Đặc xá: Không có chuyện “khép kín”, không minh bạch!

Ra tù vẫn phải nộp tiền trả nợ!

Lần cho ý kiến này, điều kiện xét đặc xá vẫn là vấn đề còn nhiều tranh luận. Liên quan đến điều kiện về thực hiện nghĩa vụ bồi thường và các nghĩa vụ dân sự để được đề nghị đặc xá, đại diện cơ quan chủ trì việc thẩm tra, giải trình, chỉnh lý dự thảo luật - Chủ nhiệm UB Tư pháp Lê Thị Nga cho biết, nhiều ý kiến đề nghị cân nhắc quy định này để tạo điều kiện cho người chấp hành án là người nghèo, chưa có điều kiện thực hiện nghĩa vụ dân sự thì vẫn được xét đặc xá.

Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật nêu rõ, luật Đặc xá hiện hành quy định phải chấp hành xong nghĩa vụ bồi thường thiệt hại và các nghĩa vụ dân sự khác nhưng chỉ áp dụng đối với người phạm tội về tham nhũng và một số tội phạm khác do Chủ tịch nước quyết định. Còn dự thảo Luật của Chính phủ trình sửa theo hướng bắt buộc phải chấp hành xong nghĩa vụ bồi thường thiệt hại và các nghĩa vụ khác đối với mọi loại tội phạm.

Theo Chủ nhiệm Lê Thị Nga, quy định như dự thảo Luật là mở rộng hơn so với Luật hiện hành, dẫn đến có những người mặc dù quá trình cải tạo rất tốt, đáp ứng nhiều điều kiện luật định... nhưng do hoàn cảnh kinh tế khó khăn không có khả năng thi hành nghĩa vụ dân sự trong bản án hình sự (mà không phải do họ cố tình chây ì, không tự nguyện chấp hành án) thì sẽ không bao giờ được đặc xá, ảnh hưởng đến công bằng xã hội và giảm đi ý nghĩa của chính sách đặc xá, đồng thời làm mất đi động lực của những người bị kết án là người nghèo phấn đấu cải tạo tốt.

Do đó, UB Tư pháp đề nghị chỉnh lý điểm d khoản 1 Điều 11 của dự thảo Luật theo hướng người bị kết án phải thực hiện xong nghĩa vụ nhưng ”trừ trường hợp có quyết định của thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự có thẩm quyền về việc chưa có điều kiện thi hành án hoặc có văn bản của người được thi hành án đồng ý hoãn thi hành án, không yêu cầu thi hành án đối với tài sản không thuộc sở hữu của Nhà nước”.

Đồng tình với quan điểm này, Chủ nhiệm UB Pháp luật Nguyễn Khắc Định đặt vấn đề: “Người nghèo không có tiền nộp thì chẳng lẽ họ không bao giờ được đặc xá?”.

Tuy vậy, ông Định cũng nhấn mạnh, mục đích đặc xá là tha tù chứ không phải xoá phần trách nhiệm dân sự. Do đó, khi anh được ra ngoài làm ăn thì khi có điều kiện phải thực hiện trả nợ.

“Sau khi được ra tù, làm ăn có điều kiện thì phải nộp số tiền còn nợ. Không đôn đốc thì ông ra rồi lờ đi không nộp. Do đó cần nghiên cứu bổ sung căn cứ, thủ tục ra quyết định chưa có điều kiện thi hành án và trách nhiệm của người ra quyết định để tránh lạm dụng” - Chủ nhiệm UB Pháp luật nêu quan điểm

Hoạt động đặc xá được giám sát thường xuyên

Trưởng Ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải băn khoăn về tính minh bạch, công khai, công bằng của việc lựa chọn, xét duyệt đối tượng đặc xá.

“Quá trình bình bầu, lựa chọn đối tượng trong dự thảo và quy trình tương đối khép kín trong nội bộ ngành Công an. Vấn đề này đã quy định trong phần chức năng trách nhiệm của VKSND tối cao nhưng chưa được rõ ràng” – bà Nguyễn Thanh Hải nhận xét.

Trưởng Ban Dân nguyện đề nghị quy định rõ ràng hơn về trình tự thủ tục tham gia của VKS trong giám sát, thanh tra quá trình thực hiện đặc xá; cân nhắc bổ sung đại diện cơ quan dân cử như ĐBQH hay cơ quan Quốc hội khi thành lập Hội đồng tư vấn đặc xá.

Phát biểu giải trình thêm, Trung tướng Nguyễn Văn Sơn – Thứ trưởng Bộ Công an khẳng định: “Không có chuyện khép kín hay không minh bạch”.

Theo Trung tướng Nguyễn Văn Sơn, đối tượng được hưởng đặc xá được hướng dẫn, giải thích về luật và họ nhận thức đầy đủ quyền đến đâu, trường hợp nào được đặc xá. Cùng với đó, hoạt động đặc xá cũng được VKS giám sát thường xuyên, chặt chẽ. Đại diện VKS cũng là một thành viên của hội đồng xét đặc xá.

P.Thảo