Mong được sống có ích

Diễn đàn Dân trí xin đưa ra những ý kiến xung quanh vấn đề này.

Ông Phạm Hoàng Hải - Phó trưởng ban biên tập NXB Thế giới: Cần có tiêu chí cụ thể về thanh niên tiên tiến

Theo thiển ý của riêng tôi thì một thanh niên hiện nay nếu được gọi là có một cuộc sống được bạn bè thật sự ngưỡng mộ thì phải có hội đủ 5 yếu tố: giỏi giang, sung túc, sang trọng, lương thiện, và hạnh phúc. Đó là hình ảnh bên ngoài của một con người Việt Nam tiên tiến ở thế kỷ này.

Thế hệ trẻ hôm nay đang có những quan niệm về hạnh phúc không hoàn toàn giống cha mẹ mình. Họ bắt đầu trân trọng hạnh phúc cá nhân nhiều hơn vì thế có thể nhìn theo góc độ phụ huynh thì việc ly dị của con cái đều là bất hạnh nhưng theo góc nhìn của thanh niên thì có thể ly dị là một cách để họ thoát ra khỏi bất hạnh một cách bất đắc dĩ.

Thế nhưng có một thứ hạnh phúc mà chúng ta có thể chủ động cùng nhau xây dựng được một cách chắc chắn, đó là hạnh phúc của một đất nước hoà bình, văn minh và phát triển. Nếu càng ngày ta càng thấy nhiều thanh niên Việt Nam thành đạt, giàu có, có văn hóa và lương thiện thì tức là đất nước đang hạnh phúc thêm nhiều.

Và quan trọng hơn cả là, một đất nước sẽ không thể phát triển lành mạnh vững chắc, sẽ không thể văn minh thịnh vượng nếu như đất nước ấy không có một tầng lớp thanh niên tiên tiến đủ dày dặn, có những tiếng nói chung dựa trên những tiêu chí chung mà ai ai cũng có thể nhìn và đánh giá rất cụ thể.

Tôi nghĩ, muốn trở thành một "công dân tiên tiến" theo tiêu chuẩn của xã hội hiện đại đòi hỏi người đó phải có sự tự tin, sáng tạo, khả năng tự phê phán - mà cần thiết nhất là phải biết tự nhận ra những khiếm khuyết và phê phán chính bản thân mình.

Sau đó mới cần đến sự liều lĩnh dấn thân, khả năng đối thoại, liên kết và cá tính riêng của bản thân. Có đủ những điều này, người đó sẽ sống và hoà nhập được với mọi người, dù ở bất kỳ đâu, nơi nào trên thế giới.

Có những hoạt động, trò chơi, giải trí của các bạn trẻ như khiêu vũ, hát karaoke... thì bị lớp người đi trước đánh giá là hư hỏng. Tại  sao lại hư hỏng? Điều này tùy cách người ta biết quản lý bản thân chứ?

Tôi cũng thường đến các quán rượu, quán bar để nhảy, hoàn toàn để giải trí và giải phóng năng lượng cơ thể sau những căng thẳng cá nhân. Tất cả có lành mạnh hay không đều phụ thuộc vào bản lĩnh của bản thân.

Ở Việt Nam, tôi thấy hiện nay đang có một tình trạng khá phổ biến, đó là việc một số bạn trẻ chọn cách sống độc lập, thoát khỏi gia đình và làm theo ý mình. Nó cũng giống như tôi mặc quần âu, ăn đồ fastfood nhưng tôi vẫn nói tiếng Việt và luôn nghĩ mình là người Việt.

Họ có những lý do chính đáng như thế thì tại sao lại không ủng hộ?

Sau khi được tiếp xúc nhiều và tổng kết lại, thì tôi thấy những thanh niên ưu tú (ưu tú nhé, chứ không phải tiên tiến - tôi sẽ giải thích ở dưới) trong thời nay hội tụ nhiều ưu điểm: hiểu biết, nắm bắt thông tin nhanh nhạy, quảng giao, tự tin vào khả năng của mình, biết cách bộc lộ và khai thác mọi khả năng, chủ động tìm lấy cơ hội cho mình, có lối suy nghĩ độc lập và có thái độ làm việc chuyên nghiệp.

Thanh niên thời nào cũng tiên tiến vì họ sinh ra là để tiếp nhận và làm nên những cái mới, những gì mà cha ông họ chưa làm được, dựa trên nền tảng mà thế hệ trước đã để lại cho thanh niên. Nền tảng này giống như một cái bục nâng ta lên, cũng có thể ví với những bậc thang. Càng tiên tiến, càng phải biết chắc bàn chân mình đang đặt lên bậc thang nào, làm thế nào để xây những bậc thang tiếp theo để bước lên cao hơn. Nếu dừng lại và chỉ thừa hưởng những gì sẵn có từ cha ông để lại, tức là không tiên tiến.

Có một thực trạng hiện nay là có khá nhiều người trẻ chỉ thích làm theo ý mình - hiểu theo nghĩa tích cực, là một biểu hiện của sự độc lập, nhưng mặt khác, cũng có thể cho đó là một lối suy nghĩ ích kỷ. Cái này cần phải suy xét khá kỹ ích kỷ hay độc lập phụ thuộc rất nhiều vào năng lực nhận thức.

Năng lực nhận thức này lại do gia đình, môi trường học tập, bản thân và các mối quan hệ xã hội mang lại. Tức là do giáo dục mà nên. Khi chưa đủ hiểu biết  thì việc làm theo ý mình là khá nguy hiểm, trước hết là đối với bản thân người đó. Trong nhiều trường hợp, giáo dục tồi cộng với sự thiếu hiểu biết sẽ gây hại cho xã hội.

Em nghĩ rằng, giới trẻ được nhìn nhận tùy thuộc vào suy nghĩ của mỗi người. Chẳng hạn như ai đó thấy một đám đông thanh niên ăn uống, tụ tập làm ảnh hưởng tới sự yên bình của người khác cũng có thể bị cho là hư hỏng. Cách nhận định như vậy hẳn đã đúng chưa?

Thực tế hiện nay, phần lớn chúng em mong muốn mình được sống đúng với bản thân, đúng với lứa tuổi. Họ muốn được sống có ích, có quyền lợi và nghĩa vụ. Nghĩa vụ ở đây chính là phải học tập, lao động, có khả năng cống hiến cho tương lai.

Còn quyền lợi là hãy để cho họ được vui chơi lành mạnh, sống sôi nổi, chứ đừng nhìn thấy thanh niên tụ tập là cho rằng họ hư.

Tôi lớn lên ở Hải Dương và mới lên đây học đại học được hơn 1 tháng. Nhưng chừng ấy thời gian cũng đủ để tôi nhận ra rằng cuộc sống là do mình quyết định. Theo tôi, giới trẻ cũng có người này người kia nhưng số người hư hỏng không nhiều, quan trọng là phải biết giữ mình.

Tôi có thể kể một ví dụ về mình. Những ngày đầu lên học đại học, tôi thuê nhà ở khu Cầu Giấy - Hà Nội. Hôm đó, đi học về, tôi thấy họ tụ tập rất đông ở gần nhà tôi thuê. Hỏi những người xung quanh mới biết là họ chơi thuốc lắc, thứ mà tôi chỉ biết đến qua tivi.

Điều đáng nói tất cả những người đó đều là thanh niên, thậm chí có người vẫn đang học phổ thông trung học. Thấy vậy, tôi sợ quá và tức tốc thuê chỗ khác ở. Bây giờ thì tôi đã có một chỗ ở ưng ý rồi. Điều đó nói lên rằng, việc hư hỏng hay không là do mình.

Ông cha ta vẫn thường nói "gần mực thì đen, gần đèn thì rạng" mà! Chúng ta hãy sống làm sao đúng với tuổi trẻ nghĩa là hết mình cho tri thức, hết mình cho những đam mê trong sáng, như vậy sẽ chẳng bao giờ hư hỏng cả.

Nhóm PV (thực hiện)