Đề nghị làm rõ nhiều khúc mắc của người dân bị thu hồi đất tại quận Long Biên

Ngày 31/10/2011, UBND thành phố Hà Nội ra Quyết định số 5108/QĐ-UBND về việc phê duyệt dự án đầu tư xây dựng công trình Xây dựng hạ tầng kỹ thuật khu đất hỗn hợp (gồm các ô quy hoạch TH2, TH1, CC2, NO1, PO2, CX02, CL, KT) và tuyến đường liền kề khu đất (tổng chiều dài 853m) thuộc phường Đức Giang và Việt Hưng, quận Long Biên, thành phố Hà Nội; chủ đầu tư là UBND quận Long Biên; với tổng mức đầu tư của dự án (khái toán) lên đến 385,147 tỷ đồng, trong đó chi phí về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư là 285,431 tỷ đồng.

Để phục vụ dự án này, UBND quận Long Biên đã ban hành Thông báo số 54/TB-UBND ngày 07/3/2011 về việc thu hồi đất để thực hiện dự án. Ngày 29/5/2012, UBND quận Long Biên đã ban hành Quyết định số 1826/QĐ-UBND thành lập Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư thực hiện dự án nêu trên.

Từ những “điểm nóng” của bức xúc từ người dân

Trong Đơn kêu cứu gửi báo Dân trí của các hộ dân tại tổ dân phố 4 và 5 phường Việt Hưng, quận Long Biên, thành phố Hà Nội - là những hộ dân bị thu hồi đất để phục vụ dự án nói trên thì nhiều hộ dân không đồng tình với UBND quận Long Biên và UBND phường Việt Hưng quá trình thu hồi đất, tiến hành bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho các hộ gia đình có đất bị thu hồi theo quy định của pháp luật”, cụ thể bao gồm 05 vấn đề sau:

Thứ nhất: Không tiến hành giao Quyết định thu hồi đất và phương án bồi thường cụ thể cho từng hộ gia đình, cá nhân theo quy định tại điểm c khoản 2 Điều 31 Nghị Định 69/2009/NĐ-CP và khoản 2 Điều 56 Quyết định 108/2009/QĐ-UBND của UBND thành phố Hà Nội:

“c)...; gửi quyết định bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho người có đất bị thu hồi, trong đó nêu rõ về mức bồi thường, hỗ trợ, về bố trí nhà hoặc đất tái định cư (nếu có), thời gian, địa điểm chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ và thời gian bàn giao đất đã bị thu hồi cho Tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng.”

Trên thực tế, UBND quận Long Biên và UBND phường Việt Hưng chỉ tiến hành mời đại diện các hộ dân lên trụ sở UBND phường Việt Hưng để lấy ý kiến các hộ dân về vấn đề bồi thường, không tiến hành bàn giao các Quyết định thu hồi đất và phương án bồi thường chi tiết cho các hộ dân theo như pháp luật quy định.

Thứ hai: Không có đủ các Quyết định thu hồi đất đối với 290 hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất theo các Quyết định phê duyệt bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. 

Ngày 23/12/2013, UBND quận Long Biên đã ban hành 05 Quyết định từ 8561 đến 8565/QĐ-UBND về việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đối với 290 hộ dân thuộc phường Việt Hưng để thực hiện dự án nêu trên. Kèm theo các Quyết định này là các Bảng tổng hợp phương án bồi thường, hỗ trợ đối với các hộ gia đình, cá nhân

Tuy nhiên, phần căn cứ của các Quyết định phê duyệt này chỉ có 136 Quyết định thu hồi đất được ban hành. Bao gồm các Quyết định thu hồi đất từ số 4369 đến số 4421, từ số 4423 đến số 4430, từ số 4434 đến số 4455/QĐ-UBND ngày 08/7/2013; Quyết định thu hồi đất từ số 7075 đến 7121, từ số 7132 đến số 7137/QĐ-UBND ngày 01/11/2013.

Hơn nữa, đã có sự khác biệt trong phần căn cứ Quyết định thu hồi đất giữa Quyết định phê duyệt phương án bồi thường và Bảng tổng hợp phương án bồi thường, hỗ trợ đối với các hộ gia đình, cá nhân kèm theo. Sự khác nhau này thể hiện ở chỗ có thêm 61 Quyết định thu hồi đất bao gồm Quyết định số 7074, 11 Quyết định từ số 7122 đến 7132, 49 Quyết định từ số 7138 đến 7186/QĐ-UBND ngày 01/11/2013 thu hồi đất của các hộ dân tại phường Việt Hưng. Nếu tính lại thì có tổng số 197 Quyết định thu hồi đất cụ thể cho từng hộ dân.

Trong khi đó, tổng số hộ dân được bồi thường, hỗ trợ trong Bản tổng hợp phương án bồi thường và hỗ trợ nêu trên là 283 hộ dân, còn thiếu 7 hộ dân so với 290 hộ dân theo các Quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư từ số 8561 đến 8565/QĐ-UBND ngày 23/12/2013.

Thứ ba: Vi phạm quy trình thu hồi đất theo quy định của pháp luật.

Căn cứ điểm b khoản 2 Điều 31 Nghị Định 69/2009/NĐ-CP và khoản 2 Điều 56 Quyết định 108/2009/QĐ-UBND thì: “Trong thời hạn không quá 05 ngày làm việc kể từ ngày ra quyết định thu hồi đất, giao đất hoặc thuê đất, Chủ tịch UBND cấp huyện quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư chi tiết cho từng chủ sử dụng nhà đất trong phạm vi dự án; đồng thời phê duyệt quy chế bắt thăm tái định cư.”

Các Quyết định thu hồi đất  đối với các hộ dân được ban hành từ ngày 08/7/2013 và ngày 01/11/2013 nhưng đến ngày 23/12/2013 mới ban hành các Quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đối với các hộ dân là vi phạm quy định nêu trên của pháp luật.

Thứ tư: Áp dụng sai mức bồi thường, hỗ trợ cho chúng tôi khi thu hồi đất thực hiện dự án nói trên.

Trong tổng diện tích đất bị thu hồi để thực hiện dự án Xây dựng hạ tầng kỹ thuật khu đất hỗn hợp gồm các ô quy hoạch TH2, TH1, CC2, NO1, PO2, CX02, CL, KT và tuyến đường liền kề khu đất (tổng chiều dài 853m) thuộc phường Việt Hưng, quận Long Biên, thành phố Hà Nội là 154.557m², trong đó có 70.755m² đất nông nghiệp và 84.802m² đất phi nông nghiệp.

Căn cứ vào Điều 30 Nghị định 84/2007/NĐ- CP Quy định bổ sung về việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thu hồi đất, thực hiện quyền sử dụng đất, trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất và giải quyết khiếu nại về đất đai thì khi thu hồi đất kinh doanh dịch vụ phi nông nghiệp thì được bồi thường về đất theo giá đất ở khi Nhà nước thu hồi đất.

Tuy nhiên, UBND quận Long Biên đã đánh đồng tất cả diện tích đất kinh doanh phi nông nghiệp của các hộ dân đang quản lý, sử dụng thành đất nông nghiệp và áp dụng mức bồi thường, hỗ trợ đối với đất nông nghiệp là vi phạm pháp luật, gây thiệt hại lớn đến quyền và lợi ích của nhân dân.

Thứ năm: Không tiến hành bồi thường, hỗ trợ cho các hộ dân theo quy định tại Khoản 3 Điều 13 Quyết định 108/2009/QĐ-UBND của UBND thành phố Hà Nội là không đúng với tinh thần của Quyết định này cũng như không đúng với các quy định của Nghị định 69/2009.

Theo các hộ dân phản ánh thì UBND quận Long Biên cho rằng, trước đó, trong các lần thu hồi đất trên địa bàn phường Việt Hưng vào các năm 2003 và 2008, UBND quận Long Biên đã tiến hành bồi thường theo quy định tại Quyết định 18/2008/QĐ-UBND và Quyết định 33/2008/QĐ-UBND nên không áp dụng quy định tại khoản 3 Điều 13 Quyết định 108/2009/QĐ-UBND của UBND thành phố Hà Nội đối với những hộ dân đã được hưởng hỗ trợ tái định cư vào năm 2008, khi UBND quận tiến hành thu hồi đất để tiến hành thực hiện dự án xây dựng trường trung học cơ sở Việt Hưng.

Tuy nhiên, các hộ dân bị thu hồi đất năm 2013 đều cho rằng điều này là không đúng với quy định pháp luật, bởi dự án mà quận đã triển khai thực hiện trên địa bàn phường Việt Hưng vào năm 2008 và năm 2013 là khác nhau hoàn toàn nhưng không hiểu căn cứ vào đâu mà UBND quận Long Biên lại cho rằng, các hộ dân được hỗ trợ tái định cư theo dự án năm 2008 lại không được hỗ trợ tái định cư theo dự án của năm 2013 này?

Theo phản ánh của các hộ dân có diện tích đất nông nghiệp và phi nông nghiệp bị thu hồi phục vụ dự án nói trên, họ đã rất nhiều lần phản ánh vấn đề này tại những buổi họp dân do UBND phường Việt Hưng cũng như ban bồi thường giải phóng mặt bằng quận Long Biên tổ chức nhưng không được chấp nhận. Đồng thời, các hộ dân cũng đã gửi nhiều đơn thư khiếu nại tới UBND phường Việt Hưng, UBND quận Long Biên đề nghị trả lời vướng mắc của nhân dân và làm rõ các vấn đề nêu trên nhưng đến nay vẫn chưa nhận được câu trả lời thỏa đáng từ những cơ quan này.

Đến những quy định của pháp luật

Trước những vấn đề các hộ dân đã bức xúc nêu trong đơn như đã phản ánh, để rộng đường công luận, phóng viên báo Dân trí đã có buổi làm việc với luật sư Trương Quốc Hòe - Trưởng VPLS Interla, thuộc Đoàn luật sư TP Hà Nội.

Thưa luật sư Trương Quốc Hòe, xin luật sư cho biết đối với trường hợp thu hồi đất phục vụ dự án trên địa bàn phường Việt Hưng, phường Đức Giang, quận Long Biên, TP Hà Nội, sẽ áp dụng các quy định pháp luật nào để điều chỉnh?

Luật sư Trương Quốc Hòe: Theo quy định của pháp luật hiện hành, thì vấn đề Thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư hiện nay đang được thực hiện theo các quy định của Luật đất đai năm 2003 và Nghị định số 69/2009/NĐ-CP và một số văn bản liên quan. Đối với những trường hợp thu hồi đất trên địa bàn TP Hà Nội thì còn được áp dụng các quy định cụ thể tại Quyết định số 108/2009/QĐ-UBND ngày 29/9/2009 của UBND TP Hà Nội. Bên cạnh đó, ngày 19/11/2013, UBND TP Hà Nội đã ban hành công văn số 8765/UBND-TNMT về việc chỉ đạo về chính sách thu hồi đất nông nghiệp quy định tại Khoản 3 Điều 13 Quyết định số 108/QĐ-UBND, đã khẳng định lại rõ một lần nữa chủ trương của Thành phố Hà Nội trong chính sách bồi thường thu hồi đất nông nghiệp phục vụ các dự án của Nhà nước.

Đối với trường hợp thu hồi đất nông nghiệp trong địa giới hành chính phường Việt Hưng nói trên, sẽ áp dụng quy định cụ thể tại Khoản 3, Điều 13, Quyết định số 108/2009/QĐ-UBTP, cụ thể như sau:

- Người bị thu hồi đất được xem xét hỗ trợ không bắt buộc phải có điều kiện là người trực tiếp sản xuất nông nghiệp.

- Được bồi thường theo giá đất nông nghiệp cùng mục đích sử dụng quy định tại bảng giá đất do UBND Thành phố ban hành hàng năm;

- Được hỗ trợ bằng 30% giá đất ở trung bình của khu vực;

- Diện tích đất được hỗ trợ tính theo diện tích thực tế bị thu hồi nhưng tối đa không quá 05 lần hạn mức giao đất ở mới tại địa phương

Đối chiếu với phản ánh của các hộ dân như báo Điện tử Dân trí mới nêu trên thì không có quy định nào khẳng định nếu hộ dân đó đã được bồi thường tái định cư theo các dự án của quận tiến hành vào năm 2003 và năm 2008 thì sẽ không được bồi thường tái định cư tiếp vào năm 2013, bởi đây là các dự án khác nhau, được điều chỉnh bởi các văn bản quy phạm pháp luật khác nhau: trong các lần thu hồi đất năm 2003 và 2008, UBND quận Long Biên đã tiến hành bồi thường theo quy định tại Quyết định 18/2008/QĐ-UBND và Quyết định 33/2008/QĐ-UBND, còn trong lần thu hồi đất vào năm 2013 thì áp dụng quy định tại khoản 3 Điều 13 Quyết định 108/2009/QĐ-UBND. Do vậy, cần làm rõ vấn đề có hay không việc áp dụng cả văn bản đã hết hiệu lực là Quyết định số 18/2008, Quyết định số 33/2008 trong lần thu hồi đất năm 2013 nói trên để bảo đảm tốt nhất quyền - lợi ích hợp pháp cho người dân, tránh những hiểu nhầm đáng tiếc trong nhân dân cũng như đảm bảo pháp chế xã hội chủ nghĩa.

Xin luật sư cho biết pháp luật có bắt buộc khi tiến hành thu hồi đất phải bàn giao quyết định thu hồi đất và phương án bồi thường chi tiết đến cho từng hộ dân không?

Luật sư Trương Quốc Hòe: Theo các quy định tại Mục 4 Nghị định 69/2009 về Trình tự, thủ tục thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất thì:

UBND cấp tỉnh thông báo thu hồi đất hoặc ủy quyền cho UBND cấp huyện thông báo thu hồi đất và Chủ tịch UBND cấp tỉnh cho phép lập dự án đầu tư, Chủ tịch UBND cấp huyện có trách nhiệm thành lập Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.  (Điều 29)

Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư  có trách nhiệm lập và trình phương án về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; lấy ý kiến và hoản chỉnh phương án. Trường hợp có nhiều ý kiến không tán thành phương án thì tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng cần giải thích rõ hoặc xem xét, điều chỉnh trước khi chuyển cơ quan tài nguyên và môi trường thẩm định (Điều 30)

Đồng thời, Phòng TNMT cấp huyện trình UBND cấp huyện phê duyệt và công bố công khai phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư “Trong thời hạn không quá 05 ngày làm việc kể từ ngày ra quyết định thu hồi đất” (Điều 31)

Trong thời hạn không quá ba ngày, kể từ khi nhận được phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đã được phê duyệt, tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng có trách nhiệm phối hợp với UBND cấp xã phổ biến và niêm yết công khai phương án bồi thường tại trụ sở UBND cấp xã và địa điểm sinh hoạt khu dân cư nơi có đất bị thu hồi; gửi quyết định bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho người có đất bị thu hồi, trong đó nêu rõ về mức bồi thường, hỗ trợ, về bố trí nhà hoặc đất tái định cư (nếu có), thời gian, địa điểm chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ và thời gian bàn giao đất đã bị thu hồi cho tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng (Điều 31)

Như vậy, pháp luật đã quy định rất chặt chẽ vấn đề thu hồi đất, đặc biệt ở khâu lập phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư và giao Quyết định thu hồi đất, phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư chi tiết đến từng hộ gia đình, cá nhân có đất bị thu hồi. Đây là một thủ tục bắt buộc trong quá trình thu hồi đất phục vụ các mục đích hợp pháp của Nhà nước ta. Trong trường hợp thu hồi đất tại phường Việt Hưng nói trên, cần làm rõ việc Ban bồi thường, giải phóng mặt bằng và UBND phường đã tiến hành giao Quyết định thu hồi đất cũng như phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư chi tiết đến cho từng hộ gia đình chưa để đảm bảo tốt nhất quyền, lợi ích hợp pháp của nhân dân.

Xin cảm ơn luật sư!

Báo Điện tử Dân trí kính đề nghị UBND quận Long Biên, UBND phường Việt Hưng cùng các cơ quan liên quan tiếp nhận làm rõ những khúc mắc của người dân nhằm đảm bảo tính minh bạch, rõ ràng trong công tác giải phóng mặt bằng, trong quá trình thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho nhân dân bị thu hồi đất, tránh việc hiểu nhầm cũng như tránh việc quyền lợi ích hợp pháp của người dân không được đảm bảo.

Dân trí sẽ tiếp tục thông tin sự việc.

Anh Thế