Vì sao Nga quyết tận diệt đối lập ôn hòa al-Nusra?

Vừa qua, tổ chức khủng bố al-Nusra (theo tôn chỉ và chịu sự chỉ đạo của tổ chức khủng bố quốc tế al-Qaeda) đã tuyên bố đoạn tuyệt “tổ chức mẹ”, thay banner màu trắng và đưa ra tôn chỉ là trở thành một nhóm đối lập chống chính quyền của Tổng thống Basha al-Assad ở Syria.

Tuy nhiên, Điện Kremlin đã ngay lập tức tuyên bố rằng, dù al-Nusra có đổi tên gì, khoác áo gì thì Nga vẫn coi chúng là một tổ chức khủng bố và sẽ tấn công tiêu diệt. Điều này cho thấy Moscow rất “coi trọng” tổ chức khủng bố này và coi chúng là đối tượng cần phải tiêu diệt ngay lập tức.

Điều này xuất phát từ một số nguyên nhân sau:

Về bản chất al-Nusra vẫn là khủng bố

Nếu nhóm khủng bố Nhà nước Hồi giáo IS khét tiếng qua các hành động chặt đầu kẻ thù, chôn vùi tù nhân trong các ngôi mộ tập thể và chiếm cứ các thành phố lớn của Iraq như Mosul và Ramadi, nhóm Jabhat al-Nusra lại tập trung vào các hoạt động chống lại quân đội, chính phủ Syria.

Trên thực tế, nhóm thánh chiến Mặt trận al-Nusra (Jabhat al-Nusra) là “cùng một mẹ” với tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo, không từ một thủ đoạn nào chống những người bị chúng coi là “dị giáo”.

Do đó, không có gì ngạc nhiên khi nhóm khủng bố al-Nusra đã phạm một loạt tội ác dã man không kém gì nhóm khủng bố Nhà nước Hồi giáo như đánh bom tự sát hàng loạt, giết người như ngóe, tàn sát tù binh và chính các nhóm phiến quân khác.

Chặt đầu, tra tấn, hãm hiếp, ném đá và hành hình công khai... chính là những hình ảnh thường thấy của các tay súng thuộc chi nhánh của al-Qaeda này.

Trong những báo cáo gần đây, Tổ chức Giám sát Nhân quyền Syria (SOHR) cho biết, lực lượng đối lập ở Syria, trong đó có Jabhat al-Nusra đã nổ súng vào dân thường, giết toàn bộ gia đình hoặc những thành viên gia đình chạy trốn; giết chết cánh đàn ông và giữ phụ nữ, trẻ em làm con tin.

Tuy tàn ác nhưng al-Nusra khôn ngoan hơn IS và các nhóm khủng bố khác, trong nhiều trường hợp, các vụ đánh bom tự sát chỉ là một phần của các hoạt động nghi binh, gây rối quân đội Syria, để tổ chức này đánh chiếm các mục tiêu chiến lược khác.

Al-Nusra là lực lượng thiện chiến nhất

Al-Nusra hiện là một trong những nhóm vũ trang mạnh nhất đối địch với chính quyền Assad, Nga không muốn nhóm này đóng vai trò lớn trong tiến trình hòa giải dân tộc, nên Moscow khăng khăng đòi liệt nhóm này vào danh sách khủng bố, loại khỏi các cuộc đàm phán hòa bình.

Mặt trận al-Nusra có lực lượng vào khoảng gần 15.000 quân. Trước đây, chúng bí mật liên kết với 2 nhóm đối lập lớn: Quân đội Syria tự do (FSA) với gần 35.000 tay súng, phong trào Ahrar al-Sham (Nhân dân Syria Tự do) với gần 15.000 quân.

3 nhóm này đã bí mật thành lập Jaish al-Fatah (Army of Conquest, tức “Đội quân Chinh phục”) chống chính phủ người Alawite của Tổng thống Bashar al-Assad (một nhánh của dòng Shia của người Shiite), có quân số lên tới hơn 70.000 quân.

Tuy nhiên, trong Liên minh giữa các phần tử al-Qaeda và phe đối lập Syria này, trọng tâm tiêu diệt của Nga là al-Nusra và Ahrar al-Sham chứ không phải là Quân đội Syria Tự do, mặc dù có quân số lớn gấp 3 lần 2 nhóm kia, lại còn được Mỹ huấn luyện, cung cấp vũ khí.

Mặc dù có quân số hơn 3 vạn nhưng kết quả thực tế trên chiến trường của FSA không mấy ấn tượng. Lực lượng này hầu như không giành được chiến công nào đáng kể. Thành tích của FSA chủ yếu là những hoạt động phối hợp với tổ chức khủng bố Mặt trận al-Nusra.

Chiến dịch thành công của al-Nusra trong năm 2015 ở tỉnh Idlib và Aleppo đã đẩy quân đội Syria ra khỏi thành phố Idlib, Jisr al-Shughour và Ariha... chủ yếu là công lao của Jabhat al-Nusra. Chính những điều này đã khiến Nga buộc phải can thiệp vào Syria cuối tháng 9/2015.

Al-Nusra có tư chất “thủ lĩnh” và khôn ngoan nhất

Trên thực tế, có một yếu tố khiến Jabhat al-Nusra trở nên nguy hiểm hơn cả nhóm khủng bố Nhà nước Hồi giáo là nhóm này rất thực dụng và thích nghi nhanh hơn trong những điều kiện chiến trường khác nhau, đồng thời biết che giấu tham vọng của mình.

Jabhat al-Nusra có tư chất của một tổ chức khủng bố lớn và nguy hiểm bởi chúng biết bỏ qua những mâu thuẫn trước mắt để hướng tới mục đích cuối cùng là chiếm trọn lãnh thổ Syria. Chính vì thế, chúng sẵn sàng “hợp tác” với các nhóm đối lập khác để đạt được mục đích của mình.

Trong nhiều chiến dịch chống lại quân chính phủ Syria, Jabhat al-Nusra thường rất “khiêm tốn”, chỉ phối hợp hành động với các lực lượng “đối lập ôn hòa” khác với tư cách thành viên chứ không vỗ ngực đòi làm thủ lĩnh. Đây là nét khác biệt lớn nhất trong thế giới quyền lực của phiến quân.

Đây là điều không thể thấy ở nhóm khủng bố Nhà nước Hồi giáo IS vốn coi tất cả các phe phái nổi loạn khác là đối thủ cần phải loại trừ hay “quá amateur” cần được chỉ dạy. IS không khoan dung đối với các nhóm nổi loạn khác, đối với chúng chỉ có 1 lựa chọn: Hoặc đầu hàng hoặc là bị tiêu diệt.

Hành động này được cho là nhằm giành sự hỗ trợ từ các lực lượng địa phương và tránh các mũi nhọn quốc tế mà IS đang đối mặt. Các thủ lĩnh của al-Nusra xem việc hoạt động “trong bóng tối” là một chiến lược nhằm thích nghi và là cách để cạnh tranh và tồn tại lâu hơn IS.

Đây là điều khiến người ta phải đánh giá rằng, al-Nusra nguy hiểm hơn cả IS.

Al-Nusra là lực lượng quan trọng chiếm giữ Aleppo

Hiện nay, có khá nhiều nhóm khủng bố và phiến quân đối lập đang chiếm cứ địa bàn ở tỉnh biên giới phía Bắc của Syria là Aleppo. Đây là một trọng điểm cần đánh chiếm trước tiên của quân đội chính phủ Syria, nhằm tránh để trọn vẹn tỉnh này rơi vào tay người Kurd Syria.

Aleppo là nơi có 2 khu tự trị của người Kurd là Afrin Canton, Kobane Canton (khu thứ 3 là Jazira Canton, thuộc tỉnh al-Hasakah), do đó, chính quyền Syria không muốn cả tỉnh này nằm trọn trong tay người Kurd nên buộc phải từ bỏ Raqqa để tập trung toàn lực đánh Aleppo.

Tuy trong địa bàn tỉnh có nhiều nhóm phiến quân nhưng lực lượng mạnh nhất vẫn là al-Nusra và các nhóm liên kết của chúng, do đó, kể cả khi nhóm này có được Mỹ hóa phép biến thành “đối lập ôn hòa” thì vẫn là kẻ thù của chính quyền Syria và Nga vẫn cứ không kích.

Trong mấy tuần qua Nga đã bắt đầu tiến hành một chiến dịch nhân đạo quy mô lớn, sơ tán người dân khỏi thành phố Aleppo, đồng thời mở ra gần chục “hành lang an toàn” cho người dân sơ tán ra khỏi thành phố và kể cả các tay súng phiến quân đầu hàng.

Điều này cho thấy rằng, Nga và Syria đã quyết tâm giải phóng tỉnh biên giới Aleppo, mà trước tiên là cần đánh tan lực lượng khủng bố al-Nusra và nhóm phiến quân liên kết với chúng đang chiếm cứ nơi đây.

Khả năng truyền thông, đánh lạc hướng dư luận

Theo thông lệ, các thủ lĩnh khủng bố hiếm khi trả lời phỏng vấn của báo giới, chỉ trừ những trường hợp ra mệnh lệnh thánh chiến lớn hoặc buông ra lời đe dọa chết người nào đó.

Ví dụ như sau khi trả lời phỏng vấn của một tờ báo phương Tây vào cuối những năm 1990, trùm khủng bố Osama bin Laden đã tránh gặp gỡ báo chí sau vụ tấn công khủng bố ngày 11-9-2001 ở nước Mỹ.

Thủ lĩnh tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo IS Abu Bakr al-Baghdadi cũng không hề tiếp xúc với báo giới và những địa điểm đông người, ngoại trừ một bài giảng công cộng ở thành phố Mosul, sau khi tổ chức này chiếm thành phố phía bắc của Iraq vào tháng 6-2014.

Tuy nhiên, thủ lĩnh Jabhat al-Nusra là Abu Mohammad al-Jolani, đã nhiều lần trả lời phỏng vấn của kênh truyền hình Al-Jazeera. Lần đầu tiên vào năm 2013 và một lần nữa trong năm 2015, chủ yếu là để quảng bá hình ảnh “phe đối lập ôn hòa” của nhóm này.

Lần xuất hiện gần đây nhất là vào đầu tháng này khi thủ lĩnh của al-Nusra tuyên bố cắt đứt quan hệ với al-Qaeda, thay thế banner “màu đen của khủng bố” thành “màu trắng của hòa binh”, tuyên bố tôn chỉ là một tổ chức đối lập của Syria, không có mưu đồ khủng bố quốc tế.

Thật thú vị là Abu Mohammad al-Jolani thường gặp gỡ với các hãng truyền thông và cố gắng xây dựng hình ảnh al-Nusra là một tổ chức “đối lập với mục tiêu lật đổ chính quyền Assad, xây dựng nền dân chủ Syria”, không có liên hệ với mạng lưới khủng bố quốc tế al-Qaeda.

Tạo vỏ bọc thân phương Tây, đối địch chính phủ Syria

Vấn đề quan trọng nhất khiến al-Nusra mặc dù bị Liên Hợp Quốc tuyên bố là tổ chức khủng bố quốc tế nhưng vẫn không bị Mỹ tiêu diệt là tổ chức này đã công khai “bợ” Mỹ và phương Tây, chứ không ra mặt hằn thù như tổ chức Nhà nước Hồi giáo IS.

Trong khi các nhóm khủng bố khác, để lấy lòng thế giới Hồi giáo luôn công khai mục tiêu chống Mỹ và phương Tây thì thủ lĩnh al-Nusra là Al-Jolani từng tuyên bố rằng, Washington không nên lo ngại việc tổ chức này tấn công Mỹ, nếu họ không trực tiếp nhắm mục tiêu vào tổ chức này.

Trong cả hai cuộc phỏng vấn, al-Jolaninói: "Chúng tôi ở đây để chống lại chế độ Assad và các bên ủng hộ chế độ này, trong đó có Hezbollah Lebanon” và khẳng định đây không phải là sự trả thù người Alawite (chỉ chính quyền Syria), mặc dù họ bị coi là “dị giáo”.

Mặc dù rất căm ghét Mỹ và phương Tây nhưng tổ chức khủng bố al-Nusra không bao giờ công khai điều đó, bởi hiện nay Mỹ và liên quân đang tập trung lực lượng lớn ở ngay Syria và Iraq. Đây là vấn đề mà IS và al-Qaeda còn phải học hỏi dài dài ở chúng.

Do đó, al-Nusra còn nguy hiểm hơn nhiều so với tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo IS. Nếu chúng gột rửa cái mác al-Qaeda và được Liên Hiệp Quốc công nhận thì rất có thể tổ chức này sẽ trở thành thủ lĩnh của phe đối lập và trong tương lai có thể còn tham dự cả vào chính trường Syria.

Do đó, trong thời điểm al-Qaeda vẫn chưa được công nhận thuộc phe “đối lập ôn hòa”, Nga và quân đội Syria sẽ tranh thủ thời gian để đập tan nhóm khủng bố này, trước khi chúng “thoát xác” hoàn toàn.

Theo Thiên Nam

Đất Việt