Chưa đến 24% sinh viên muốn làm việc ở cơ quan Nhà nước

Sáng 24/2, ĐH Quốc gia TPHCM phối hợp cùng Ban Tuyên giáo Trung ương, Thành ủy TPHCM tổ chức Hội thảo khoa học cấp quốc gia về "Chính sách thu hút, đầu tư, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ tri thức khoa học, công nghệ trong bối cảnh mới".

PSG.TS Vũ Hải Quân, Giám đốc ĐH Quốc gia TPHCM, chia sẻ, trong 15 năm qua, đội ngũ tri thức đã tăng nhanh về số lượng, nhiều tri thức có trình độ cao, năng động sáng tạo, hoạt động trong nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên, trong lĩnh vực khoa học - công nghệ, số cán bộ nghiên cứu trên tỷ lệ 10.000 dân còn thấp so với các nước trong khu vực.

Ông Quân dẫn con số thống kê từ Bộ Khoa học Công nghệ cho thấy chỉ có khoảng 15,6 cán bộ nghiên cứu/10.000 dân. Đặc biệt, số cán bộ nghiên cứu có trình độ tiến sĩ còn rất thấp, tổng số chỉ là gần 30.000 tiến sĩ. 

Theo PGS.TS Vũ Hải Quân, công tác đào tạo khối ngành khoa học công nghệ chưa bền vững, chưa gắn nhiều với chiến lược phát triển kinh tế xã hội. Cụ thể số lượng nhập học không đồng đều giữa các nhóm ngành, có xu hướng giảm, nhất là ở trình độ sau đại học.

Thống kê từ Bộ GD&ĐT cho thấy, số lượng nghiên cứu sinh các nhóm ngành này liên tục giảm trong 3 năm gần đây. Năm 2019 là 1.379 nghiên cứu sinh thì đến năm 2021 chỉ còn 1.010 nghiên cứu sinh.

"Ở bậc đại học số lượng thí sinh nhập học ngành Công nghệ Thông tin liên tục tăng, từ 46.173 sinh viên năm 2019 lên 56.260 sinh viên năm 2022 đạt 100% chỉ tiêu; trong khi các ngành khoa học tự nhiên, khoa học sự sống, số lượng sinh viên nhập học chỉ đạt hơn 50% chỉ tiêu.

Cá biệt có một số nhóm ngành khoa học không tuyển sinh được như ngành Hải Dương học, Địa chất. Tổng số sinh viên nhập học của các nhóm ngành này chỉ đạt chưa đến 30% tổng số sinh viên nhập học", PGS.TS Vũ Hải Quân cho hay. 

Giám đốc ĐH Quốc gia TPHCM cũng đặt ra vấn đề, tỷ lệ chi ngân sách Nhà nước cho giáo dục đại học tính trên GDP là rất thấp, chỉ đạt 0,25% - 0,27%, trong khi tỷ lệ này ở các nước trong khu vực là 0,6% - 1%.

Ông Quân cũng thông tin, khảo sát với gần 20.000 sinh viên ĐH Quốc gia TPHCM cho thấy có gần 24% (10,21% sinh viên xuất sắc, 5,79% sinh viên khá và 7,71% sinh viên trung bình) muốn đi làm cho các cơ quan Nhà nước. Khảo sát cũng ghi nhận có khoảng 15,6% sinh viên của ĐH Quốc gia TPHCM mong muốn được làm việc cho các cơ quan Trung ương tại Hà Nội, trong khi tỷ lệ muốn ở lại TPHCM là 44,8%;

Ông Phan Văn Mãi, Chủ tịch UBND TPHCM nhận định TPHCM hội tụ đủ các điều kiện thuận lợi để tập hợp, phát huy đội ngũ trí thức với những nghiên cứu đóng góp có thể áp dụng được ngay cho sự phát triển cho sự phát triển của thành phố và đất nước. Nhưng thành phố vẫn chưa phát huy hết tiềm năng. 

Chủ tịch UBND TPHCM chỉ ra cơ chế chính sách quy tụ, kết nối, phát huy còn hạn chế. Trong thời gian qua, TPHCM đã ban hành nhiều chính sách trong đó chú trọng tới tiền lương, điều kiện ăn ở, đi lại nhưng sau một thời gian cũng chỉ thu hút khoảng 20 chuyên gia trí thức.

 Ông Phan Văn Mãi cũng đặt vấn đề, đội ngũ trí thức cần quan tâm không chỉ là những chuyên gia nước ngoài, ngoài thành phố. Ngay trong hệ thống chính trị cũng có nhiều trí thức đang lao động sáng tạo, đóng góp tích cực cho sự phát triển nhưng các chính sách chưa tiếp cận và chưa thực sự động viên được đội ngũ tri thức này.

UBND đang giao cho các đơn vị liên quan nghiên cứu các chính sách mới, trong đó chú trọng tới những bài toán lớn thông qua cơ chế đặt hàng, nhiệm vụ khoa học công nghệ kết hợp với các hình thức khác. Ngoài ra, cần có cơ chế động viên đội ngũ trí thức hiện tại trong hệ thống bằng cơ chế đào tạo, tăng thêm, nhà ở và công tác bổ nhiệm…

Người đứng đầu chính quyền TPHCM cũng kiến nghị Trung ương cần tháo gỡ cơ chế chính sách để thành phố thu hút đội ngũ chuyên gia từ bên ngoài, nhất là đối với vấn đề visa nhập cảnh.