HS lớp 5 chưa viết được tên: Phải có sự “chung tay” của phụ huynh và nhà trường

Vừa qua, Báo điện tử Dân Trí phản ánh trường hợp em học sinh L.Đ.T (11 tuổi) ở Hà Nội học tới lớp 5 Trường tiểu học Phương Liệt (Thanh Xuân, Hà Nội) không viết được tên mình.

Phía gia đình nói rằng em T. chỉ chậm tiếp thu, phía nhà trường xác định em L.Đ.T có những dấu hiệu trẻ tự kỷ nên xếp em T. vào diện học sinh khuyết tật chỉ cho đi học để hòa nhập với các bạn chứ không xếp loại và lập học bạ.

Thưa Tiến sỹ Trần Văn Công, trẻ tự kỷ thường có dấu hiệu như thế nào, đặc biệt là ở độ tuổi tiểu học?

Rối loạn phổ tự kỷ (gọi tắt là tự kỷ) theo tiêu chí chẩn đoán của Hiệp hội Tâm thần học Hoa Kỳ, phiên bản 5 (DSM-5) bao gồm hai nhóm triệu chứng chính là (1) suy yếu, khiếm khuyết về giao tiếp xã hội và (2) hành vi, sở thích định hình, hạn hẹp, lặp lại.

Tự kỷ có thể được chẩn đoán bắt đầu từ khoảng 18 tháng đến 2 tuổi bởi các nhà chuyên môn có đào tạo, với quy trình và công cụ phù hợp, và đến 6 tuổi (tức ở độ tuổi đầu tiểu học) thì các triệu chứng bộc lộ khá rõ ràng.

Tự kỷ hiện nay được nhìn nhận như là một “phổ”, có nghĩa là nó có thể dao động từ rất nhẹ, khó nhận biết (và dễ nhầm lẫn với đặc điểm tính cách, cách sống) cho đến rất nặng và có thể “thấy ngay” bằng “mắt thường”.

Vấn đề hành vi, sở thích của trẻ tự kỷ được đặc trưng bởi sự nhấn mạnh tính giống nhau, đơn điệu, lặp đi lặp lại, hạn hẹp, thiếu tính đa dạng, thiếu tính tưởng tượng và sáng tạo trong việc chơi đồ chơi, sinh hoạt hàng ngày, lựa chọn sở thích và hoạt động, v.v.

Ngoài ra, trẻ tự kỷ cũng hay gặp các vấn đề về hành vi, ví dụ hành vi gây hấn, xung động và gặp các vấn đề về cảm giác như các rối loạn hay bất thường về cảm giác. Tự kỷ cũng hay liên quan tới vấn đề trí tuệ, cụ thể là một tỉ lệ không nhỏ trẻ tự kỷ cũng kèm theo khuyết tật trí tuệ.

Cần lưu ý là không phải trẻ tự kỷ nào cũng có tất cả những triệu chứng trên, và việc có một số biểu hiện nêu trên cũng chưa đủ để khẳng định là trẻ bị tự kỷ.

Cụ thể như trường hợp em T., có cần được thăm khám để đánh giá xem em có thuộc diện trẻ tự kỷ hay không ?

Tất nhiên là em T. nên được thăm khám, đánh giá và chẩn đoán càng sớm càng tốt xem đang bị vấn đề gì để có hướng can thiệp, hỗ trợ hay điều trị phù hợp. Điều này nên làm ngay từ khi T. bắt đầu bộc lộ những khó khăn về học tập hay sinh hoạt hàng ngày nhiều năm trước đây. Đối với những rối loạn hay vấn đề phát triển ở trẻ em, chìa khóa là phát hiện sớm và can thiệp sớm.

Nếu không được khám để xem xét T. đang gặp phải chính xác là vấn đề gì, gia đình và nhà trường vẫn sẽ bối rối không biết cần làm gì cho trẻ, và kể cả có làm thì không biết là điều mình làm có hiệu quả, có tốt và phù hợp nhất hay không. Nếu không hiệu quả thì hai bên lại dễ đổ lỗi cho nhau.

Đối với trẻ có biểu hiện như em T., gia đình và nhà trường cần quan tâm và có biện pháp như thế nào ?

Với vấn đề hành vi, cần có sự tư vấn từ phía những nhà chuyên môn (ví dụ tâm lý) để có cách can thiệp và hỗ trợ. Vấn đề hành vi của trẻ cũng nên được can thiệp sớm bởi càng lớn càng khó và có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống của bản thân trẻ và cả gia đình.

Xin cảm ơn ông!