Thông qua hoạt động văn hóa, văn nghệ sẽ giúp phụ nữ người dân tộc thiểu số tự tin, mạnh dạn tham gia các hoạt động tại địa phương. Từ đó, việc thực hiện bình đẳng giới vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi được thuận lợi.

Liên quan vấn đề thực hiện bình đẳng giới ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi, phóng viên Dân trí đã có cuộc trao đổi với ông Phạm Văn Hoài, Phó Chủ tịch UBND huyện Tiên Yên (tỉnh Quảng Ninh).

Xin ông cho biết, thực trạng bình đẳng giới những năm vừa qua ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện Tiên Yên diễn ra như thế nào?

- Huyện Tiên Yên có 11 xã, thị trấn, tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số chiếm trên 52%, phân tán tập trung nhiều ở 5 xã vùng cao.

Tại các xã vùng cao nơi có bà con dân tộc thiểu số sinh sống, do địa hình chia cắt, giao thông đi lại khó khăn nên công tác thực hiện chính sách bình đẳng giới từ những năm 2015 trở về trước gặp nhiều khó khăn.

Do địa hình chia cắt, bà con dân tộc thiểu số tiếp cận với các dịch vụ xã hội, thông tin bên ngoài rất hạn chế. Do đó, các hủ tục trong sinh hoạt của bà con khu vực này còn rất nặng nề.

Ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vai trò của phụ nữ bị hạn chế. Trong đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, nữ dân tộc thiểu số chiếm tỷ lệ rất ít. Nữ dân tộc thiểu số chủ yếu được bố trí vào vị trí mà nam giới không làm được như hội phụ nữ, hoặc số ít được bố trí làm giáo viên.

Ngoài ra, ở giai đoạn đó, vai trò của phụ nữ dân tộc thiểu số trong gia đình không được coi trọng, chủ yếu đề cao vai trò của nam giới. Phụ nữ phải làm công việc chăm sóc gia đình mà không có sự chia sẻ của nam giới.

Ở lĩnh vực giáo dục, trẻ em gái dân tộc thiểu số cũng bị hạn chế trong học tập hơn trẻ em nam. Các cháu gái thường được bố mẹ cho ở nhà để giúp đỡ công việc gia đình, còn các cháu nam được ưu tiên hơn.

Bên cạnh đó, vấn đề bạo lực gia đình ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn đó cũng rất nặng nề, điều này cũng một phần do nguyên nhân địa hình chia cắt, người dân không được tiếp cận với các dịch vụ xã hội, thông tin ở vùng đô thị.

Vậy huyện đã khắc phục tình trạng bất bình đẳng giới ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số như ông nói ở trên như thế nào?

- Từ khi thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới và sau 2015, Quảng Ninh có triển khai đề án 196 về phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở miền núi, từ đó các chủ trương chính sách của Đảng của Nhà nước đã được triển khai mạnh mẽ hơn cho khu vực này.

Bên cạnh đó, tỉnh Quảng Ninh cũng như huyện Tiên Yên thực hiện nghiêm túc tinh thần chỉ đạo tại Nghị quyết 11 của Ban Chấp hành Trung ương về công tác phụ nữ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Hiện nay, hạ tầng giao thông được đầu tư đồng bộ, cùng với đó hệ thông thông tin liên lạc được phủ khắp thôn xóm, huyện đẩy mạnh triển khai Luật Bình đẳng giới nên công tác bình đẳng giới đối với khu vực đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện đã chuyển biến tích cực.

Chúng tôi thành lập Ban vì sự tiến bộ của phụ nữ và xây dựng các Câu lạc bộ giúp cho chị em phụ nữ ở vùng này có điều kiện tiếp cận tốt hơn dịch vụ xã hội, thông tin bên ngoài.

Các chiến lược, các mục tiêu liên quan đến bình đẳng giới, liên quan đến phụ nữ đều được chúng tôi lồng ghép vào trong các chương trình mục tiêu quốc gia.

Vậy kết quả đạt được trong việc thực hiện chính sách về bình đẳng giới ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số của huyện Tiên Yên đến nay như thế nào, thưa ông?

- Hiện nay ở vùng này, tỷ lệ trẻ em trong độ tuổi được ra lớp là 100%. Có được kết quả này là từ chính sách của Trung ương, của tỉnh hỗ trợ các cháu học sinh tiền ăn bán trú, chi phí học tập, sách vở,…

Chúng tôi cũng mở các lớp học bổ túc cho người từ 18 đến dưới 45 tuổi ở vùng này, trong đó tỷ lệ phụ nữ chiếm khoảng 70%, nhằm chống tái mù chữ cho chị em. Đồng thời, chúng tôi mở các lớp về đào tạo nghề cho người đồng bào dân tộc thiểu số.

Từ khi chúng tôi triển khai các nội dung trên, hiện nay tỷ lệ nữ là cán bộ công chức, viên chức chiếm 71%. Đối với tỷ lệ cán bộ nữ tham gia vào lãnh đạo các phòng, ban chuyên môn chiếm 43% trên địa bàn huyện, nữ đại biểu HĐND huyện chiếm 42%. Ở các xã nữ chiếm 39% là đại biểu HĐND, cao hơn mức quy định của Trung ương.

Khi hạ tầng giao thông được hình thành, giao lưu giữa người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi với người dân vùng đô thị được thuận tiện. Từ đó giúp cho người dân vùng dân tộc thiểu số thay đổi quan niệm, suy nghĩ, kể cả cách ứng xử trong gia đình cũng như trong cộng đồng đã thay đổi tích cực và vai trò của phụ nữ được nâng cao hơn rất nhiều.

Cùng với các chính sách trong Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới, có nhiều chính sách hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số phát triển sản xuất, nâng cao đời sống, đặc biệt quan tâm đến đối tượng nữ. Chính vì thế, vai trò của phụ nữ trong gia đình đã được nâng cao.

Hiện chúng tôi có trên 1.600 lao động là nữ, trong đó chủ yếu tập trung ở các xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng nông thôn đang tham gia ở các khu công nghiệp. Lực lượng nữ lao động này đã đem lại nguồn thu nhập lớn cho gia đình.

Khi lực lượng nữ tham gia lao động tại các khu công nghiệp, thì vai trò của nam giới lại gắn với công việc lao động sản xuất ở nhà, chăm sóc cho gia đình nhiều hơn. Điều này cũng giúp thay đổi tư duy, nếp nghĩ của người dân ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Ngoài ra, đối với các hoạt động văn hóa thể dục thể thao, chúng tôi xây dựng 5 đề án văn hóa, đặc biệt chỉ tập trung nhiều vào vùng dân tộc thiểu số.

Từ khi các đề án văn hóa này được triển khai, vùng dân tộc thiểu số thành lập nhiều các câu lạc bộ văn hóa, văn nghệ, thể dục - thể thao của chị em phụ nữ và hoạt động rất sôi nổi. Hiện tất cả các thôn đều có các câu lạc bộ như này.

Hàng năm gắn với Ngày Gia đình Việt Nam chúng tôi thường tổ chức các hoạt động bữa cơm gia đình, tổ chức các cuộc thi có sự tham gia của nữ giới và nam giới. Thông qua các hoạt động, cuộc thi này đã giúp cho tình cảm, tư duy của người dân thay đổi tích cực.

Trong quá trình thực hiện chính sách bình đẳng giới ở vùng đồng bào dân tộc, huyện có gặp khó khăn gì không, thưa ông?

- Hiện nay trong quá trình triển khai chúng tôi cũng gặp một số vướng mắc trong thực hiện chính sách cán bộ nữ. Trước đây thực hiện chương trình đào tạo nguồn nhân lực cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số, khi có đợt cử tuyển chúng tôi thường cử lực lượng là người dân tộc thiểu số để đi đào tạo.

Khi đào tạo về lại vướng cơ chế tuyển dụng, lực lượng này đi học về nhưng khi thi tuyển công chức, viên chức rất khó. Chính vì vậy, một số sau khi đi học về thi không được đã nản và ra làm các lĩnh vực ngoài nhà nước. Điều này cũng gây khó khăn cho việc bố trí cán bộ nữ là người địa phương để đảm bảo tính bền vững lâu dài.

Mong trong thời gian tới, ngoài chính sách đang triển khai thực hiện thì các cơ quan có thẩm quyền quan tâm để công tác cán bộ, nhất là cán bộ nữ vùng đồng bào dân tộc thiểu số được thuận lợi hơn.

Để phát huy kết quả đạt được, thời gian tới kế hoạch của huyện trong thực hiện chính sách bình đẳng giới ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số như thế nào, thưa ông?

Hiện nay các mô hình, các câu lạc bộ đã đi vào nề nếp. Để duy trì hoạt động này trong thời gian tới, ngoài việc tích cực tuyên truyền qua các hội nghị, chúng tôi còn tuyên truyền qua các nhóm Zalo, Facebook đã được hình thành phủ khắp ở 76/76 thôn, khu phố.

Chúng tôi tích cực tuyên truyền, tổ chức nhiều cuộc giao lưu giữa các nhóm, các câu lạc bộ để chị em có cơ hội học hỏi, trao đổi kinh nghiệm cũng như tự tin hơn trong việc tham gia vào các hoạt động xã hội. Từ đó, chị em sẽ khẳng định được vai trò, vị thế của mình trong gia đình.

Cái quan trọng trong thực hiện bình đẳng giới phải tạo sự tự tin cho phụ nữ vùng dân tộc thiểu số, giúp chị em mạnh dạn tham gia các hoạt động của mình cũng như các hoạt động khác. Từ đó chúng ta thực hiện công tác bình đẳng giới rất thuận lợi.

Xin cảm ơn về cuộc trò chuyện này!

Thiết kế: Tuấn Huy

Nội dung: Nguyễn Dương