Trò chuyện với giáo sư người Mỹ về "học cách học" tại Đại học VinUni

Tự thay đổi bộ não để biến môn học mình ghét thành niềm đam mê

GS. Barbara Oakley (Đại học Oakland Michigan, Mỹ) kể về thời trẻ bà là một cô gái ghét học môn Toán và Khoa học.

"Tôi yêu động vật, thích đồ thủ công, ghét các con số. Tôi không hiểu được các nút bấm trên tivi. Thời đó lại chưa có điều khiển từ xa, nếu không được anh chị em xử lý phần "kỹ thuật" thì tôi không xem được các chương trình trên tivi", GS. Barbara nhắc lại.

Ghét Toán, Khoa học, cô gái Barbara trước đây phải chọn học tiếng Nga để có thể vào đại học. Thế rồi, bà hiểu ra chỉ theo đuổi một đam mê thì không có nhiều lựa chọn. Mở rộng đam mê sẽ có nhiều cơ hội và có thể bắt đầu lại với những môn học từng chán ghét, nhưng với một phương pháp học mới: Làm chủ quá trình tự học.

Và bà đã thay đổi, trở thành một giáo sư ngành kỹ thuật, chuyên gia về các phương trình Toán và khái niệm khoa học phức tạp. Những thứ bà ghét thời trẻ trở thành niềm đam mê và đem đến thành công sau này cho bà.

Tự thay đổi bộ não của mình là hành trình đúc kết cách tự học mà GS. Barbara đã làm và giờ đây bà mong muốn chia sẻ điều đó đến nhiều người.

Cơ chế tập trung và phân tán trong học tập

Từ kinh nghiệm của mình, GS. Barbara cho rằng, khi biến học tập thành quá trình chủ động tự học, người học sẽ dần có hứng thú.

GS. Barbara đưa ra khái niệm "chế độ tập trung" và "chế độ phân tán" là hai cách hoạt động của não bộ. Chế độ tập trung là chú ý làm một việc giống như giải một bài toán, còn khi phân tán là lúc tâm trí thư giãn và tự do. Để học hiệu quả, mọi người cần biết chuyển đổi hợp lý giữa hai chế độ tập trung và phân tán.

Bà Barbara cho rằng, lúc phân tán không phải chỉ thư giãn mà đó là lúc phát huy sự sáng tạo. Bởi nỗ lực học theo cách cố sức của bản thân chẳng những không hiệu quả mà còn làm giảm khả năng sáng tạo, mở rộng tư duy.

"Hãy đạp xe, tập thể dục, làm gì đó khác hẳn với việc học trước đó, nhưng mọi người không nên thư giãn theo cách chăm chú chơi game, nói chuyện trên mạng. Vì như thế bạn lại chuyển từ một sự tập trung này sang sự tập trung khác", GS. Barbara nói.

Nói về tình trạng một số học sinh Việt Nam bị quá tải, GS. Barbara chia sẻ, cách "nhồi" kiến thức đó không hiệu quả. Và cho dù có cố đưa được vào đầu đứa trẻ một lượng kiến thức lớn thì việc quá tải cũng khiến trẻ mất khả năng sáng tạo, mở rộng tư duy.

Theo bà Barbara, phụ huynh nên đồng hành với con trong hành trình học tập theo cách nhẹ nhàng, bố trí khoa học xen kẽ các khoảng nghỉ, thư giãn giữa những giờ học tập trung cao. Các bậc phụ huynh không nên để trí não trẻ in sâu gương mặt cau có, cáu kỉnh của cha mẹ khi thúc giục con học tập.

Chia sẻ của vị giáo sư khiến nhiều học sinh thích thú, có em thừa nhận đã từng bị quá tải như thế. Nhưng cũng có học sinh băn khoăn khi cho rằng, từng có quan điểm phải học liên tục nhiều tiếng mới có hiệu quả, nhất là học ngoại ngữ.

GS. Barbara đưa ra kỹ thuật hẹn giờ Pomodoro, để chuyển đổi giữa hai chế độ tập trung và phân tán. Theo đó, người học có thể để chuông báo sau khi kết thúc khoảng thời gian 25 phút học tập. Trong thời gian này, người học tắt mọi thứ có thể làm mình xao nhãng.

Sau quãng thời gian tập trung, sẽ có 5 phút giải lao tự thưởng cho mình khoảng thư giãn, tự do. Quy trình lặp lại vài lần thì có thể bố trí 30 phút nghỉ giải lao. Bà nhấn mạnh, đây là thời gian phát huy sáng tạo khi trí não được tự do bay bổng.

Lan tỏa "học cách học" theo hướng mở của VinUni

Ngoài kỹ thuật học, GS. Barbara bày tỏ quan điểm cần đa dạng hình thức dạy học cũng như phát huy năng lực tự học với các học sinh lớp lớn. Theo bà, những học sinh lớp nhỏ mới cần hình thức học tập trực tiếp 100%. Học sinh THPT có thể giảm thời gian đến trường và kết hợp hai hình thức: Học trực tiếp và học từ xa ở nhà qua video.

Theo giáo sư, nếu có thể tập trung ngân sách trả lương cao hơn cho một đội ngũ giáo viên tinh nhuệ để dạy trực tuyến, phủ sóng toàn quốc sẽ có nhiều ưu điểm. Đây là tài nguyên dùng chung cho giáo viên và học sinh, dù ở đâu, cũng có thể tiếp cận bài giảng chất lượng, từ đó tạo ra hiệu quả lan tỏa hơn.

Cũng nói về sự lan tỏa trong giáo dục, Tiến sĩ Lê Mai Lan, Chủ tịch Hội đồng, Đại học VinUni cho biết, nhà trường mong muốn đóng vai trò là một đơn vị học tập nòng cốt. VinUni có thể là điểm đến kết nối trí tuệ thế giới đến Việt Nam và lan tỏa tri thức này tới cộng đồng học tập trong nước.

Vì thế, buổi nói chuyện của GS. Barbara được thực hiện với hình thức bài giảng đại chúng, trực tiếp và miễn phí tới hàng nghìn học sinh, sinh viên của Hà Nội và các tỉnh thành lân cận. Với sự hỗ trợ của Vụ Giáo dục Thường xuyên, Bộ Giáo dục và Đào tạo, bài giảng được truyền trực tuyến tới khoảng 600 trung tâm giáo dục thường xuyên trên cả nước, cùng lan tỏa tri thức đến cộng đồng.

Trước đó, ngày 11/11, VinUni cũng đã mời GS. David Reibstein, một chuyên gia hàng đầu về chuyên ngành marketing của trường Kinh doanh Wharton, đại học Pennsylvania để trò chuyện trong hội thảo "Marketing địa điểm và xây dựng thương hiệu cho điểm đến hướng tới phát triển bền vững".