Hưởng ứng bạn bè đi cướp cũng bị phạt tù

Gần 12 năm tù cho 7 bị cáo cướp điện thoại trị giá 700.000 đồng

Ngày 27/5, Viện KSND Cấp cao tại TPHCM cho biết cơ quan này vừa ra quyết định kháng nghị giám đốc thẩm, đề nghị Ủy ban Thẩm phán TAND Cấp cao tại TPHCM xét xử giám đốc thẩm theo hướng hủy án bản án hình sự sơ thẩm số 71/2016/HSST của TAND huyện Lâm Hà và bản án phúc thẩm số 03/2017/HSPT của TAND tỉnh Lâm Đồng.

Trước đó, ngày 16/11/2016, TAND huyện Lâm Hà mở phiên tòa xét xử sơ thẩm và tuyên phạt Trịnh Tấn Vĩnh (sinh năm 1999) và Nguyễn Tiến Nguyên (sinh năm 1999) 15 tháng tù, Trần Văn Năm (sinh năm 1998) 18 tháng tù, Đỗ Doãn Mạnh (sinh năm 1998) và Nguyễn Hữu Nam (sinh năm 1999) 24 tháng tù, Đỗ Văn Sơn (sinh năm 1997) và Trần Quang Hiệp (sinh năm 1998) 30 tháng tù về tội cướp tài sản. Các bị cáo vị thành niên là Vĩnh, Nam, Nguyên và đại diện của họ kháng cáo xin giảm án nhưng TAND tỉnh Lâm Đồng tuyên y án sơ thẩm.

Theo bản án phúc thẩm, chiều 20/8/2015, trong lúc chơi game ở huyện Lâm Hà, Mạnh, Năm và Hiệp thấy anh Hoàng Văn Lai có chiếc điện thoại di động nên nảy sinh ý định chiếm đoạt. Lúc này, Sơn, Nam, Vĩnh và Nguyên là bạn của nhóm Năm, cũng đến quán internet. Năm và Hiệp rủ nhóm Sơn cùng tham gia lấy chiếc điện thoại của anh Lai.

Khi thấy anh Lai và anh Nguyễn Ngọc Tài lấy xe ra về, nhóm của Năm điều khiển 3 xe máy đuổi theo. Khi đến đoạn đường vắng, Hiệp và Năm yêu cầu anh Lai dừng lại. Nam và Nguyên chặn đầu xe, Sơn nhảy xuống đánh vào mặt anh Lai. Lúc này, Hiệp và Năm gọi anh Lai ra chỗ khác cách đó khoảng 2m hỏi mượn điện thoại gọi cho bạn. Anh Lai sợ bị đánh nên đưa điện thoại cho Năm. Năm giả vờ gọi rồi đưa cho Hiệp. Anh Lai đòi điện thoại nhưng Hiệp không trả mà lên xe bỏ đi.

Sáng hôm sau, Mạnh chở Hiệp và Nam đến tiệm cầm đồ ở thị trấn Đinh Văn, huyện Lâm Hà cầm chiếc điện thoại được 700.000 đồng. Hiệp đưa cho Mạnh 35.000 đồng đổ xăng, Sơn 200.000 đồng; số tiền còn lại, Hiệp cùng Năm đón xe buýt đi Đà Lạt tiêu xài hết.

Viện KSND Cấp cao tại TPHCM nhận định hành vi của các bị cáo đã phạm vào tội cướp tài sản. Tuy nhiên, quá trình điều tra, truy tố và xét xử đã vi phạm nghiêm trọng về tố tụng hình sự.

Trong vụ án này, nhiều tài liệu được cơ quan tiến hành tố tụng cấp sơ thẩm, phúc thẩm sử dụng làm chứng cứ chứng minh hành vi phạm tội của các bị cáo nhưng khi thu thập không bảo đảm đúng quy định của Bộ Luật Tố tụng Hình sự.

Có thể miễm trách nhiệm hình sự

Điểm mấu chốt trong vụ án, theo Viện KSND Cấp cao tại TPHCM, các bị cáo đều chưa thành niên nhưng quá trình điều tra, CQĐT đã không thực hiện đúng quy định của pháp luật. Cụ thể, không thông báo cho bị can và người đại diện hợp pháp về quyền có người bào chữa, không giải thích quyền tự bào chữa hoặc nhờ người khác bào chữa, không tạo điều kiện để họ lựa chọn người bào chữa hoặc yêu cầu cơ quan có thẩm quyền cử người bào chữa.

Bên cạnh đó, khi các bị cáo hoặc đại diện hợp pháp từ chối người bào chữa để tự bào chữa thì không lập biên bản lưu trong hồ sơ vụ án. Điều này dẫn đến việc các bị cáo phải làm đơn nhờ cha mẹ mình làm người bào chữa, trong khi cha mẹ các bị cáo đều làm nghề nông, trình độ chuyên môn thấp… Ở giai đoạn xét xử, tòa không giải thích về quyền có người bào chữa, vi phạm nguyên tắc tranh tụng tại tòa dẫn đến việc gia đình các bị cáo đồng loạt có đơn yêu cầu xem xét lại vụ án.

Trong vụ án này, các bị cáo Nguyễn Hữu Nam, Trịnh Tấn Vĩnh và Nguyễn Tiến Nguyên là người chưa thành niên bị rủ rê, lôi kéo, chỉ hưởng ứng đi theo bạn bè, không trực tiếp tấn công, uy hiếp cướp tài sản của bị hại; giá trị tài sản không lớn, đã thu hồi và trả cho bị hại; thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, chưa có tiền án tiền sự, nhân thân tốt… Tuy nhiên, bản án sơ thẩm, phúc thẩm không đánh giá toàn diện các tình tiết trên để phân hóa vai trò từng bị cáo, trên cơ sở đó quyết định hình phạt cho phù hợp.

Viện KSND Cấp cao tại TPHCM dẫn chứng điều 69 Bộ Luật Hình sự 1999 và đặc biệt tại điểm c khoản 2 điều 91 Bộ Luật Tố tụng Hình sự 2015 về nguyên tắc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội quy định: Người dưới 18 tuổi phạm tội là đồng phạm nhưng có vai trò không đáng kể trong vụ án và có nhiều tình tiết giảm nhẹ, tự nguyện khắc phục hậu quả, nếu không thuộc trường hợp quy định tại điều 29 của bộ luật này thì có thể được miễn trách nhiệm hình sự.

Xuân Duy