Khi nhạc Indie dần trở thành một văn hóa của âm nhạc Việt Nam

Khi thông tin Moonsoon Music Festival by Tuborg năm nay xoay quanh nhạc và những nghệ sĩ indie, chắc hẳn sẽ có nhiều khán giả cảm thấy bất ngờ khi mà những ca khúc, nghệ sĩ độc lập tách mình khỏi bộ máy truyền thông khổng lồ lại xuất hiện trên một sân khấu lớn. Điều này chứng tỏ nhạc indie ở Việt Nam đang dần được công nhận và trở thành một nét văn hóa mới của âm nhạc. Có thể các bạn vẫn chưa biết indie là gì, hoặc nghĩ rằng mình chưa từng nghe một bài indie nào. Chưa chắc đâu, bạn đã từng nghe mà không biết nó là nhạc indie thì đúng hơn đấy.

Indie là gì?

Phải nhắc lại một chút để nhiều người không nhầm lẫn. Indie không phải là một thể loại nhạc như pop, Rn’B hay EDM và cũng không phải là nhạc… Ấn Độ. Indie là tên gọi chung của một hướng âm nhạc được tạo ra bởi những nghệ sĩ độc lập (không phụ thuộc vào công ty quản lý, các chiến lược truyền thông, v.v…) chỉ với nhiệm vụ đơn giản là thể hiện âm nhạc của riêng họ. và Indie có thể bao gồm tất cả các thể loại, dòng nhạc.

Cụ thể hơn, đó là những nghệ sĩ tự sáng tác, phối khí và thu âm ca khúc của họ. Có thể họ sẽ tung ca khúc đó lên mạng để mọi người cùng nghe (hoặc tải miễn phí). Những trang nghe nhạc trực tuyến có thể tìm thấy nhạc indie phổ biến nhất chính là Soundcloud và Spotify. Cũng có một số trường hợp nghệ sĩ muốn bán đĩa của mình thay vì tung ra miễn phí. Khi đó họ sẽ phải tự tìm nhà in, xưởng đĩa rồi hệ thống phát hành các kiểu. Hoặc hợp đồng với một công ty phát hành – in ấn với điều kiện phần âm nhạc không bị công ty kia can thiệp.

Nói tóm lại, nghệ sĩ indie – đúng như tên gọi – là một nghệ sĩ độc lập trong âm nhạc của họ và không bị lệ thuộc vào ai khác. Làng giải trí ngày nay phải được vận hành bằng một hệ thống cầu kì có liên quan đến chiến lược, quản trị, hình ảnh và truyền thông chứ không chỉ đơn thuần dùng âm nhạc là thành công. Do đó, những nghệ sĩ tách bạch khỏi những công ty, hãng đĩa lớn để hoạt động với những hợp đồng nhỏ từ các quán bar, show diễn nhỏ hoặc các đài phát thanh nhỏ lẻ nhưng vẫn tạo được danh tiếng, sự yêu mến chính là những nghệ sĩ indie. Họ sẽ không ồn ào như những ngôi sao lớn, nhưng sự lan tỏa của họ trong cộng đồng là nhất định.

Một nghệ sĩ indie của thế giới mà rất nhiều người biết nhưng có thể chẳng biết đó là nghệ sĩ indie, là Gotye. Ca khúc Somebody that I used to know anh hát cùng Kimbra từng gây sóng gió trên Billboard và các bảnng xếp hạng âm nhạc lớn nhỏ tại Mỹ năm 2011.

Trong khi đó, những tranh cãi xoay quanh cụm “indie” và Lana Del Rey cũng là một câu chuyện đáng bàn. Chất nhạc của Lana Del Rey khác hẳn với những cô ca sĩ cùng thời, nó mang hơi hướm cổ điển và tự sự nhiều hơn, cùng những phần hình ảnh nhiều ẩn dụ, khiến Lana có một phong cách riêng biệt hẳn hoi. Đến nỗi nhiều người ưu ái gọi cô như những thiên tài và người đưa dòng nhạc indie vươn lên. Trong khi bản thân Lana thì phủ nhận chữ “Indie” kia với sự nghiệp của mình. Thực chất, với công ty hậu thuẫn và chiến lược mà Lana đang hoạt động, cô là một ngôi sao của công chúng chứ không phải nghệ sĩ Indie.

Sự giao thoa giữa Indie và âm nhạc đại chúng

Nếu so sánh giữa underground và overground/main stream thì chúng ta sẽ dễ thấy sự khác biệt hơn. Còn thực chất giữa indie và nhạc đại chúng sẽ khó phân biệt hơn nếu không có tên nghệ sĩ đi kèm. Bởi lẽ hòa theo dòng chảy nhộn nhịp của âm nhạc đang thay đổi hằng ngày, kể cả những nghệ sĩ lớn, các ngôi sao của công chúng vẫn tìm đến Indie để làm phong phú âm nhạc của mình. Tất nhiên, nếu nghệ sĩ indie chấp nhận bán ca khúc cho ngôi sao thì ca khúc đó không còn là indie nữa, nhưng chất nhạc Indie vẫn còn tồn tại và nó sẽ tạo ra những bản nhạc đại chúng nhưng mang âm sắc của Indie.

Việt Nam cũng không đứng ngoài xu hướng đó. Đã có không ít những ca sĩ nổi tiếng thu và phát hành những ca khúc của các nghệ sĩ Indie. Tiêu biểu gần đây có Min đã phát hành ca khúc Hôn Anh, vốn là một sáng tác được Trang – một nghệ sĩ độc lập hay đăng tải bài hát trên soundcloud. Nói một cách công bằng, Hôn Anh mang lại cho Min một màu sắc âm nhạc khác biệt hơn trước đó, tạo một điểm nhấn nhất định. Nhưng những khán giả của Trang có thể sẽ không thích cách thể hiện của Min, hoặc cách sản xuất bài hát, hoặc cách Min quay MV cho ca khúc ở Hàn Quốc. Bởi gần như tất cả những nghệ sĩ Indie không hoạt động hình ảnh, họ thể hiện âm nhạc thuần túy, và đó cũng là cái khác biệt dễ thấy nhất giữa âm nhạc đại chúng và indie.

Nhưng như vậy không có nghĩa những nghệ sĩ indie sẽ chỉ thu âm và đăng ca khúc lên mạng mà không xuất hiện. Họ hoàn toàn có thể tổ chức những đêm nhạc hoặc đi diễn ở chương trình nào đó. Và họ hoàn toàn có thể trở thành một nghệ sĩ lớn theo cách của nghệ sĩ Indie – tức là có lượng khán giả lớn hơn và không quảng bá hình ảnh như những ca sĩ thần tượng.

Chẳng hạn như Lê Cát Trọng Lý, cô ấy chính là một nghệ sĩ indie được nhiều người yêu mến ở Việt Nam, đến nỗi người ta còn tưởng Lý đã trở thành một hiện tượng đại chúng. Điều này chỉ đúng khi Lý đồng ý sáng tác và hát những ca khúc quảng cáo (Là con gái thật tuyệt), ngoài ra tất cả những album hay buổi biểu diễn của Lý đều rất kín tiếng và luôn mang màu sắc của riêng Lý.

Hay gần đây, những cái tên như Vũ, Thái Đinh hay Ngọt Band cũng chính là những đại diện thú vị cho Indie Việt. Họ vẫn sáng tác, vẫn hát, vẫn hoạt động nghệ thuật cho đại chúng nhưng mỗi ca khúc dường như gắn liền với cảm xúc của người nghệ sỹ, của bản thân họ chứ không hề chạy theo thị trường, thị hiếu khán giả. Chính vì thế, đó là những ca khúc người ta vẫn gọi vui là “rất nhiều tình”.

Vì vậy, đừng lầm lẫn việc một nghệ sĩ indie bước lên sân khấu là họ tự bỏ đi cái chất Indie của mình. Sự độc lập của họ thể hiện trong chính âm nhạc, cách thể hiện và cách mang chúng đến với người nghe. Nghệ sĩ Indie không phải underground (mà thực chất giới underground Việt cũng không thực chất là underground) mà phải bắt buộc họ ngồi trong những phòng thu rồi gửi các khúc lên Internet. Nếu có cơ hội bước ra vùng sáng thì hãy dũng cảm, vì âm nhạc luôn cần được lan truyền, quan trọng là đến cuối cùng họ có giữ được cái chất riêng ban đầu hay không mà thôi.

Đáp ứng sự đòi hỏi đó khi nhu cầu nghe nhạc ngày càng đa dạng, lễ hội âm nhạc Moonsoon by Tuborg sẽ là một không gian mang màu sắc Indie rất đặc thù. Lần đầu tiên những nghệ sĩ Indie sẽ cùng hội tụ trong một chương trình lớn, được dàn dựng nghiêm túc hướng đến khán giả yêu nhạc. Với những gì đã gây dựng được từ các chương trình trước, Moonsoon by Tuborg năm nay vẫn là một bữa tiệc âm nhạc thuần túy và chất lượng được thể hiện bởi những nghệ sĩ thực thụ.