Nhà văn Mỹ R.O. Butler - “Viết tiểu thuyết như một nghệ thuật”

Butler sinh năm 1945 tại thành phố Granite, bang lllinois, Hoa Kỳ. Ông có 22 năm giảng dạy bộ môn viết tiểu thuyết tại Đại học bang Florida. Đã từng sinh sống ở Việt Nam trong suốt những năm 1970, khi R.O.Butler được điều đến chiến trường miền Nam Việt Nam làm việc tại tòa thị chính.

Trong suốt những năm tháng đó, thú vui của ông là lang thang khắp các con hẻm nhỏ Sài Gòn, trò chuyện với những người dân “không ngủ đêm”. Thông qua những cuộc tiếp xúc như thế, Butler học được nhiều điều thú vị về lịch sử, văn hóa và tính cách người Việt từ những người dân nhân hậu.

Ông hiểu, thông cảm và chia sẻ với cuộc sống và cách suy nghĩ của họ. Sau này, khi trở thành một nhà văn, tất cả đã ùa vào trang viết của ông một cách “vô thức”. Theo R.O. Butler, ông đã bị “Việt hóa” trong những tháng năm đó.

Ông đã xuất bản 10 cuốn tiểu thuyết, nhiều truyện ngắn đăng trên các báo và tạp chí Mỹ và thế giới. Một số tác phẩm của ông đã được chọn đăng trong 4 tuyển tập hằng năm mang tên Những truyện ngắn Hoa Kỳ hay nhất. Tác phẩm của ông đã được dịch ra 15 thứ tiếng như: Thái, Hàn, Ba Lan, Nhật, Séc, Farsi và Hy Lạp...

Tiểu thuyết đầu tay là The alleys of Eden (Những ngõ hẹp của thiên đường) của R.O.Butler (1981) viết về những con phố nhỏ lẩn khuất giữa Sài Gòn đầy náo nhiệt, nơi chứng kiến những kỷ niệm của ông... A good scent strange moutain (Hương thơm từ núi lạ) viết về những người Việt sống tại miền nam bang Louisiana. Mỗi truyện ngắn trong tập này là một câu chuyện về người Việt nhập cư tại Mỹ với những cuộc xung đột giữa hai nền văn hóa. Tập truyện ngắn này đã mang về cho ông giải Pulitzer dành cho văn học năm 1993 và sẽ được dịch ra tiếng Việt và phát hành rộng rãi cuối năm nay.

Suốt cuộc trò chuyện về chủ đề Viết tiểu thuyết như một nghệ thuật tại Thư viện Quốc gia, R.O.Butler đã trình bày quan điểm của mình về việc làm thế nào để có một tiểu thuyết có sức sống. Theo quan điểm của ông một tác phẩm tiểu thuyết hay phải nói lên khát vọng, ước mơ nhân bản nhất của con người. Tiểu thuyết là một bức tranh sống động mà ở đó, cuộc sống, cảm xúc của con người được thể hiện mạnh mẽ.

Ông cũng nói lên quan điểm, một nhà văn phải dũng cảm, nhìn thẳng vào sự thật. Đối với ông, tiểu thuyết có 3 thứ được coi là quan trọng: tiểu thuyết là con người, cảm xúc của con người, tiểu thuyết tồn tại theo thời gian.

Ông cũng không ngần ngại và trả lời rất thành thật những câu hỏi “hóc búa” của độc giả Việt Nam như: “Ông có hài lòng với cái tên của buổi nói chuyện hôm nay không?”, “Trong thời gian ở Việt Nam, nhà văn có đến thăm các cháu bị nhiễm chất độc màu da cam…?” Dù chưa thể truyền tải hết những thông điệp ngôn từ qua phương tiện là người phiên dịch nhưng độc giả Việt Nam đã nhận được sự nhiệt tình và tấm lòng yêu mến Việt Nam của nhà văn Mỹ R.O. Butler.

Nếu không kể thời điểm 1971, đây là lần thứ tư nhà văn danh tiếng Robert Olen Butler trở lại VN, trong khuôn khổ chương trình giao lưu văn hóa đến một số nước châu Á do Bộ ngoại giao Mỹ thực hiện. Được biết, trước buổi nói chuyện tại Thư viện Quốc gia ngày 17/8, ông đã có cuộc giao lưu tại TPHCM vào ngày 13/8 và tại Huế vào ngày 14/8.

Nguyễn Hằng