Cải tạo chung cư cũ: 2 thập kỷ vẫn "giậm chân tại chỗ", người dân sống trong bất an

Sống bất an trong chung cư cũ

Ghi nhận của Dân Việt, tại một số nhà chung cư cũ (khu tập thể cũ) ở khu vực Huỳnh Thúc Kháng, Giảng Võ, Thành Công (quận Đống Đa), Quỳnh Mai (quận Hai Bà Trưng), Tân Mai (quận Hoàng Mai), Nguyễn Trãi (quận Hà Đông)... cho thấy tình trạng xuống cấp tại đây ngày càng cao. Một thực tế, dù chung cư đã được cảnh báo nhưng nhiều hộ dân vẫn đang cố "bám" trụ với nhiều lý do khác nhau.

Theo chia sẻ người dân, dù đã muốn chuyển đi từ lâu, nhưng nhiều hộ dân vẫn cố gắng bám trụ, trông ngóng về một kế hoạch cụ thể, chi tiết từ thành phố để yên tâm di dời.

Đơn cử, tại khu vực phố Nguyên Hồng, Huỳnh Thúc Kháng (quận Đống Đa), hàng chục dãy nhà tập thể cũ, xập xệ và xuống cấp. Những bức tường nứt toác, hệ thống cột dầm bị sụt lún nghiêm trọng, phần lan can bong tróc...

Bất an sống trong khu tập thể cũ số 51, phố Huỳnh Thúc Kháng, ông Trương Ngọc Hùng (58 tuổi) chia sẻ, hệ thống cột dầm chịu lực của tòa nhà đã bị nứt, lún nghiêm trọng, phần lan can cũng đã bị hỏng. Trong khu tập thể có tổng cộng 19 hộ dân, trong đó 15 hộ đã được di dời, chỉ còn lại 4 hộ vẫn bám trụ ở đây.

Tương tự, chung cư cũ B5 Giảng Võ (phường Giảng Võ, quận Ba Đình) đã trong tình trạng xuống cấp, cũ nát, có thể đổ sập bất cứ lúc nào. Đáng nói, những người phải bám trụ lại đa phần là người già, người có hoàn cảnh khó khăn chưa biết chuyển đi đâu.

Gắn bó hơn 40 năm với chung cư B5 Giảng Võ, bà Nguyễn Thị Chung (76 tuổi) cho biết, mỗi khi trời mưa, các hộ dân đều phải chịu chung cảnh thấm dột, nhất là tầng 5 - vị trí cao nhất của khu nhà này. Cư dân không thể khắc phục hết tình trạng nước mưa ngấm qua khe tường gây ẩm mốc và lở tường.

"Nước dột lâu ngày đóng cặn, bám chặt vào từng mảng tường đang bong tróc. Cuộc sống của cư dân giữa Thủ đô nhưng lại khổ hơn cả nông thôn. Chúng tôi hy vọng sẽ sớm có dự án triển khai xây dựng khu tập thể này để cư dân có thể sống trong môi trường an toàn và tiện nghi hơn. Khi có dự án được triển khai mang tính khả thi và có lộ trình rõ ràng, người dân sẵn sàng dời đi theo đúng yêu cầu, quy định từ thành phố", bà Chung nói.

Tương tự như 2 trường hợp nhà tập thể cũ trên, nhiều năm nay, hàng trăm hộ dân đang sống ở khu nhà tập thể 3 tầng (phường Nguyễn Trãi, quận Hà Đông) phải đối mặt với nguy cơ mất an toàn do tình trạng các dãy nhà xuống cấp trầm trọng.

Bà Vũ Thị Kim Nhị, 80 tuổi, sống tại tầng 3, dãy nhà A cho biết, đây là khu nhà ưu tiên cho các cán bộ. Tính cả phần hành lang, mỗi căn nhà có diện tích hơn 41m2, là không gian sinh hoạt của cả gia đình từ 2 - 4 người. "Đây từng là khu nhà tập thể cao cấp, giờ thì xuống cấp trầm trọng. Hầu hết những người ở đây đã lớn tuổi, sống trong những căn nhà như thế này vừa nguy hiểm, vừa ảnh hưởng đến sức khỏe", bà Nhị nói.

Nhiều vướng mắc

Cải tạo chung cư cũ là vấn đề bức thiết, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống cư dân, tuy nhiên công tác cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ vẫn là bài toán khó giải.

Số liệu từ Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội cho biết, hiện nay, trên địa bàn thành phố có 1.579 nhà chung cư cũ, có quy mô từ 2-5 tầng, chủ yếu được xây dựng từ năm 1960 đến cuối năm 1980, tập trung chủ yếu ở khu vực nội đô lịch sử. Trong đó, có 200 nhà nguy hiểm cấp C, 137 nhà cấp B và 7 nhà thuộc diện nguy hiểm cấp D.

Từ năm 2007 đến nay, Thành phố đã có 18 dự án chung cư cũ được xây dựng lại, đã đưa vào sử dụng, chiếm khoảng 1,14% tổng số nhà chung cư cũ cần cải tạo, xây dựng lại; 13 dự án triển khai theo quy định của Luật Nhà ở, Nghị định 101/2015/NĐ-CP.

Sở Xây dựng Hà Nội lý giải nhiều nguyên nhân cải tạo chung cư cũ giậm chân tại chỗ trong suốt 14 năm vừa qua như nguồn vốn ngân sách thành phố còn hạn hẹp; việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư theo cơ chế, chính sách của thành phố chưa được người dân đồng thuận, nhất là các hộ ở tầng 1.

Việc cải tạo xây dựng mới từng nhà chung cư cũ trên vị trí cũ của từng tòa nhà dẫn đến không thể thực hiện quy hoạch chỉnh trang đô thị toàn khu, không khai thác được không gian đô thị và hệ thống giao thông cho phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế xã hội đô thị.

Ngoài việc phải bố trí tái định cư tại chỗ cho các hộ dân trong nhà chung cư cũ còn phải bố trí tái định cư cho các hộ dân xây dựng trái phép trên đất trống của khu dân cư; Phần lớn các hộ dân trong khu chung cư cũ có khó khăn về kinh tế khi phải chi trả phần diện tích tăng thêm sau khi xây dựng lại…

Đặc biệt, Luật Nhà ở, Nghị định 101/2015/NĐ-CP là căn cứ pháp lý quan trọng để thực hiện cải tạo xây mới chung cư cũ, tuy nhiên vẫn còn tồn tại một số khó khăn, vướng mắc như quy định cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư phải được triển khai theo nguyên tắc toàn khu; phải có kết quả kiểm định chất lượng là nhà chung cư nguy hiểm (cấp độ D) mới đưa vào kế hoạch cải tạo, xây dựng mới; chưa quy định những chính sách cụ thể về bồi thường hỗ trợ tái định cư, tạm cư và phân cấp cho chính quyền địa phương cấp huyện thực hiện.