Hội nghị Paris về Việt Nam - Hội nghị ngoại giao dài nhất trong lịch sử thế giới

Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam Đặng Đình Quý đã có cuộc trao đổi về những thắng lợi trên mặt trận ngoại giao của Việt Nam tại Hội nghị Paris và Hiệp định Paris 1973.

- Phóng viên: Xin Thứ trưởng cho biết những nhân tố quyết định chiến thắng của Hội nghị Paris và Hiệp định Paris về Việt Nam năm 1973?

- Thứ trưởng Đặng Đình Quý: Có thể nói Hội nghị Paris về Việt Nam là cuộc đàm phán dài nhất trong lịch sử ngoại giao thế giới. Hội nghị kéo dài 5 năm với 501 cuộc họp công khai và hơn 40 cuộc tiếp xúc bí mật, hơn 500 cuộc họp báo và 1000 cuộc phỏng vấn.Thắng lợi của Hội nghị và Hiệp định Paris bắt nguồn từ nhiều yếu tố. Quan trọng nhất là:

Thứ nhất, sự lãnh đạo của Đảng. Sự đúng đắn và sáng suốt thể hiện ở đường lối đàm phán, chiến lược đàm phán, đưa ra các quyết sách đúng thời điểm.

Thứ hai, sự hi sinh vô cùng to lớn của nhân dân, của chiến sỹ hai miền Nam – Bắc, đưa đến những thắng lợi quyết định trên chiến trường.

Thứ ba, bản lĩnh và trí tuệ của những người làm đối ngoại, đặc biệt là những thành viên của đoàn đám phán Paris.

- Những bài học lịch sử từ Hội nghị và Hiệp định Paris là gì, thưa Thứ trưởng?

Có rất nhiều bài học rút ra từ Hội nghị Paris và Hiệp định Paris.

Bài học tiên quyết nhất là giữ vững độc lập tự chủ. Chúng ta có một bài học sâu sắc về độc lập và tự chủ từ Hiệp định Giơ-ne-vơ. Trong đàm phán Paris, bài học này đã được khắc phục và thực hiện một cách hoàn hảo. Từ khi bắt đầu chấp nhận đàm phán tới khi kết thúc đàm phán, ký kết hiệp định, nguyên tắc giữ vững độc lập tự chủ luôn luôn được bảo đảm. Độc lập tự chủ trong đường lối, trong chiến lược, chiến thuật đàm phán. Độc lập, tự chủ trong đưa ra các quyết sách.

Kết hợp nhịp nhàng giữa các mặt trận, nhất là kết hợp giữa mặt trận quân sự và mặt trận ngoại giao, giữa đánh và đàm. Biến thắng lợi trên chiến trường thành thắng lợi trên bàn đàm phán, ngược lại những thắng lợi trên bàn đàm phán lại tạo thế cho những biến chuyển, thắng lợi lớn hơn trên chiến trường.

Bài học thứ ba là kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, làm cho sức mạnh tổng hợp của chúng ta nhân lên bội phần. Đơn cử là trên mặt trận tuyên truyền, với hơn 1000 cuộc phỏng vấn, 500 cuộc họp báo, chiến lược tuyên truyền của chúng ta đã đem chiến tranh Việt Nam tới tận giường ngủ của nước Mỹ, góp phần tạo nên mặt trận đoàn kết của nhân dân thế giới chống chiến tranh xâm lược của Mỹ ở Việt Nam, đặc biệt là phong trào chống chiến tranh Việt Nam ngay trong lòng thủ đô Washington của Mỹ.

Một bài học nữa là nghệ thuật chiến thắng từng bước. Chúng ta chấp nhận Hiệp định Giơ-ne-vơ để có cơ sở pháp lý quốc tế và một nửa nước hòa bình, tạo nên hậu phương lớn cho cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Ở Hội nghị Paris này, Hiệp định Paris là bài học về nghệ thuật chiến thắng từng bước được thể hiện qua chiến lược “Đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào”. Những quyết sách của chúng ta tại các thời điểm chốt trong quá trình đàm phán thể hiện rất rõ bài học này.

-Tại thời điểm bấy giờ tồn tại “tam giác quyền lực” giữa Mỹ-Liên Xô-Trung Quốc, các nhà ngoại giao Việt Nam đã đưa ra một khái niệm “làm xiếc trên dây” để làm hài hòa mối quan hệ trong “tam giác quyền lực” đó. Thứ trưởng có thể chia sẻ thêm về điều này?

“Làm xiếc trên dây” là một khái niệm không chính thức. Trong bối cảnh các nước lớn có các lợi ích rất khác nhau xung quanh câu chuyện chiến tranh Việt Nam và tác động rất nhiều tới bàn đàm phán Paris thì các nhà ngoại giao Việt Nam phải tìm cách giải quyết sao cho phù hợp.

Bài học lớn nhất đối với các nhà ngoại giao Việt Nam vẫn là giữ vững độc lập tự chủ.Chính vì chúng ta giữ vững được độc lập tự chủ, có bản lĩnh và trí tuệ về ngoại giao nên đã xử lý được mối quan hệ rất cân bằng, tạo ra lợi ích tối ưu cho cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của Việt Nam, kể cả trên chiến trường và trên bàn đàm phán.

- Tất cả các bài học mà Thứ trưởng vừa chia sẻ có giá trị như thế nào đối với hoạt động ngoại giao của Việt Nam trong bối cảnh hiện nay?

Đó là những bài học vô cùng ý nghĩa đối với hoạt động ngoại giao của Việt Nam cũng như ngoại giao của các nước nhỏ. Khi đối diện với các thách thức lớn, nhất định phải giữ vững độc lập tự chủ,nhất định phải phát huy được sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại.

Trong bối cảnh hiện nay, trong thời bình, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nói tại Hội nghị ngoại giao rằng: Trong thời chiến thì người lính đi đầu, còn trong thời bình thì người cán bộ đối ngoại phải đi đầu trong kiến tạo môi trường hòa bình và thuận lợi cho sự phát triển của đất nước. Đó là những điều vô cùng đúng đắn.

Những bài học của Hội nghị Paris và Hiệp định Paris vẫn còn nguyên giá trị cho hiện tại và mãi mãi.

- Xin cảm ơn Thứ trưởng!

Châu Như Quỳnh