Đề nghị giá thuê nhà xã hội, nhà lưu trú công nhân do các bên tự thỏa thuận

Bộ Xây dựng vừa có báo cáo tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật Nhà ở sửa đổi gửi Chính phủ. Tại báo cáo này, Bộ Xây dựng nêu ra nhiều nội dung liên quan tới nhà ở xã hội. 

Cụ thể, Bộ này thống nhất phương án 1 do Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉnh lý, quy định Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam là cơ quan chủ quản đầu tư dự án nhà ở xã hội để cho thuê.

Đồng thời, để phù hợp với vai trò, chức năng, nhiệm vụ của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Bộ Xây dựng thống nhất chỉnh lý tại khoản 4 Điều 78 dự thảo Luật: "Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam là chủ thể quản lý các dự án nhà ở xã hội được đầu tư xây dựng bằng nguồn tài chính công đoàn cho công nhân, người lao động thuộc đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội để cho thuê". 

Ngoài ra, để đảm bảo tính khả thi của quy định, Bộ Xây dựng đề nghị chỉnh lý bổ sung quy định về nguồn tài chính công đoàn tại các Điều liên quan của dự thảo.

Về điều kiện được hưởng chính sách nhà ở xã hội, Bộ thống nhất phương án giao Chính phủ quy định điều kiện về thu nhập để được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội nhằm đảm bảo phù hợp tình hình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong từng thời kỳ.

Theo đó, Chính phủ sẽ căn cứ tình hình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong từng thời kỳ để có mức quy định phù hợp, trên cơ sở mức đóng thuế thu nhập cá nhân theo pháp luật thuế thu nhập cá nhân.

Về giá thuê nhà ở xã hội, nhà lưu trú công nhận được đầu tư xây dựng không bằng nguồn vốn đầu tư công, Bộ Xây dựng thống nhất phương án của Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉnh lý. 

Tuy nhiên, để đảm bảo quyền tự chủ kinh doanh của tổ chức, cá nhân đồng thời đảm bảo hạn chế hiện tượng trục lợi nâng giá, Bộ Xây dựng đề nghị chỉnh lý như sau: Giá thuê nhà ở xã hội, nhà lưu trú công nhân do các bên tự thỏa thuận nhưng đảm bảo không cao hơn khung giá do UBND cấp tỉnh công bố.

Số liệu từ Bộ Xây dựng cho thấy, hiện nay, theo báo cáo của các địa phương trên cả nước có 15 địa phương có nhà ở xã hội thuộc sở hữu Nhà nước với tổng số 15.841 căn, trong đó có 12.162 căn đã cho thuê, 1.380 căn đã cho thuê mua (tại tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu và tỉnh Vĩnh Long), 929 căn đã bán và 750 căn còn trống do chưa có đối tượng thuê/thuê mua hoặc do người thuê hết thời hạn thuê trả lại do không còn nhu cầu, 620 căn của TPHCM chưa có báo cáo cụ thể về tình hình thuê, thuê mua quỹ nhà này. 

Cá biệt như TP Đà Nẵng có 10.579 căn nhà ở xã hội thuộc sở hữu Nhà nước, tuy nhiên quỹ nhà này không có trường hợp nào thuê mua mà chỉ cho thuê. Hiện TP đã lập Đề án báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho phép bán 846 căn và đã bán được 616 căn.

Việc cho phép hình thức thuê mua sẽ dẫn đến ít đối tượng được thụ hưởng làm giảm quỹ nhà cho thuê. Đồng thời khi cho phép thuê mua sẽ dẫn đến hình thức sở hữu "da báo": Trong một dự án hoặc một tòa nhà vừa có sở hữu tư, vừa có sở hữu Nhà nước, dẫn đến việc quản lý, sử dụng, vận hành khó khăn.

Ngoài ra, theo kinh nghiệm quốc tế thì hầu hết các nước, trong đó có Trung Quốc, Hàn Quốc, Singapore... khi đầu tư nhà ở xã hội bằng ngân sách Nhà nước thì chỉ để cho thuê.

Do vậy, trong điều kiện nguồn lực ngân sách còn hạn chế như hiện nay, Bộ Xây dựng đề nghị chỉnh lý trong dự thảo quy định về hình thức phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân theo hướng Nhà nước đầu tư xây dựng bằng vốn đầu tư công chỉ để cho thuê.

Trường hợp có nhu cầu bán nhà ở xã hội thuộc sở hữu Nhà nước để tái đầu tư xây dựng tại vị trí khác thì lập Đề án báo cáo Thủ tướng Chính phủ.