Điện ảnh Việt 2024: Bùng nổ doanh thu với các phim hơn 500 tỷ đồng

Ở góc độ doanh thu, Mai và Lật mặt 7: Một điều ước đạt tổng cộng 1.033 tỷ đồng, chiếm gần 1/4 tổng doanh thu thị trường.

Ở mặt nghệ thuật, điện ảnh đã, đang và sẽ có đến 3 tác phẩm thắng giải tại top 3 LHP lâu đời nhất thế giới, với câu chuyện về người Việt hoặc có liên quan mật thiết đến Việt Nam, được đem chiếu cho chính người Việt thụ hưởng.

Sự đa dạng này cho thấy thị trường đang đi theo chiều hướng tích cực và không ngừng nhắc nhở một quy tắc đặc biệt quan trọng: Làm thật chỉn chu, ưu tiên chất lượng.

Doanh thu hồi phục, vượt mốc trước dịch Covid-19

Năm 2019 không chỉ đạt đỉnh trong lịch sử doanh thu phòng vé Việt (cả phim nội lẫn phim ngoại), mà còn được coi là cột mốc đo đếm khả năng hồi phục sau đại dịch Covid-19. Doanh thu toàn ngành điện ảnh khi đó, theo thống kê của các cụm rạp đạt 4.100 tỷ đồng.

Năm 2024, tính từ ngày 1/1 đến ngày 27/11, con số này đạt 4.379 tỷ đồng, vừa vượt xa con số 3.391 tỷ đồng so với cùng kỳ năm 2023, vừa vượt năm 2019 (số liệu lấy theo nền tảng Box Office Vietnam, có sai số trung bình 5-10%).

"Chắc chắn năm 2024 là năm khởi sắc nhất của phòng vé Việt Nam, với 2 tác phẩm Mai và Lật Mặt 7 là đầu tàu", ông Nguyễn Khánh Dương, người sáng lập và vận hành nền tảng Box Office Vietnam nhận định.

Tính đến 28/11, theo thống kê của nền tảng Moveek, phim Việt trong năm 2024 có 28 tác phẩm đã, đang và sẽ được công chiếu. Con số tăng nhẹ so với mức 25 phim của 2023, nhưng thua xa 2019 với 44 phim.

Giống năm 2023 với kỷ lục lần đầu có phim Việt vượt mốc 450 tỷ đồng doanh thu, năm 2024 là năm đầu tiên có phim vượt mốc 500 tỷ đồng (Mai của Trấn Thành đạt doanh thu 520 tỷ sau 41 ngày công chiếu).

Đây là một trong những "đầu tàu" quen thuộc kể từ năm 2021 khi Trấn Thành chính thức gia nhập đường đua điện ảnh. Trừ năm 2022 không có phim, đạo diễn 37 tuổi này đã "giắt túi" 3 tác phẩm thuộc top 5 doanh thu điện ảnh tại Việt Nam. Theo sau là nhà làm phim lâu năm - Lý Hải - với 2 phim (Lật mặt 6 và Lật mặt 7).

Một điểm nhấn tưởng như không thuộc về dòng chủ lưu nhưng xuất hiện đầy bất ngờ là Đào, phở và piano của đạo diễn NSƯT Phi Tiến Sơn. Đây là phim hiếm hoi có vốn từ ngân sách Nhà nước mà không thua lỗ, thu 21 tỷ đồng đủ hòa vốn, vượt xa nhiều phim thương mại với mục đích hàng đầu là thu lời, song lại lỗ nặng.

Thể loại kinh dị cũng đáng chú ý khi "mở bát" đầu năm là Quỷ cẩu (đạo diễn Lưu Thành Luân). Phim có 5 tuần liên tiếp dẫn đầu phòng vé, thu về 104 tỷ đồng và là một thành tích tốt của đạo diễn tân binh Lưu Thành Luân, cho thấy sự chắc tay của đạo diễn Võ Thanh Hòa ở cương vị nhà sản xuất.

Bộ đôi này có trong tay Linh miêu: Quỷ nhập tràng, thu về hơn 53,7 tỷ đồng ở tuần công chiếu thứ hai (theo số liệu Box Office Vietnam).

Cám của cặp đôi Hoàng Quân - Trần Hữu Tấn cũng thành công rực rỡ khi thu về 96,3 tỷ đồng.

Những thành công phòng vé này cho thấy thể loại kinh dị dân gian với các yếu tố "body horror" (kinh dị thể chất) đang được lòng khán giả Việt.

Năm 2024 cũng có một số phim được coi là "ngã ngựa" vì đạt doanh thu thấp như Quý cô thừa kế 2 chỉ đạt gần 6,5 tỷ đồng, dù phải đạt 40 tỷ đồng mới hòa vốn. Sáng đèn - phim về cải lương cổ - chỉ thu 3 tỷ đồng. Đóa hoa mong manh của Mai Thu Huyền chỉ thu 430 triệu đồng và sớm phải rời rạp, Domino: Lối thoát cuối cùng chỉ thu vỏn vẹn 500 triệu đồng…

Thậm chí, còn cả những phim tạo cảm giác lỗi thời như Trà của Lê Hoàng và Biệt đội hotgirl với sự góp mặt của cố NSND Hoàng Dũng.

Điểm nhấn từ phim tác giả

Nối tiếp năm 2023 có Bên trong vỏ kén vàng của Phạm Thiên Ân, năm 2024, phòng vé Việt đón 2 tác phẩm có thành tích tương tự là Muôn vị nhân gian và Cu li không bao giờ khóc.

Muôn vị nhân gian (The Taste of Things) không phải phim Việt nhưng vẫn đặc biệt gây chú ý khi gắn liền với tên tuổi đạo diễn Trần Anh Hùng, người được coi như anh cả của thế hệ nhà làm phim Việt đang hoạt động hiện nay.

Thắng giải Cannes cho đạo diễn xuất sắc nhất, phim thu 3 tỷ đồng tại phòng vé Việt, 2,6 triệu USD tại Pháp và tổng doanh thu 10,4 triệu USD toàn cầu.

Cu li không bao giờ khóc thì ế ẩm hơn. Sau 2 tuần công chiếu nội địa, phim thu 612 triệu đồng. Song, với thành tích thắng giải phim đầu tay hay nhất ở LHP Berlin thì không thể chê đây là một phim dở, chỉ có điều cách kể và câu chuyện, chủ đề của phim chưa thật sự thân thiện với đông đảo người xem đại chúng.

PGS.TS, Đỗ Lệnh Hùng Tú - Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt Nam - nhận định: "Phim nghệ thuật vẫn là những món ăn mới không thể một sớm một chiều hy vọng có đông khán giả thưởng thức. Trong hội thảo về điện ảnh Đức vừa qua, các nhà làm phim Đức cũng đau đầu vì phần lớn khán giả không xem phim nước mình, mà chỉ thích xem phim Mỹ.

Theo tôi, yếu tố nghệ thuật và giải trí nên dung hòa trong mỗi thể loại. Ngoài ra, người làm phim cần làm thật chỉn chu, thực sự được đầu tư về chất lượng thì tác phẩm mới đáng để xem".

Benoît Magimel (Dodin Bouffant) và Juliette Binoche (Eugénie) trong phim "Muôn vị nhân gian" (ảnh trái). NSND Minh Châu trong "Cu li không bao giờ khóc". (Ảnh: CJ HK ENTERTAINMENT, Cadence Studio).

Năm 2024 cũng là năm đầu tiên Việt Nam có tới 3 Liên hoan phim (LHP) mang tầm quốc tế và khu vực: LHP Thành phố Hồ Chí Minh (HIFF) lần 1, LHP châu Á Đà Nẵng (DANAFF) lần 2, LHP Quốc tế Hà Nội (HANIFF) lần 7.

Nhà sản xuất Trần Thị Bích Ngọc nhận xét: "Đây là năm rất thú vị. Hai năm gần đây khi thực hiện DANAFF, tôi đã gặp được những người bạn trong giới mà trước đây chỉ gặp được ở nước ngoài. Giờ họ đã đến Việt Nam.

Ngoài ra, tôi cũng có thể giới thiệu đến họ những phim thương mại rất thành công và những tài năng làm phim trẻ".

Nhà sản xuất của phim Cu li không bao giờ khóc cũng bày tỏ sự vui mừng khi bên cạnh những phim có doanh thu lớn thì các phim độc lập cũng được mang tới rạp chiếu.

Sau Cu li không bao giờ khóc có Mưa trên cánh bướm (Don't cry, butterfly) thắng giải LHP Venice cũng trình làng khán giả Việt. Như vậy trong vòng hơn 1 năm, điện ảnh Việt đã và đang chiếu phim giành chiến thắng ở 3 LHP hàng đầu thế giới (Cannes, Berlin và Venice).

Cuối cùng, khán giả cần gì?

Từ phim đạt đỉnh trên thước đo doanh thu đến các giải thưởng điện ảnh quốc tế lớn, điện ảnh Việt năm 2024 đang dần trở nên đa dạng hơn, giống như trên bàn tiệc phải có đủ các món ăn hay một vườn hoa cần có đủ các loại hương sắc khác nhau.

Tuy nhiên, đúng như Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt Nam nhận xét: Khán giả cần phim chỉn chu, được đầu tư về chất lượng.

Điện ảnh Hollywood suy thoái trong năm 2024, khi đến Việt Nam cũng cho thấy một không khí ảm đạm tương tự. Các phim từ vũ trụ siêu anh hùng Marvel có Madame Web bị chê tơi tả, Venom: Kèo cuối bị nhận xét là không xứng kỳ vọng và ít đột phá.

Gladiator 2 và Wicked (2024) đều là những thương hiệu nổi tiếng đã đi vào lịch sử điện ảnh Mỹ nhưng bị đứt quãng thế hệ khán giả khi trở lại sau 20 năm (với Wicked là gần 30 năm). Vì vậy, cũng không đạt được trào lưu như mong muốn. Những mảnh ghép cảm xúc 2 (Inside out 2) của Disney Pixar là số ít phim Mỹ được đánh giá tốt và thu nhập ổn ở Việt Nam trong năm qua.

Ở khía cạnh khác, khán giả Việt vẫn cởi mở đón nhận những tác phẩm hay và hấp dẫn từ các nền điện ảnh khác, có thể kể đến như: Exhuma và Vây hãm (Hàn Quốc), Gia tài của ngoại và Peenak (Ngôi đền kỳ quái) của Thái Lan, Cửu long thành trại: Vây thành (Hong Kong, Trung Quốc), Conan: Ngôi sao 5 cánh một triệu đô và Doraemon: Nobita và bản giao hưởng địa cầu (Nhật Bản).

"Thống kê của chúng tôi cho thấy có sự dịch chuyển nhất định về nhân khẩu học của khán giả ra rạp xem phim so với trước đây. Lớp khán giả mà tôi tạm gọi là "sành điệu", yêu thích các tác phẩm của Hollywood đang không còn nhiều động lực để ra rạp nữa, họ sẽ giải trí bằng Netflix và các nền tảng VOD.

Ngược lại, tầng lớp khán giả bình dân sẽ ra rạp nhiều hơn. Trong thời gian tới, chúng ta sẽ thấy nhiều tác phẩm điện ảnh hướng tới đối tượng khán giả này", người vận hành Box Office Vietnam nhận định.

Một điểm chung của các phim đoạt giải thưởng quốc tế lớn là tính bình luận xã hội trong đề tài và cách kể chuyện. Việc những phim "kén khán giả" mạnh dạn ra rạp và được quan tâm cho thấy một bộ phận người xem đang tìm kiếm yếu tố này, đặc biệt khi điện ảnh trong nước mới chủ yếu tập trung vào phong cách và đề tài giải trí.

Từ góc độ của người quan sát điện ảnh trong nước, đạo diễn Bùi Trung Hải nhận định: "Có thể chúng ta vẫn còn thiếu dòng phim hiện thực, dòng phim phát hiện và phản ánh trực tiếp những vấn đề trong xã hội hôm nay.

Đơn cử điện ảnh Hàn Quốc, họ nổi bật trên thị trường phim ảnh cũng như tại các LHP quốc tế chính là qua dòng phim hiện thực này. Đó cũng là mảng đề tài thường rất được coi trọng trong những nền điện ảnh tiên tiến".