Báu vật khiêm nhường của nghệ thuật piano Pháp

Henri Barda từng kể, "một số người đến nghe tôi nói, thay vì nghe nhạc. Tôi tự hỏi họ sẽ nghe ai nói, bởi vì tôi không biết mình là ai". Bậc thầy của âm thanh chân thực và bay bổng, chắc chắn và huyền diệu này không phải tuýp người hoang dã mong muốn tạo bí ẩn cho bản thân mình. Ông cũng không tìm cách “tạo lập sự nghiệp". Khi còn trẻ, Barda không chạy theo các cuộc thi thu hút sự chú ý của các ông bầu, những người làm chương trình hòa nhạc và các nhà sản xuất đĩa nhạc: "Tôi chưa bao giờ coi âm nhạc như một con đường đến với vinh quang. Với tôi, đây là một hành trình hướng đến nội tâm."

Barda sinh ra tại Cairo, nơi gia đình ông sinh sống từ nhiều thế hệ, nơi “những cơn lũ sông Nile dâng nước đỏ ngầu ngập nhà cửa và nhấn chìm những hàng cây cọ". 5 tuổi, ông tự chơi đàn piano tại nhà theo cảm nhận bản năng: "Bẩm sinh tôi đã hiểu được những quãng nhạc cho phép tôi hài hòa và biến tấu trên mọi cung bậc." Người thầy đầu tiên của ông là Ignace Tiegerman, một nghệ sĩ piano Ba Lan nổi tiếng sinh sống tại Ai Cập. 16 tuổi, vào thời điểm Nasser quốc hữu hóa kênh đào Suez và sau đó là chiến tranh, gia đình ông buộc phải lưu vong. Henri tiếp tục học piano với Lazare Lévy tại Nhạc viện Paris. Sau đó, nhờ có học bổng toàn phần, ông sang New York và theo học tại trường nghệ thuật nổi tiếng Juilliard School. "Một thời kỳ tuyệt vời, tôi đi xem Al Pacino trẻ trung biểu diễn ở nhà hát, tôi theo dõi các cảnh quay Nỗi hoảng sợ ở Needle Park, tôi khám phá những vở ballet của Jérôme Robbins, người mà sau đó tôi đã cùng hợp tác rất nhiều, và tôi nghe hòa nhạc của Horowitz và Richter. Tôi ao ước về hàng ngàn sắc thái ngầm của âm thanh, từ những va chạm nghệ thuật tuyệt vời đó...".

Quay trở lại Paris, Barda giảng dạy tại Nhạc viện Villeneuve-Saint-Georges (Val-de-Marne), sau đó tiếp tục nghề thầy giáo trong suốt mười hai năm tại Nhạc viện Quốc Gia Paris. Ông nói mình có "những học sinh phi thường, 18 tuổi đã có kỹ thuật hoàn hảo". Ông dạy gì? "Càng ít càng tốt. Chỉ là sự khác biệt giữa các nốt nhạc. Tất cả, cách tạo âm sắc và sự linh hoạt có được khi ta hiểu điều này. Tôi cũng cho rằng không nên khai thác một tác phẩm cho đến khi vắt kiệt nó, bởi vì điều đó sẽ khiến tác phẩm vượt ra khỏi chính ta và ta sẽ trình diễn mà không toàn tâm toàn ý – đó là nỗi sợ hãi lớn nhất của tôi."

Là một nghệ sĩ piano tài năng đến mức hiếm hoi, những buổi diễn độc tấu của Henri Barda luôn là những khoảnh khắc quý báu. Ông mang đến cho công chúng cơ hội trải nghiệm những cảm xúc duy nhất và khó quên: nỗi lo lắng bao trùm ở Rondo cung La thứ của Mozart với tiết tấu cấp tập như một nỗi tuyệt vọng đau lòng; Sáu phần cho Piano op. 118 của Brahms, người nghệ sĩ solo bước vào một thế giới hình ảnh tương phản khi tạo ra những không gian của nỗi đau và sự bi hùng với một cường độ đôi khi không giới hạn; Bốn khúc tùy hứng của Chopin lại chứa đựng tự do, trí tưởng tượng và phiêu du, không chỉ du dương bay bổng mà còn đảo lộn tất cả nhờ sự đơn giản và khiêm tốn. Trong bản Sonate "Tang tóc" có sự thảng thốt như thể Barda đang đánh cược chính cuộc đời mình, bởi ông bị ám ảnh bởi bi kịch nảy sinh từ đó... Những phím dương cầm của Barda mê hồn trận như cả một dàn nhạc, với những âm thanh sâu chưa từng thấy. Khúc Presto cuối cùng, cuộc chạy đua tới cõi sâu thẳm, khiến tất cả phải im bặt và chỉ có một điệu valse của Chopin khiến cho khán giả lấy lại hơi thở.

Henri Barda – nước Pháp nhìn người nghệ sĩ khiêm nhường này như một trong những đại diện cuối cùng của dòng nhạc piano truyền thống. Người ta thấy lại trong tiếng đàn của Henri Barda di sản kế thừa từ các bậc thầy trong quá khứ, mà ông là sứ giả để âm nhạc của họ vẫn còn vang lên trong hiện tại. Như Barda từng nói: "Người ta có thể đến với âm nhạc ở khắp mọi nơi và mọi lứa tuổi. Tôi luôn là một người mới bắt đầu."

Khán giả mộ điệu của Hà Nội sẽ được trực tiếp lắng nghe tiếng đàn của danh cầm 75 tuổi xuân này khi ông chơi những khúc nhạc của Chopin trong vở múa In the Night – một trích đoạn đặc sắc nằm trong chương trình “Paris Ballet par VPBank”. Đây là đêm tiệc ballet đỉnh cao trong không gian nghệ thuật sang trọng và tráng lệ được biên đạo dành riêng cho khán giả Việt Nam, với trích đoạn của 9 vở ballet tiêu biểu nhất cho phong cách lãng mạn cổ điển Pháp và phong cách đương đại – một sự kiện không thể bỏ lỡ nếu bạn là khán giả mộ điệu của nghệ thuật cổ điển!