Đầu Xuân về Quảng Nam xem rước cộ Bà Chợ Được

Khi sinh ra, Bà có những điểm khác lạ, đẹp người, đẹp nết, được nhiều người yêu mến, quý trọng… Bà mất ngày 19 tháng 1 năm Đinh Sửu (tức năm 1817), dân làng lập đền thờ tại quê nhà. Năm Nhâm Tý (tức năm 1852), Bà hiển linh tại làng Phước Ấm, xã Bình Triều, huyện Thăng Bình. Trước cảnh “sa thủy hữu tình” Bà hóa thành một thiếu nữ xinh đẹp, làm nghề đổi nước, bán trầu, bốc thuốc chữa bệnh và kêu gọi nhân dân lập chợ. Lâu ngày dân chúng đến mua bán đông đúc và trở thành chợ, tên gọi Chợ Được - tức là mua được, bán được ra đời từ đó.

Hàng năm vào ngày Mùng 10 và 11 tháng Giêng Âm lịch (ngày nhận sắc phong đầu tiên), làng Phước Ấm tổ chức lễ cúng Bà và khoe sắc (rước sắc phong). Sinh thời Bà rất thích hát tuồng và đua ghe nên vào những ngày rước cộ không thể thiếu hai nội dung này trong các hoạt động văn nghệ, thể thao truyền thống của làng.

Ông Nguyễn Văn Sơn – Trưởng Ban trị sự lăng Bà cho biết: “Năm nay là Giáp Ngọ nên 2 cộ đã được làm theo chủ đề liên quan đến con ngựa là Thánh Gióng cỡi ngựa về trời; Quang Trung đại phá quân Thanh và 2 cộ chủ đề Chiến thắng Điện Biên Phủ và Sơn Tinh – Thủy Tinh nhằm kỷ niệm 60 năm chiến thắng Điện Biên Phủ, tưởng nhớ Đại tướng Võ Nguyên Giáp và cầu cho mưa thuận gió hòa, đẩy lùi thiên tai địch họa”.

Tùy năm mà cộ được làm theo một chủ đề phù hợp. Mỗi cộ dù đẹp xấu khác nhau nhưng đều thể hiện sự kết tinh tổng hợp của nhiều loại hình nghệ thuật như hội họa, trang trí, tạo hình, diễn xướng… đậm chất dân gian với diễn viên là các em nhỏ của làng. 

Ngày nay, đời sống của người dân làng Phước Ấm đã thay đổi nhiều nhưng sản vật dâng lên Bà vẫn đơn sơ thành kính; những mâm hoa quả vẫn là chủ đạo, những cụ già dù bước chân đã run vẫn kính cẩn quỳ lạy 2 tay dâng lên hòm công đức số tiền ít ỏi tằn tiện của mình. Hầu như những tệ nạn ăn theo, chặt chém du khách, mâm cao cỗ đầy rượu thịt không hề xuất hiện nơi đây dù con cháu giàu có bao nhiêu; với họ lễ rước cộ Bà là một hoạt động tín ngưỡng tâm linh thuần túy, là dịp để tỏ lòng tri ân công đức tiền nhân, những người đã có công khai sơn phá thạch vùng đất này.

Lễ hội rước cộ Bà Chợ Được dù chỉ là một lễ hội có quy mô địa phương nhưng việc gìn giữ nguyên vẹn những giá trị văn hóa truyền thống  trong lễ hội vẫn là điều đáng quý nhằm biến lễ hội thật sự là một hoạt động tín ngưỡng tâm linh của người dân để mỗi ai về với lễ rước cộ Bà lòng cũng nhẹ nhàng phấn khởi.

Đầu Xuân đi xem rước cộ Bà không chỉ thể hiện niềm tin thành kính, sự hoài mong về một năm mới mưa thuận gió hòa, bình an hạnh phúc mà còn là sự quay về với những giá trị văn hóa nguyên sơ mà những người dân làng Phước Ấm qua bao đời đã gìn giữ duy trì như một nét đẹp văn hóa ăn sâu vào tâm thức của mỗi người dân làng qua hàng trăm năm hình thành, phát triển.

C.Bính- L.Vinh