Hướng xử lý mới với người vừa hưởng lương hưu đã qua đời

Theo lộ trình tăng tuổi nghỉ hưu, kể từ ngày 1/1/2021, tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện bình thường là đủ 60 tuổi 3 tháng đối với lao động nam và đủ 55 tuổi 4 tháng đối với lao động nữ.

Sau đó, cứ mỗi năm, tuổi nghỉ hưu lại tăng thêm 3 tháng đối với lao động nam, cho đến khi đủ 62 tuổi vào năm 2028 và tăng thêm 4 tháng đối với lao động nữ, cho đến khi đủ 60 tuổi vào năm 2035.

Tại các diễn đàn giải đáp chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH), nhiều lao động cho là thời gian đóng BHXH để được lãnh lương hưu quá dài, khi đủ tuổi nghỉ hưu thì họ sợ không còn bao nhiêu năm sống để hưởng lương hưu.

Nếu chẳng may mất sớm, họ sẽ thiệt thòi vì đã đóng BHXH nhiều năm nhưng chỉ được hưởng lương hưu trong thời gian ngắn.

Theo BHXH Việt Nam, người đang hưởng lương hưu qua đời thì số tiền BHXH mà họ đã đóng không mất đi, nó được chuyển thành các khoản trợ cấp dành cho thân nhân của họ.

Cụ thể là 3 chế độ sau: Trợ cấp mai táng, trợ cấp tuất hằng tháng hoặc trợ cấp tuất một lần.

Thứ nhất, theo Điều 66 luật BHXH năm 2014, người lao động đang hưởng lương hưu mà qua đời thì thân nhân được nhận trợ cấp mai táng bằng 10 tháng lương cơ sở. Số tiền trợ cấp này hiện nay là 23,4 triệu đồng.

Từ ngày 1/7/2025, khi Luật BHXH năm 2024 có hiệu lực, mức trợ cấp mai táng này vẫn không đổi, chỉ thay thế mức lương cơ sở bằng mức tham chiếu.

Khi chưa bãi bỏ mức lương cơ sở thì mức tham chiếu bằng mức lương cơ sở. Tại thời điểm mức lương cơ sở bị bãi bỏ thì mức tham chiếu không thấp hơn mức lương cơ sở.

Thứ 2, người lao động đang hưởng lương hưu mà qua đời thì thân nhân của họ sẽ được hưởng trợ cấp tuất hằng tháng.

Theo Điều 68 Luật BHXH năm 2014, mức trợ cấp tuất hằng tháng đối với mỗi thân nhân bằng 50% mức lương cơ sở; trường hợp thân nhân không có người trực tiếp nuôi dưỡng thì mức trợ cấp tuất hằng tháng bằng 70% mức lương cơ sở.

Hiện mức trợ cấp tuất hằng tháng đối với mỗi thân nhân là 1.170.000 đồng/tháng, trường hợp thân nhân không có người trực tiếp nuôi dưỡng thì mức trợ cấp này là 1.638.000 đồng/tháng.

Số thân nhân được hưởng trợ cấp tuất hằng tháng không quá 4 người. Như vậy, số tiền mà thân nhân người lao động qua đời được nhận trợ cấp tuất hằng tháng tối đa là 4.680.000 đồng/tháng (nếu có 4 thân nhân đủ điều kiện nhận trợ cấp) hoặc 6.552.000 đồng/tháng (nếu có 4 thân nhân đủ điều kiện nhận trợ cấp và không có người trực tiếp nuôi dưỡng).

Từ ngày 1/7/2025, khi Luật BHXH năm 2024 có hiệu lực, mức trợ cấp tuất hằng tháng vẫn không đổi, chỉ thay thế mức lương cơ sở bằng mức tham chiếu.

Do đó, nếu tính bằng số tiền tuyệt đối thì các mức trợ cấp này từ ngày 1/7/2025 sẽ bằng hoặc cao hơn mức hiện hành.

Thứ 3, trong trường hợp thân nhân của người về hưu qua đời không thuộc diện được nhận trợ cấp tuất hằng tháng; hoặc thân nhân đủ điều kiện nhưng không muốn nhận trợ cấp hằng tháng thì sẽ được nhận trợ cấp tuất một lần.

Trong cả Luật BHXH năm 2014 và Luật BHXH năm 2024, mức trợ cấp tuất một lần được quy định giống nhau.

Theo đó, mức hưởng trợ cấp tuất một lần này được tính theo thời gian đã hưởng lương hưu của người đang hưởng lương hưu mà qua đời.

Nếu người đó qua đời trong 2 tháng đầu hưởng lương hưu thì mức trợ cấp một lần bằng 48 tháng lương hưu đang hưởng.

Ví dụ, nếu mới lãnh lương hưu được 1 tháng mà người lao động chẳng may qua đời và lương hưu đang hưởng là 5 triệu đồng thì tiền trợ cấp tuất một lần sẽ là 240 triệu đồng (48 tháng nhân 5 triệu đồng/tháng).

Nếu người đó qua đời vào những tháng sau đó, cứ hưởng thêm 1 tháng lương hưu thì mức trợ cấp giảm đi nửa tháng lương hưu, mức thấp nhất bằng 3 tháng lương hưu đang hưởng.

Ví dụ, nếu người về hưu đã hưởng lương hưu được 1 năm (12 tháng) mà qua đời thì trợ cấp tuất một lần được tính bằng công thức sau: 48 - ((12 - 2) x 0,5) = 43 tháng lương hưu.

Nếu lương hưu của người lao động tại thời điểm qua đời là 5 triệu đồng thì tiền trợ cấp tuất một lần sẽ là 215 triệu đồng (43 tháng nhân 5 triệu đồng/tháng).