Luận về Dũng khí và Lòng tự trọng: Bắt đầu từ tự sửa đổi bản thân...

Trong cuộc sống, chuyện gì cũng có cả những mặt phải và mặt trái của nó. Con người ta cũng vậy dù khi mới sinh ra ai cũng “tính bản thiện”. Cùng với thời gian trưởng thành lên, dựa trên nền tảng cơ sở của sự giáo dục từ gia đình tới nhà trường, công sở và môi trường xã hội, những nét tính cách được hình thành dần trong mỗi con người. Song ở vào mỗi thời điểm, hoàn cảnh khác nhau, con người đều có thể có những thay đổi bao gồm cả về cách đối nhân xử thế, cách hòa nhập với cuộc sống…

Bởi thế, đôi khi cũng thật cũng khó có thể tách bạch được ranh giới đẹp - xấu, thiện – ác, văn minh – cổ hủ… trong một con người. Cùng với sự phát triển ngày càng đi lên của xã hội, những mặt trái trong xã hội nói chung và mỗi cá nhân nói riêng dường như cũng bộc lộ ngày một đa dạng hơn, thậm chí càng khó nắm bắt và phân định được rạch ròi hơn…

Có lẽ phần nào cũng vì vậy mà thời bây giờ nhiều người than phiền rằng:  lòng tử tế giữa con người với con người trong cư xử với nhau ngày càng ít thấy hơn. Tinh thần hy sinh mình vì mọi người lại càng hiếm… Và cái gọi là văn hóa nhận trách nhiệm về  mình và dũng cảm từ chức ở các giới chức nước ta (tất nhiên phải là giới chức vì họ mới là những người có chức trách) xem ra ngày càng như "lá mùa thu"...

Cho nên mỗi khi có một vụ việc nào đó xảy ra gây xôn xao dư luận, câu hỏi đầu tiên được đông đảo bạn đọc nêu ra luôn là: Ai chịu trách nhiệm? cùng kết luận: Người đó nên tự từ chức để thể hiện sự tự trọng!

Thay đổi thói quen?

Có lẽ cũng vì đã quá quen với chuyện chẳng thấy ai nhận trách nhiệm cụ thể về mình, nói gì tới từ chức – một hành động mà theo nhận xét của bạn đọc có nick Kgkgolguho là:  “Cần có thời gian để thay đổi một thói quen!” – nên mỗi khi xuất hiện một tấm gương thể hiện văn hóa từ chức nào đó (tất nhiên là ở nước ngoài rồi), thì dư luận như lại được dịp ngợi khen, so sánh “trông người mà ngẫm đến ta”…

Một trong những ví dụ là vụ từ chức của Ngoại trưởng Nhật Bản Seiji Maehara ngày 6/3 năm ngoái chỉ sau 6 tháng đảm nhận cương vị này, do bị chỉ trích về việc nhận tiền quyên góp chính trị từ một công dân nước ngoài. Mặc dù khoản tiền quyên góp 50.000 yen (tương đương 610 USD) từ một công dân Hàn Quốc đang sinh sống tại Nhật Bản này cho ông Seiji Maehara hoàn toàn không lớn, nhưng pháp luật Nhật Bản nghiêm cấm các chính trị gia nhận tiền từ các cá nhân, tổ chức nước ngoài, nhằm ngăn chặn ảnh hưởng ngoại quốc đối với nền chính trị nước nhà.

Gần đây nhất là việc Tư lệnh lực lượng Cảnh sát quốc gia Hàn Quốc Cho Hyun-oh ngày 9/4 vừa đệ đơn từ chức để nhận trách nhiệm trong vụ thuộc cấp yếu kém, khiến một nữ nạn nhân 28 tuổi bị hãm hiếp và giết chết tại thành phố Suwon, cách thủ đô Seoul 30 km về phía nam.

Bình luận về văn hóa từ chức vốn là chuyện bình thường của nhiều nước khác, bạn đọc Dang nhấn mạnh tới những cái giá các quan chức nước bạn chấp nhận phải trả để chứng minh trách nhiệm của mình với đất nước, với nhân dân:

“Đất nước Hàn Quốc có tham vọng vượt lên giàu có như Nhật Bản và họ đã làm được nhiều việc. Yếu tố để họ thành công chính là vì họ có những con người lãnh đạo như cố Tổng thống Roh Moo – huyn, như ông Cho Huyn – oh. Cái giá phải trả cho hai chữ trách nhiệm là chính chức vụ của mình, cái giá phải trả cho danh dự chính là mạng sống. Tôi có thể mất chức, thậm chí có thể chết để bảo toàn danh dự, phẩm giá, trước hết là của một con người, sau đó là của một quan chức có trách nhiệm trước nhân dân, trước đất nước...”

Qua những tấm gương như vậy, Bùi Lâm càng tha thiết mong muốn cũng là của chung nhiều người dân VN với giới chức nước nhà: “Khi đọc tin ông Cảnh sát Trưởng Hàn Quốc từ chức vì tự nhận không làm tròn trách nhiệm để xảy ra vụ án mạng làm chết một công dân bình thường của Đại Hàn dân quốc, tôi thực sự xúc động và mong ước rằng đất nước mình cũng xuất hiện ngày càng nhiều người biết tự trọng và tôn trọng nhân dân như vậy”.

Tuyết lạnh Kr khen ngợi: “Bài viết quá hay. Tôi cũng đang sinh sống tại Hàn Quốc và tôi thấy rằng hầu như các quan chức của Hàn Quốc họ làm việc đều dựa trên cái TÂM cái ĐỨC, vì thế nên đất nước họ ngày càng văn minh, con người cư xử lịch sự. Mong rằng VN mình được như nước bạn. Nếu muốn được như thế thì phải thay đổi cách nghĩ và cách làm việc hiện tại thì đất nước mới phát triển được. Mong rằng những người làm việc trong các co quan nhà nước từ thấp đến cao hãy sống và làm việc đúng trách nhiệm của mình, biết nhận trách nhiệm khi mình làm sai để cho tương lai sau này tốt đẹp hơn". 

Nguyen Kien nhấn mạnh tới vai trò gương mẫu khi được giao trọng trách của các quan chức:“Lãnh đạo phải là người gương mẫu trong mọi việc, là tấm gương để mọi người soi vào. Một người lãnh đạo thực sự tốt là phải luôn trăn trở cho công cuộc đưa nhân dân thoát khỏi nghèo đói, công bằng xã hội và trung thành với lý tưởng Hồ Chí Minh vĩ đại... Tôi thật ngưỡng mộ những người lãnh đạo như ở Hàn Quốc hay Nhật Bản, khi họ không làm được việc hay lầm lỗi thì họ đều xin lỗi và tự chịu trách nhiệm bằng cách "từ chức". Có như vậy đất nước họ mới vươn xa được như ngày hôm nay”.

May Tran có bài viết khá sâu sắc: “Quan chức cũng xuất phát từ những người dân. Muốn thay đổi cách suy nghĩ, cách hành động của dân thì cần phải có 1 nền giáo dục tốt. Tôi thấy rất khâm phục nền giáo dục của Hàn Quốc, họ giáo dục từ trường học, họ giáo dục trong gia đình thậm chí ngay từ những bến xe, bến tàu đến văn hóa "ngoài chợ". Những sản phẩm văn hóa của họ luôn đầy ắp tính giáo dục. Họ giáo dục lòng yêu nước, sự tôn kính với bề trên cho những đứa trẻ, họ giáo dục sự tôn trọng với người lớn tuổi, với những nghề nghiệp mà nếu ở VN thì sẽ có thể bị coi là thấp hèn, sự nhường nhịn, chia sẻ giữa những người cùng sống chung trong cộng đồng. Họ giáo dục sự khiêm tốn, lòng thương người ở tầng lớp nhà giàu. Với thanh niên, họ giáo dục lòng say mê với nghề nghiệp, sự cầu tiến và tinh thần dám đấu tranh chống lại cái xấu trong xã hội....

Nếu ai xem nhiều phim Hàn Quốc sẽ nhận ra ngoài những câu chuyện đời thường là những lời răn dạy hết sức có ý nghĩa với mọi tầng lớp trong xã hội ở mọi lúc mọi nơi. Ở VN khi nào làm được thế thì mới mong có được sự giàu mạnh, cường thịnh. Bởi vì nếu mong muốn các quan chức có được ý thức như quan chức Hàn Quốc thì ý thức đó cũng phải được hình thành ngay từ khi họ còn là những đứa trẻ".

Lộ trình cải thiện nhân cách

Song nhìn vào thực tế nước mình, Mua sao bang vạch rõ sự lãng quên hai chữ “nhân cách” trong nhiều con người thời đại mới, nên cần thiết có “lộ trình” cải thiện yếu tố quan trọng này.

“Đây là một bài báo đánh trúng vào một thực trạng của Việt Nam ta hiện nay. Tôi thật sự rất thích những vấn đề mà tác giả đưa ra. Tuy nhiên, những cái xấu đó như là một thói quen, đã ăn sâu vào trong tư tưởng của một tầng lớp cán bộ từ thấp đến cao của ta. Tôi là người dân Việt Nam, tôi lấy làm buồn và thất vọng trước thực tế này. Tôi nghĩ, nên đề cao giáo dục nhân cách và triết lý sống trong trường lớp. Đó có thể xem là một bước khởi điểm trong “lộ trình” cải thiện nhân cách của con người trong thời đại mới. Con người ta sống mà cứ chạy theo bằng cấp, lương bổng, chức vị và vô số cái phù phiếm khác, song nhiều khi lại bỏ quên mất hai từ rất quan trọng là "nhân cách".

Bản tính con người không phải là thứ dễ dàng thay đổi, nhất là khi trong xã hội ngày nay cái Tôi của mỗi con người thường đặt lên trên hết, cộng với tư tưởng “thực tế” nhiều khi quá đà của khá nhiều người. Có lẽ vì vậy Nguyễn Mạnh nêu rõ:

“Theo cá nhân của tôi, muốn thay đổi tư tưởng của một xã hội cần phải đi từ lớp trẻ, những cô bé, cậu bé học trong mẫu giáo, lớp một. Khi chúng ta hình thành được cho những lớp măng non này cách sống có trách nhiệm, có ý thức với mọi người, khi đó chúng ta sẽ có một tương lai tốt đẹp hơn…

“Chạy” được đâu dễ từ bỏ

Vâng, đúng như nhiều bạn đọc đã nhấn mạnh rằng điều cốt lõi khiến văn hóa từ chức ở VN ta “không khả thi” là do vẫn còn nhiều tệ nạn như: chạy chức, chạy quyền (hay nói chua chát hơn là “mua quan, bán chức”); “nhất thân, nhì thế”; làm việc đa phần còn dựa trên các mối quan hệ “tình cảm”…

Và để có được những đổi thay cần thiết nhằm thúc đẩy xã hội ngày càng phát triển tốt đẹp và bền vững, Tung Pham Duong90 lưu ý tới hành động thiết thực nhất cần có từ tất cả mọi con người trong xã hội:

“Tóm lại là không nên cứ ngồi đấy mà nói suông, trong khi chính mình cũng còn mắc phải những lỗi tương tự. Hãy tự sửa đổi bản thân từ những cái nhỏ nhất đi, rồi dạy dỗ con bạn, em bạn, cháu bạn. Đấy là hành động thiết thực nhất! :)”

Thanh Nguyễn