Thảm họa môi trường của Formosa sẽ kéo lùi tăng trưởng năm 2016

Đây là nhận định chung được các bộ ngành đưa ra tại phiên họp thứ 50 của UB Thường vụ Quốc hội sáng nay, 11/7.

Thay mặt Chính phủ trình bày báo cáo về tình hình kinh tế xã hội 6 tháng đầu năm, Bộ trưởng Kế hoạch - Đầu tư (KH-ĐT) Nguyễn Chí Dũng cho biết, tốc độ tăng GDP 6 tháng đầu năm đạt 5,52% thấp hơn so với cùng kỳ năm trước là 6,32%. Nhưng tốc độ này vẫn cao hơn tốc độ tăng cùng kỳ 3 năm trước đó.

GDP tăng thấp, theo Bộ trưởng KH-ĐT, nguyên nhân chủ yếu là do sự sụt giảm tăng trưởng của khu vực nông nghiệp và công nghiệp khai khoáng.

Tăng trưởng khu vực nông, lâm nghiêp và thuỷ sản giảm 0,18% trong khi cùng kỳ tăng 2,22%. Khu vực công nghiệp và xây dựng tăng 7,12% (cùng kỳ tăng 9,36%); riêng khu vực dịch vụ đạt tốc độ tăng cao hơn so với cùng kỳ là 6,35% (cùng kỳ tăng 5,86%), nhưng chưa có sự cải thiện mạnh mẽ, thể hiện sức cầu yếu ở thị trường trong nước, cũng như xuất nhập khẩu đều thấp hơn mức tăng của cùng kỳ năm trước.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng phân tích, khu vực dịch vụ mặc dù có tốc độ tăng trưởng cao hơn cùng kỳ nhiều năm trước, nhưng nếu không có sự cố ô nhiễm môi trưởng biển gây cá chết hàng loạt tác động tiêu cực đến hoạt động du lịch của 4 tỉnh miền Trung, thì khu vực này có thể đạt được tốc độ cao hơn.

Như vậy, nếu không có tác động xấu do nguyên nhân nêu trên, thì tốc độ tăng GDP 6 tháng đầu năm 2016 sẽ đạt mức tương đương cùng kỳ năm 2015.

Chính phủ cũng nhìn nhận nguyên nhân chủ quan là sau Đại hội Đảng toàn quốc và đại hội Đảng các cấp, phải tập trung cho công tác bầu cử, kiện toàn bộ máy chính quyền từ Trung ương đến địa phương, nhân sự trong bộ máy chính quyền các cấp có nhiều thay đổi… Điều này được cho là có ảnh hưởng nhất định đến việc chỉ đạo điều hành thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương.

Chính phủ thống nhất đánh giá, nền kinh tế hiện vẫn đang trong đà phục hồi, tăng trưởng GDP 6 tháng đầu năm đạt 5,52% là nhờ những nỗ lực trong cải cách thể chế, cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh. Nhưng trong ngắn hạn, tăng trưởng GDP tạm thời bị giảm sút do các nguyên nhân bất khả kháng.

Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng thì đưa ra dự báo, GDP năm 2016 của Việt Nam tăng 6% là tốt, từ 6,3 - 6,5% là cực tốt, còn khả năng tăng 6,7% (như chỉ tiêu Quốc hội đề ra) là khó xảy ra.

Thẩm tra báo cáo về tình hình kinh tế xã hội nửa đầu năm, UB Kinh tế của Quốc hội tính toán, do kết quả tăng GDP 6 tháng qua không được như mong muốn, để đạt mức tăng trưởng như chỉ tiêu Quốc hội giao, GDP 6 tháng cuối năm sẽ phải tăng gần 7,6%. Điều này là khó khả thi, đặc biệt trong bối cảnh không thể nới lỏng chính sách tiền tệ và tài khóa trong 6 tháng cuối năm.

Cơ quan thẩm tra cũng cho rằng, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) trong 6 tháng đầu năm 2016 tăng ở mức hợp lý nhưng sẽ có nhiều áp lực dồn lên CPI trong 6 tháng cuối năm nhất là tác động tăng giá dịch vụ y tế, giá dịch vụ giáo dục theo lộ trình, giá dầu thế giới có xu hướng tăng trở lại và tăng giá lương thực, thực phẩm vào mùa mưa bão...

Xem xét trên những diễn biến mới, Chủ nhiệm cơ quan thẩm tra, ông Nguyễn Văn Giàu cũng cho rằng, tăng trưởng GDP Việt Nam năm 2016 khó có thể đạt chỉ tiêu Quốc hội giao.

Formosa là vấn đề tiềm ẩn lâu dài

Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ cũng tỏ ý băn khoăn trước khả năng thực hiện GDP không đạt. Theo ông, Chính phủ cần đánh giá sâu và cụ thể hơn nữa vấn đề này, vì “biết người biết ta trăm trận trăm thắng”.

Phó Chủ tịch Quốc hội nhìn nhận, tác động đến GDP rất lớn chính là vụ việc liên quan đến Formosa, nhưng báo cáo của Chính phủ đánh giá chưa rõ. Theo ông, vụ việc này đến nay đã được phối hợp giải quyết tốt nhưng tiềm ẩn còn nhiều vấn đề. Câu hỏi đặt ra là bao giờ khắc phục được môi trường biển để nghề cá và du lịch tiếp tục phát triển?

Ông Đỗ Bá Tỵ cũng nêu một loạt câu hỏi chưa được giải đáp, việc giải ngân tiền đền bù của Formosa thì giải quyết như thế nào? Các cơ quan trách nhiệm thế nào để đến được với dân? Nếu không giải quyết những vấn đề đó, thì vấn đề gì sẽ xảy ra? Dân sẽ tiếp tục khiếu kiện?

Ông Tỵ cũng nhấn mạnh, Formosa là vấn đề tiềm ẩn rất lâu dài, nếu không lường trước thì rất phức tạp, không đơn giản là kinh tế, mà còn là an ninh, tác động đến GDP rất lớn.

Một vấn đề nữa, dù thuộc về lĩnh vực an ninh - quốc phòng, nhưng theo Phó chủ tịch Quốc hội cũng sẽ có ảnh hưởng đến GDP của Việt Nam năm nay.

Đó là sau khi tòa án quốc tế phán quyết về vụ kiện biển Đông của Philippines, tác động rất lớn và phản ứng của các nước sẽ rất phức tạp, nhất là trên biển Đông. Không chỉ trên biển Đông mà còn tình hình biên giới, nhất là biên giới Tây Nam.

Ông Tỵ dự đoán, sau khi phán quyết của trọng tài quốc tế, sẽ diễn ra nhiều vấn đề phức tạp, kể cả về đối ngoại, cả các vấn đề trên biển, trên đất liền. Vì vậy, về phần quốc phòng, Phó Chủ tịch Quốc hội khuyến cáo, Chính phủ cần đánh giá kỹ hơn, từ đó xác định giải pháp.

P.Thảo