Đào tạo tiến sỹ tại Mỹ: Làm được việc, có người tuyển thì ra trường

Tìm việc trước ngày tốt nghiệp tiến sỹ 1 năm

Tiến sỹ Hồ Đắc Nguyên Ngã (Nghiên cứu và giảng dạy tại Đại học San Francisco State) cho hay, các trường đại học ở Hoa Kỳ có tính tự chủ rất cao. Do đó, chương trình đào tạo các bậc học và kể cả đào tạo tiến sỹ của các trường có thể rất khác nhau. Chất lượng cũng rất đa dạng từ những trường hàng đầu thế giới cho đến những trường “bán – mua” bằng tiến sỹ.

Vị tiến sỹ này cho biết, các chương trình đào tạo tiến sỹ tại Mỹ (ở những trường tương đối tốt trở lên) thường có 2 giai đoạn: (1) Học các lớp dành cho nghiên cứu sinh. Giai đoạn này hoàn tất khi nghiên cứu sinh thi đậu kỳ thi tổng quát (comprehensive exam or qualifying exam). Một số khoa sử dụng công trình nghiên cứu (qualifying papers) thay cho kỳ thi này.

(2) Xây dựng chương trình nghiên cứu và làm luận văn tốt nghiệp. Tuy nhiên, một phần không nhỏ các nghiên cứu sinh làm luận văn theo chương trình của thầy. Điều này tuy có thuận lợi ban đầu nhưng không có lợi về sau do thiếu khả năng nghiên cứu độc lập.

“Các trường Hoa Kỳ rất thực dụng, điều kiện quan trọng nhất để tốt nghiệp tiến sỹ là có được việc làm tốt. Các trường không bao giờ tuyển người của mình đã đào tạo. Khi nghiên cứu sinh có được vị trí giáo sư hay postdoc ở các trường khác thì trường sẽ cho tốt nghiệp”, TS Nguyên Ngã cho biết.

Theo đó, thông thường các nghiên cứu sinh bắt đầu tìm việc làm trước ngày tốt nghiệp dự kiến khoảng 1 năm. Khi nhận được việc làm ở một nơi tốt, nghiên cứu sinh đó sẽ lên lịch bảo vệ luận án với hội đồng. Khi bảo vệ thành công thì ngay lập tức có việc làm. Như vậy, các trường để cho thị trường lao động đánh giá nghiên cứu sinh của mình. Điều này bảo đảm tính hiệu quả và khách quan.

Tuy nhiên, cũng có một số trường hợp ngoại lệ như nghiên cứu sinh không kiếm được việc làm, muốn quay về nước, hoặc đã hết tiền nghiên cứu thì hội đồng cũng xem xét cho tốt nghiệp vì… tội nghiệp.

Chứng minh tiềm năng

Để có được việc làm trước khi tốt nghiệp, các nghiên cứu sinh phải thuyết phục được các nhà tuyển dụng là họ sẽ trở thành những nhà khoa học hiệu quả cao sau này. Điều này phần lớn được thể hiện qua chương trình nghiên cứu của nghiên cứu sinh, các công trình đã công bố, và mạng lưới đồng tác giả.

“Thông thường chương trình nghiên cứu phải có khả năng phát triển trong vòng ít nhất 5-6 năm. Số lượng công trình đã công bố thì tùy thuộc vào ngành và rất khác nhau.

Ví dụ như một số ngành sinh học hay hóa học, cần phải có vài công trình trước khi có thể kiếm được vị trí postdoc (nghiên cứu viên sau tiến sỹ) và chỉ một số ít sau này kiếm được vị trí tenure-track assistant professor (giáo sư ngạch biên chế).

Trong khi các ngành quản trị kinh doanh có người chưa có công trình nào được công bố thì đã được nhận vào làm giáo sư ngạch biên chế. Điều này là do những ngành này đòi hỏi thời gian rất lâu mới có thể công bố. Các nhà tuyển dụng đánh giá dựa vào tiềm năng chương trình nghiên cứu là chủ yếu”, tiến sỹ Hồ Đắc Nguyên Ngã giới thiệu.

Lệ Thu (ghi)