"Hãy để trẻ được sống vô tư trước khi muốn con thành nhà vô địch"

Trên đây là ý kiến của GS Lê Anh Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, tại tọa đàm "Để trẻ em Việt lớn lên với tuổi thơ không áp lực", diễn ra ngày 13/3 tại Hà Nội.

Tọa đàm đưa ra các vấn đề, làm thế nào để trẻ em lớn lên với tuổi thơ vô tư, không bị tổn thương tâm lý, chịu áp lực phải thành công hay những đòi hỏi đạt được thành tích trong công việc.

Trước khi thành người xuất sắc hãy để các em được sống với tuổi thơ vô tư và hạnh phúc. Một tâm hồn trong trẻo, vô tư sẽ là nền tảng tốt để các em có thể thành công trong tương lai.

Điều đó đòi hỏi giáo dục cần có sự chuyển biến không chỉ trong dạy học mà còn là quá trình thức tỉnh, bồi dưỡng nhân cách và khích lệ phát triển bản thân, tự nhận ra chính mình của các em.

Giáo dục cần được tiến hành trên nền tảng của tình yêu thương, lấy sự phát triển toàn diện của con người làm trung tâm.

Vô địch hay vô tư?

Chia sẻ ngay trong phần mở màn tọa đàm, với vai trò từng có 10 năm dẫn đoàn tham dự kỳ thi Toán Quốc tế Olympic, GS.TS Lê Anh Vinh đưa ra 3 câu chuyện.

Theo GS Vinh, từ 3 câu chuyện này, để thấy rằng: Với học sinh tiểu học, việc phải giành điểm số cao, trở thành quán quân hay nhà vô địch là mục tiêu quá nhỏ và dễ đạt được.

Mục tiêu cao hơn và khó đạt được lại chính là để trẻ được phát triển toàn diện, được lớn lên với tuổi thơ vô tư, hồn nhiên, được phát huy hết khả năng mà không phải chịu bất cứ áp lực nào.

Cụ thể, câu chuyện mà GS Lê Anh Vinh kể lại về một học sinh trong đoàn thi Olympic toán quốc tế do ông làm trưởng đoàn trước đây, đưa đến cách nhìn khác nhau về áp lực của học sinh.  

"Vào buổi tối trước kỳ thi Olympic diễn ra, tôi thường phải đưa các bạn học sinh đi ăn, ngồi lại quán nước nói chuyện.  Có một bạn rất căng thẳng nói với tôi: "Thầy ơi, hai ngày nữa thôi, con không bao giờ phải thi toán nữa".

Câu chuyện này rất bình thường nếu như đó là một bạn học sinh bình thường. Nhưng đây là một trong 6 học sinh đội tuyển toán quốc tế của Việt Nam, những bạn đã trải qua không biết bao nhiêu kỳ thi.

Tôi hay nói vui các bạn như những chiến binh, đi thi chuyên nghiệp, và tôi luôn nghĩ rằng những bạn ấy phải rất mạnh mẽ. 

Thế nhưng, khi học sinh nói với thầy của mình rằng chỉ sau hai ngày em sẽ không bao giờ phải thi toán nữa, các thầy cô hiểu áp lực lớn đến mức nào", GS Lê Anh Vinh nhớ lại. 

Cũng theo chuyên gia này, bao nhiêu năm dẫn đoàn, ông nhận thấy, bố mẹ chỉ cần các con vui, chỉ cần thành tích các con đạt được đến đây là rất tuyệt vời. Bạn bè và tất cả những người thân đều rất tự hào về con.

"Vậy tại sao áp lực học tập với trẻ lại lớn đến như vậy? Áp lực này đến từ đâu, hay nó đến từ chính bản thân các bạn học sinh?" GS Vinh đặt câu hỏi.

Được biết cậu bé trăn trở với áp lực năm đó, hiện đã hoàn thành bậc tiến sĩ tại một trường đại học hàng đầu ở Mỹ. Là nhà giáo dục, GS Vinh hiểu hơn ai hết áp lực mà cậu trò nhỏ của mình ngày ấy đã phải trải qua.

Điểm số không phải tất cả

Theo GS Lê Anh Vinh, sở dĩ ông kể câu chuyện trên đây để thấy rằng, đích đến của kỳ thi chỉ là một phần rất nhỏ. Kết quả học sinh ấy là nhà vô địch hay không cũng rất nhỏ.

Cái còn lại và lớn hơn, đấy là chặng đường chúng ta đi và đi như thế nào mới là điều quan trọng nhất.

Tại tọa đàm, nhiều chuyên gia đưa ra câu hỏi: Vậy làm thế nào để học sinh vừa không bị áp lực mà vẫn phát huy được tối đa khả năng? Liệu áp lực cao có thật sự cao hay không? Nếu đặt ra áp lực thấp hơn, có phải chúng ta đang dễ dãi quá, khiến trẻ em không cố gắng?

Nhiều người công nhận, bậc tiểu học vô cùng quan trọng, là bậc học nền tảng phát triển cho một đứa trẻ nhưng ko phải bậc để nhồi nhét nhiều nhất kiến thức có thể.

Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam đánh giá: "Chúng ta luôn có một áp lực là làm cái gì đó để nhìn thấy được và cái nhìn được dễ nhất là điểm số, thành tích qua các kỳ thi. Phụ huynh cứ nghĩ, muốn con toàn điểm 10 là kỳ vọng cao, đạt giải toán, giải STEM, tiếng Anh…, là kỳ vọng quá cao.

Đáng tiếc, đó không phải kỳ vọng quá cao. Nếu anh chị coi đó là mục tiêu lớn nhất với giáo dục, đặc biệt là giáo dục tiểu học thì tôi nghĩ đó là kỳ vọng thấp.

Kỳ vọng cao là đứa trẻ phát triển tự tin, có nền tảng tốt nhất để các con bước đi đường dài chứ không phải bước đi nhanh nhất có thể trong những bước đi đầu tiên".

"Chúng ta cũng có những học sinh đạt điểm số không tốt lắm, nhưng sau này rất thành công. Vì vậy, điểm số thật sự không phải là tất cả", GS Lê Anh Vinh khẳng định.