Cao ốc chen chúc mọc lên, Quốc hội bàn chuyện quy hoạch điều chỉnh "năm lần bảy lượt"

Thời gian qua, nhiều đô thị lớn rơi vào tình trạng quá tải với mật độ nhà cao tầng lớn, hạ tầng chưa đáp ứng kịp. Tại nhiều tuyến đường của Hà Nội, TPHCM chật cứng bởi các cao ốc chen nhau mọc lên, như đường Nguyễn Tuân, Lê Văn Lương (Hà Nội), đường Nguyễn Hữu Cảnh (quận Bình Thạnh), Nguyễn Hữu Thọ, Huỳnh Tấn Phát (quận 7) hay dọc bến Vân Đồn (TPHCM)...

Báo cáo giám sát về đất đai của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho thấy, đất dành cho giao thông tại Hà Nội, TPHCM chỉ chiếm 9%, trong khi quy hoạch phải đạt 20-26% với đô thị trung tâm, 18-23% với đô thị vệ tinh, 16-20% với các thị trấn. Tỷ lệ đất dành cho đỗ xe, bến bãi dưới 1% trong khi yêu cầu phải là 3-4%.

Đáng lưu ý, một trong những nguyên nhân được chỉ ra là do tình trạng điều chỉnh phá vỡ quy hoạch tại nhiều địa phương. Tính trên cả nước có gần 1.400 dự án điều chỉnh quy hoạch, trong đó có những dự án điều chỉnh hơn 5 lần.

Hà Nội và TPHCM cũng là địa phương có tỷ lệ điều chỉnh quy hoạch cục bộ vào tốp đầu cả nước, lần lượt là 70% và hơn 40%. Riêng TPHCM, từ 1/7/2014 đến hết năm 2018, có 181 dự án phải điều chỉnh quy hoạch.

Báo cáo của Quốc hội cũng chỉ rõ việc điều chỉnh tập trung ở các địa phương có bất động sản tăng trưởng nóng, như Hà Nội, TPHCM và Đà Nẵng. Quy hoạch điều chỉnh thường có xu hướng tăng số tầng, tăng diện tích sàn, chia nhỏ diện tích căn hộ, tăng mật độ xây dựng và hệ số sử dụng đất; giảm diện tích đất cây xanh công cộng, đất công trình hạ tầng kỹ thuật…

Bình luận về vấn đề này, đại biểu Đinh Duy Vượt (Đồng Nai) cho rằng, mỗi lần quy hoạch điều chỉnh là theo xu hướng tăng tối đa lợi ích nhà đầu tư, giảm tối đa các tiện ích công cộng. Chính điều này đã gây bức xúc cho xã hội, thậm chí không thể khắc phục được như tình trạng kẹt xe, ô nhiễm môi trường, mưa là ngập ở các thành phố lớn.

Theo ông, điều này đáng suy nghĩ, gây tổn thất về kinh tế, bức xúc cho xã hội, người dân, thậm chí không thể khắc phục được như tình trạng ngày càng kẹt xe, ô nhiễm môi trường, mưa ngập, quá tải điện nước, hệ thống thải... ngày càng tăng trước mắt là thành phố lớn và sẽ là tất cả đô thị trong tương lai.

Theo ông Vượt, điều chỉnh quy hoạch tùy tiện thực chất cũng là làm nát quy hoạch, nát vốn, đội vốn, chậm tiến độ, lãng phí, thất thu ngân sách giảm hiệu quả đầu tư công và gây ra nhiều hệ lụy bức xúc khác.

"Cử tri kỳ vọng các trụ sở cũ, cơ quan đã di dời sẽ trở thành vườn hoa, công viên, công trình công cộng, tiện ích chứ không phải nhìn thấy các tòa nhà chung cư cao chọc trời của đại gia A, đại gia B trên mảnh đất đó trơ trơ như thách thức cùng dư luận", đại biểu nêu, đồng thời đề nghị Chính phủ thắt chặt kỷ cương, quản lý trong quy hoạch đồng thời thường xuyên kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm trách nhiệm nhằm chặn đứng căn bệnh trên.

Đại biểu Phạm Trọng Nhân thì đặt câu hỏi, trong 1.390 dự án có quy hoạch được điều chỉnh đó có bao nhiêu đề xuất điều chỉnh theo dự án của họ (nhà đầu tư)? Quốc hội nghĩ gì khi mật độ xây dựng điều chỉnh nâng từ 24,6 lên 40%, tầng cao bình quân từ 20,33 tầng lên đến 40 tầng?

Theo ông Nhân, thay vì thuyết phục các nhà đầu tư tuân thủ quy hoạch của Nhà nước thì quy hoạch lại bị bẻ cong theo đề xuất của họ. Lý do gì mà các nhà quản lý không thể bảo vệ điều do chính mình thực hiện thì hẳn ai cũng có câu trả lời.

Ông dẫn chứng câu chuyện chủ trương di dời trường học, nhà máy, bệnh viện tại thủ đô Hà Nội để lấy quỹ đất xây dựng công trình công cộng, hạ tầng xã hội nhưng cuối cùng lại biến thành các dự án nhà ở cao tầng. Điển hình như Trường Y tế công cộng, 138B Giảng Võ trở thành tổ hợp thương mại văn phòng, căn hộ, nhà liền kề, biệt thự cao cấp.

Đại biểu Nguyễn Ngọc Phương (Quảng Bình) thì cho rằng, có những khu vực quy hoạch rồi, tiến hành rồi nhưng do chi phối của các doanh nghiệp nên nhiều lãnh đạo tỉnh đi theo lợi ích doanh nghiệp, lợi ích cá nhân và làm cho quy hoạch thay đổi gây bức xúc cho người dân. Đặc biệt điều này còn làm ách tắc giao thông ở đô thị hoặc vấn đề khác trong cảnh quan.

Đại biểu Mai Sỹ Diến (Thanh Hoá) cũng đặt nghi vấn lợi ích nhóm trong việc điều chỉnh quy hoạch các dự án. Theo ông Diến, có những dự án điều chỉnh quy hoạch theo yêu cầu của sự phát triển nhưng có những quy hoạch điều chỉnh vì nhóm lợi ích.

"Trong các báo cáo kiểm toán, thanh tra và giám sát chưa chỉ ra điều chỉnh quy hoạch nào không vì lợi ích chung mà do lợi ích nhóm để kiến nghị xử lý", ông Tiến nói.

Đại biểu Nguyễn Trường Giang (đoàn Đắk Nông) cho rằng, điều chỉnh quy hoạch chi tiết tuy có điều chỉnh nghĩa vụ tài chính của nhà đầu tư nhưng trong nhiều trường hợp còn chưa tương xứng, dẫn đến thất thoát nguồn thu ngân sách nhà nước.

Theo đó, đại biểu đề nghị, quy hoạch sử dụng đất được sử dụng phải là kịch bản cho kế hoạch sử dụng đất ngắn hạn, trung hạn và dài hạn sao cho phản ánh được nhu cầu phát triển kinh tế xã hội và môi trường. Quá trình lập kế hoạch chi tiết phải được công khai từ khâu đề xuất lấy ý kiến chuyên gia, người dân và doanh nghiệp. Việc điều chỉnh quy hoạch nên giao cho cấp trên của cơ quan có thẩm quyền phê duyệt quy hoạch thực hiện.

Phương Dung