Folk Rock - Một nhánh con đầy màu sắc

Câu chuyện về dòng nhạc này thực sự bắt đầu khi mà tay guitar Roger McGuinn của nhóm The Byrd (một ban nhạc xuất hiện tại Los Angeles, bang California, Mỹ từ năm 1964) dùng một đoạn nhạc Folk trong ca khúc của mình mặc dù trước đó, Bob Dylan cùng những nghệ sĩ khác đã lặng lẽ phát triển nó theo một chiều hướng mới.

Folk Rock ra đời từ đâu?

Giới phê bình cho rằng Folk Rock được hợp bởi ba đối tượng chính : những nhóm nhạc sinh viên đến từ những trường đại học và cao đẳng ở thành thị, những ca sĩ solo tự sáng tác và một thế hệ Rock N’ Roll mới ở Bắc Mỹ được hình thành sau “cuộc xâm lăng” của người Anh trong lĩnh vực âm nhạc, tiêu biểu là The Beatles đến từ bên kia đại dương. Nhưng trước đó phải kể đến những nghệ sĩ xuất sắc trong lĩnh vực nhạc Folk, Woody Guthrie, Pete Seeger hay nhóm The Popular Font ở những năm 1930, những người là nguồn cảm hứng cho thế hệ ca sĩ, nhạc sĩ sau này…

Thuật ngữ ca sĩ - nhạc sĩ được sử dụng phổ biến từ giữa thập kỷ 1960, cái tên được nhắc đến nhiều nhất là Bob Dylan với âm nhạc mang tính chiến đấu. Cùng với ông là một loạt những nhạc sĩ sáng tác khác với những cống hiến âm thầm, không cần quảng cáo, không phô trương nhưng âm nhạc của họ thực sự là của công chúng, gần gũi và dễ dàng nhận biết. Đến đây, Folk Rock đã trở nên khá hoàn thiện.

Điểm nhấn cuối cùng là sự trỗi dậy của Bắc Mỹ sau cuộc đổ bộ của thế hệ Rock N’ Roll Anh Quốc. Trong thời gian đó, những ngọn lửa âm ỉ của những ca sĩ - nhạc sĩ nêu trên vẫn tiếp tục tồn tại, nhưng có lẽ người Mỹ không thể ngờ rằng trong gần một thế kỷ, nước Mỹ tràn ngập những The Beatles, The Rolling Stones cùng một loạt những ban nhạc hàng đầu khác. Đến lúc người ta tưởng rằng âm nhạc Mỹ đang chết lụi dần thì The Beach Boys xuất hiện, những thanh niên đến từ California mang hơi thở Mỹ vào âm nhạc, kế thừa rất sáng tạo thành quả của Kingston Trio, Brother Four… để lại, tạo nên một thứ âm nhạc của chính người Mỹ.

Folk Rock ra đời, có nguồn gốc từ Mỹ, là sản phẩm của những còn người trẻ tuổi giàu nhiệt huyết, có chút ít ảnh hưởng từ Anh quốc, giàu tính chiến đấu nhưng cũng ấm áp với hơi thở của cuộc sống. Chính sự khác nhau về nhạc Folk đã tạo nên Folk Rock với nhiều tính chất riêng biệt.

Sự khác biệt trong Folk Rock trên thế giới

Sự kết hợp giữa nhạc dân ca và nhạc Rock tạo nên một nét đa dạng đặc biệt trong giai điệu và cách thể hiện. Tính chất vùng miền trong dân ca thể hiện cực kì rõ nét, cộng với sự phức tạp về dòng, nhánh, cách hoà âm và chuẩn mực thu thanh ở nhạc Rock mang lại một thứ nhạc nhiều màu sắc.

Ngay từ khi mới hình thành Folk Rock đã tạo nên hai đặc trưng khác biệt, đó là những giai điệu được xây dựng bằng những nhạc cụ truyền thống như vĩ cầm, sáo, mandolin, banjo, guitar thùng … và những ban nhạc hay nghệ sĩ sử dụng nhạc cụ điện tử nhưng vẫn đảm bảo màu sắc của dân ca. Tuy nhiên sự khác biệt này ít thể hiện rõ rệt vì một số ban nhạc vẫn thể hiện tác phẩm của mình bằng cả hai cách trên. Chính sự đa dạng về văn hoá vẽ nên một bức tranh Folk Rock nhiều màu sắc, rõ rệt nhất là Folk Rock đến từ Bắc Mỹ và Folk Rock của Anh quốc và một số nước Tây Âu. 

Chắt lọc những tinh hoa của âm nhạc Anh truyền thống, mở rộng thêm bởi những giai điệu của dân ca Ailen, Scotlen, Fairport Convention và Pentangle là những đại diện đi đầu khi đưa ra những ca khúc mang âm hưởng Folk Rock vào cuối những năm 1960. Trong khi đó Alan Stivell cũng bắt đầu thành công khi trộn những tinh tuý của âm nhạc vùng Breton, Ailen, Scotlen với nhạc Rock. Mặc dù những nhóm nhạc và nhạc sĩ thời gian này sử dụng chủ yếu là nhạc cụ điện tử để thể hiện tính Rock trong ca khúc nhưng những nhạc cụ đặc trưng như sáo, vĩ cầm vẫn không thể thiếu.

Một thời gian sau, tay bass Ashley Hutchings của nhóm Fairport tự khẳng định mình khi đứng ra xây dựng ban nhạc Steeleye Span với sự cộng tác của một số nghệ sĩ nhạc dân ca Anh quốc thì Folk Rock lúc này càng trở nên phổ biến tại châu Âu.

Trong khi người Mỹ đang coi Bob Dylan là một ông vua Folk Rock thì tại Scotlen, Donovan Leitch xuất hiện cũng được mệnh danh là “người hát thơ” trứ danh, thậm chí nhạc của Donovan còn phong phú hơn nhiều so với Bob Dylan khi có sử dụng một số nhạc cụ truyền thống của người Celtic để tạo nên những giai điệu đặc sệt chất Tây Âu trong ca khúc. Jethro Tull (được đánh giá là nhóm nhạc thành công nhất trong hoà âm Folk Rock), và gần đây nhất là ban nhạc gia đình The Corrs kéo dài thành công của những người đi đầu đó cho đến tận ngày nay…

Điều khác biệt lớn nhất so với những nhóm Folk Rock ở Tây Âu là những ban nhạc chơi dòng nhạc này chính thống rất ít khi sử dụng nhạc cụ điện tử, trong đó đàn guitar thùng được sử dụng nhiều nhất. Chính vì thế mà sự thay đổi của Bob Dylan tại Newport Folk Festival năm 1965 khi ông sử dụng đàn điện để chơi nhạc. Việc này đã bị giới phê bình và đặc biệt là giới trẻ Mỹ phê phán mạnh mẽ trong khi đó ở bên kia bờ đại dương, những ban nhạc trẻ sử dụng nhạc cụ điện tử một cách rộng rãi. Điều đáng nói là thay đổi này của ông vua nhạc Folk đã tạo nên một làn sóng mới cho những nghệ sĩ sau này. Tất nhiên là nhạc cụ mang tính mộc vẫn được chuộng hơn nhưng để thể hiện được chất Rock trong giai điệu của dân ca, nhiều ban nhạc vẫn coi nhạc cụ điện tử như một sự đổi mới để khẳng định rõ âm hưởng của Folk Rock.

Khác với nhiều ban nhạc tại Anh quốc sau này thường chọn Progressive Rock để phát triển ở giai đoạn bùng nổ hardrock sau này, nhiều nghệ sĩ tại Mỹ như the Byrd, Papas and Mamas, Peter,Paul and Mary, Brother Four… vẫn chọn Folk Rock hay country làm hướng đi chính cho mình.

Vũ Cường - Thu Nguyên

(Lược dịch  từ wikipedia và một số tài liệu khác)