Vụ ban quản trị chung cư bị phạt 120 tỷ đồng: Đúng luật song chưa thỏa đáng

Mới đây, mức xử phạt hành chính gần 120 tỷ đồng đối với Ban quản trị chung cư Conic Đông Nam Á (huyện Bình Chánh, TPHCM) do vi phạm quy định về hóa đơn đang gây nhiều ý kiến trái chiều. Đặc biệt là do cách tính "mỗi hóa đơn là một hành vi vi phạm" khiến tổng mức phạt bị nhân lên theo cấp số nhân.

Mức phạt gần 120 tỷ đồng dựa trên quy định nào?

Luật sư Đỗ Văn Luận, Giám đốc Công ty Luật Lập Phương, Đoàn luật sư TPHCM, cho biết căn cứ pháp lý cho quyết định xử phạt của cơ quan thuế là Luật Quản lý thuế năm 2019 và Nghị định 125/2020 (sửa đổi bởi Nghị định 102/2021 của Chính phủ), trong đó quy định rõ các hành vi vi phạm liên quan đến hóa đơn, chứng từ và nghĩa vụ thuế.

Cụ thể, khoản 5 Điều 24 Nghị định 125 quy định: phạt tiền từ 10 đến 20 triệu đồng cho mỗi lần không lập hóa đơn khi cung cấp dịch vụ. Căn cứ Khoản 3 Điều 5 của cùng nghị định, hành vi vi phạm này không thuộc diện được gom lại xử phạt một lần, nên sẽ bị xử phạt riêng cho từng lần vi phạm.

Điều này có nghĩa, nếu Ban quản trị không lập hơn 7.200 hóa đơn trong vòng 30 tháng như kết luận của cơ quan thuế, mức phạt sẽ bị nhân lên tương ứng với từng hành vi, dẫn đến tổng mức phạt hơn 119 tỷ đồng.

Ngoài ra, cơ quan thuế còn xác định ban quản trị đã trốn thuế hơn 453 triệu đồng từ hoạt động cho thuê trạm viễn thông và các dịch vụ vận hành khác, một phần vụ việc đã được chuyển sang cơ quan điều tra do có dấu hiệu hình sự.

Dù việc xử phạt được cho là đúng luật, song mức phạt kỷ lục này vẫn dấy lên tranh cãi về tính hợp lý và tinh thần công bằng trong thực thi pháp luật.

"Về mặt pháp lý thuần túy, quyết định xử phạt không trái quy định. Nhưng xét về yếu tố xã hội và nguyên tắc bảo vệ bên yếu thế trong pháp luật dân sự, mức phạt như vậy là chưa thỏa đáng", luật sư Luận nhận định.

Theo ông, Ban quản trị là tổ chức phi lợi nhuận, không có chuyên môn sâu về thuế, kế toán, được bầu ra bởi cư dân để quản lý vận hành tòa nhà. Việc áp dụng quy chế như với doanh nghiệp có thể dẫn đến thiệt hại chung cho cư dân, đặc biệt nếu phải dùng đến quỹ bảo trì để nộp phạt.

Ban quản trị chung cư có bắt buộc phải xuất hóa đơn?

Theo quy định tại Điều 9 Thông tư 78/2021 của Bộ Tài chính và các văn bản hướng dẫn hóa đơn điện tử, mọi tổ chức, cá nhân thu tiền của người khác, dù hoạt động không vì lợi nhuận đều phải lập hóa đơn. Ban quản trị chung cư, khi thu các khoản phí quản lý, bảo trì, giữ xe... từ cư dân, vẫn phải lập hóa đơn tài chính hoặc hóa đơn thu tiền theo đúng quy định.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều Ban quản trị hiện nay không có tư cách pháp nhân, không có mã số thuế, dẫn đến khó khăn trong việc phát hành hóa đơn và tuân thủ các quy định về thuế. Đây là một bất cập khiến nhiều ban quản trị lúng túng, tiềm ẩn nguy cơ vi phạm nếu không được hướng dẫn cụ thể, ông Luận nêu.