệt thòi không?

Trước câu hỏi này, ông Nguyễn Văn Hiếu, Phó GĐ Sở GD-ĐT TPHCM cho biết, Trường THPT Lê Quý Đôn, Q.3 đã thực hiện mô hình hơn 10 năm nay. Từ kinh nghiệm này, Sở đã đề xuất nhân rộng tiếp ở hai trường là THPT Nguyễn Hiền và và Nguyễn Du. Mô hình trường tiên tiến, hội nhập, Sở đánh giá là tác động rất tốt đến học sinh với các lợi ích như sĩ số học sinh thấp, thầy cô có thể quan tâm, phát triển cho từng học sinh. Học sinh được học với giáo viên bản ngữ, học chương trình Toán, khoa học bằng tiếng Anh.

Không chỉ việc học, mà các hoạt động khác cũng được thiết kế phù hợp với năng lực và sự phát triển tâm sinh lý của học sinh. Các em học trong trường, học bên ngoài nhà trường, học với các chương trình giao lưu hợp tác quốc tế và các năng lực để phát triển các kỹ năng khác.

Biến công thành tư?

Từ mô hình tiên tiến, cũng đặt ra thực tế trường với sĩ số thấp, đóng tiền cao giống như biến trường công thành trường tư, tạo "sân chơi" cho phụ huynh có điều kiện. Trên thực tế, nhiều gia đình đúng tuyến, gần ngay với trường nhưng phải tìm chỗ khác cho trẻ học vì không đủ tài chính để theo học mô hình này.

Một hiệu trưởng ở TPHCM bày tỏ, không thể phủ nhận những lợi ích mà trường tiên tiến đang đem lại. Để được thụ hưởng điều kiện học tập sĩ số thấp, nhiều chương trình đổi mới, học nhiều về tiếng Anh... mà chỉ đóng thêm 1,5 triệu đồng - nếu so với học ở trường tư, ngoài công lập thì còn có thể xem là quá rẻ đối với gia đình có điều kiện.

Tuy nhiên ông đặt ra hai vấn đề cần quan tâm là chất lượng trường tiên tiến có thật sự đáng với đồng tiền phụ huynh bỏ ra. Và nữa, các cấp quản lý cần trả lời nghiêm túc, việc thực hiện mô hình tiên tiến có đang tạo ra bất công trong giáo dục công lập không?

Sĩ số trường tiên tiến thấp, chắc chắn sẽ "dạt" học sinh sang các trường bình thường, gây áp lực trường đã nghèo lại... đông con. Nhiều học sinh theo phân tuyến vào đúng ngôi trường đang thực hiện mô hình tiên tiến, gần nhà... nhưng nếu gia đình không có điều kiện thì các em phải chuyển nơi khác.

Rồi nữa, ở bậc THPT, các em đủ năng lực để thi vào trường, gần nhà... nhưng vì không có tiền để theo học mô hình này, các em lại phải đi học nơi khác. Như vậy, rõ ràng, trường đã tước đi mất cơ hội của nhiều học sinh vì áp dụng mô hình cần phải có tiền.

Như ở Q.1, triển khai Trường Tiểu học Nguyễn Thái Học theo mô hình tiên tiến, quận đã phải chuẩn bị cơ sở vật chất cho 2 trường tiểu học khác trên cùng địa bàn, để đón những học sinh trước đây theo phân tuyến học ở trường Nguyễn Thái Học nhưng giờ gia đình không có nguyện vọng hoặc không đủ điều kiện cho con theo học trường vẫn có chỗ học ở trường khác. Tuy nhiên, không phải nơi nào cũng có sự chuẩn bị này.

Bà Phạm Thúy Hà, Hiệu trưởng Trường tiểu học Nguyễn Văn Trỗi cho hay việc thực hiện mô hình tiên tiến của các trường gặp trở ngại lớn nhất chính là áp lực gia tăng dân số, trường rất khó để đảm bảo sĩ số 30 học sinh/lớp. Chưa kể, như ở Q.4, nhìn chung điều kiện kinh tế người dân còn khó khăn, rất khó để đáp ứng được mức thu của trường tiên tiến.

Ông Nguyễn Hồng Hà, Phó Trưởng ban Văn hóa - Xã hội, HĐND TP nhấn mạnh, hàng năm, sĩ số học sinh ở TPHCM tăng lên rất cao, mục tiêu của TPHCM là đảm bảo tất cả chỗ học cho học sinh. Hiện nay, sĩ số học sinh rất cao, tỷ lệ học sinh học 2 buổi/ngày còn thấp nên mục tiêu chung là cần đảm bảo về chuẩn sĩ số mới có thể nâng cao chất lượng giáo dục. Trong điều kiện như vậy, việc thực hiện mô hình trường học tiên tiến, các trường học đủ chuẩn chắc chắn phải thực hiện một cách từ từ, cân nhắc cẩn trọng.

Những bất cập này cũng từng được Uỷ ban MTTQ Việt Nam TPHCM cảnh báo khi khảo sát mô hình trường tiên tiến ở TPHCM vào năm học vừa rồi. Đó là vấn đề chỗ học cho học sinh, các giải pháp đối với học sinh đúng phân tuyến nhưng không đủ tài chính để theo học, hay có sự quan tâm như thế nào đối với "học sinh nghèo trong trường tiên tiến".

Hoài Nam