Quanh vụ lô hàng của Viettel bị giữ, có nên rà soát luật?

Ngày 13/2/2018 vừa qua, Tập đoàn Công nghiệp – Viễn thông Quân đội (Viettel) đã có văn bản số 1031/CNVTQĐ-PC gửi Thủ tướng Chính phủ phản ánh, kiến nghị một số vấn đề liên quan đến lô hàng thiết bị viễn thông của Viettel bị UBND tỉnh Ninh Bình xử lý vi phạm, tịch thu vì tại thời điểm kiểm tra không có hóa đơn chứng từ liên quan.

Về việc này, Phó Thủ tướng thường trực Trương Hòa Bình – Trưởng Ban Chỉ đạo 389 yêu cầu UBND tỉnh Ninh Bình chỉ đạo Công an tỉnh Ninh Bình xác minh, làm rõ nguồn gốc lô hàng thiết bị viễn thông của Viettel (bị xử lý, tịch thu theo Quyết định xử phạt hành chính số 415/QĐ – UBND ngày 3/8/2017).

“Nếu lô hàng có nguồn gốc hợp pháp thì báo cáo, đề xuất biện pháp xử lý lên Thủ tướng Chính phủ trước ngày 1/5/2018”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Bị giữ vì thiếu phiếu xuất kho nội bộ và lệnh điều động

Trước đó, UBND tỉnh Ninh Bình đã có quyết định 415 về vi phạm hành vi kinh doanh hàng hoá nhập lậu của Viettel Telecom (công ty thuộc Viettel). Theo đó, lô hàng nghi nhập lậu bao gồm 83.000 chiếc đầu nối Fast Connecter, 200 chiếc điện thoại di động Viettel V6216, 120 chiếc USB Wifi 4G và 10 bộ phát Wifi TP-Link W8151N.

Căn cứ theo quy định tại Khoản 2, Điều 4 và Điểm k, Khoản 1, Điều 17 Nghị định 185/2013/NĐ-CP, công ty này bị xử phạt hành chính 90 triệu đồng và bị tịch thu toàn bộ số hàng hoá nhập lậu.

Đề cập đến sự việc hàng của Viettel Telecom bị UBND tỉnh Ninh Bình ra quyết định xử phạt hành chính, nhiều chuyên gia pháp lý khẳng định “lô hàng của Viettel Telecom không phải là hàng nhập lậu”.

Trước đó, ngày 3/8/2017, Viettel Telecom bị UBND tỉnh Ninh Bình ra quyết định xử phạt hành chính với hành vi vi phạm “kinh doanh hàng nhập lậu” theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 6 Thông tư 64/2015/TTLT-BTC-BCT-BQP-BCA ngày 8/5/2015 về chế độ hoá đơn, chứng từ đối với hàng hoá nhập khẩu lưu thông trên thị trường, théo đó bên cạnh việc phải nộp phạt vi phạm hành chính, toàn bộ số hàng của Viettel Telecom đã bị tịch thu.

Theo giải thích của Viettel Telecom, thực tế, lô hàng của Viettel Telecom không phải là hàng nhập lậu mà là hàng hoá không xuất trình được hoá đơn, chứng từ nhập khẩu đúng thời hạn theo quy định của Điều 3 Thông tư 64/2015/TTLT-BTC-BQP-BCA (gọi tắt là Thông tư 64).

Vụ việc xảy ra từ ngày 7/6/2017, khi ô tô của Tổng Công ty Bưu chính Viettel chở lô hàng nói trên của Viettel Telecom qua địa phận Ninh Bình và bị Phòng Cảnh sát Kinh tế, Công an Ninh Bình kiểm tra hành chính.

Tại thời điểm đó, lái xe của Viettel Post chỉ xuất trình được phiếu xuất kho và biên bản bàn giao hàng hóa, mà không mang theo phiếu xuất kho kiêm vận chuyển nội bộ và lệnh điều động chứng minh tính hợp pháp của hàng hóa theo Quy định của Thông tư liên tịch số 64/2015/TTLT-BTC-BCT-BCA-BQP về chứng từ đối với hàng hóa nhập khẩu lưu thông trên thị trường.

Theo Viettel Telecom, Tổng công ty này đã bổ sung đầy đủ giấy tờ cần thiết vào ngay ngày hôm sau (ngày 8-6) nhưng UBND tỉnh Ninh Bình vẫn ra quyết định xử phạt theo đúng quy định của pháp luật bởi "tại thời điểm kiểm tra, đơn vị vận chuyển chưa cung cấp Phiếu xuất kho kiêm vận chuyển nội bộ”.

Bị cho là “kinh doanh hàng nhập lậu” khi không mang theo giấy tờ

Theo Tiến sỹ, Luật sư Nguyễn Thị Hằng Nga (Đoàn luật sư TP Hà Nội) quy định của Thông tư 64 “Hàng hóa nhập khẩu lưu thông trên thị trường không có hóa đơn, chứng từ kèm theo theo quy định của pháp luật hoặc có hóa đơn, chứng từ nhưng hóa đơn, chứng từ là không hợp pháp theo quy định của pháp luật về quản lý hóa đơn”.

Tuy nhiên, trong vòng 24h Viettel Telecom đã liên hệ được với Công an tỉnh Ninh Bình và xuất trình được giấy tờ chứng minh lô hàng của Viettel Telecom có nguồn gốc rõ ràng. Việc xuất trình chậm hoá đơn, chứng từ không có nghĩa là không có hoá đơn, chứng từ và cũng không phải là hoá đơn, chứng từ bất hợp pháp, do vậy không thuộc dấu hiệu nhận diện của khái niệm “hàng hoá nhập lậu” đã được Nghị định số 185 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Chuyên gia pháp lý này cũng chỉ ra rằng: Hàng hoá nhập khẩu không có hoá đơn, chứng từ và hàng hoá có hoá đơn chứng từ nhập khẩu hợp pháp nhưng xuất trình muộn (vì lý do nào đó) là hoàn toàn khác nhau. Việc đánh đồng hai khái niệm này đều là hàng nhập lậu là sai về bản chất pháp lý.

Về kỹ thuật luật pháp, Nghị định 185 không giao cho Bộ Công thương hướng dẫn chi tiết về “hàng hoá nhập lậu”, do vậy theo Thông tư 64 (do Bộ Công thương chủ trì, phối hợp ban hành liên tịch với một số Bộ liên quan) không được mở rộng, giải thích, bổ sung cách hiểu khác đối với khái niệm “hàng hoá nhập lậu” đã được Nghị định 185 quy định.

Ngay bản thân tên gọi là phạm vi điều chỉnh của Thông tư 64 cũng quy định “Thông tư này quy định chế độ hóa đơn, chứng từ đối với hàng hóa nhập khẩu lưu thông trên thị trường bao gồm: Hàng hóa nhập khẩu đang trên đường vận chuyển; đang bày bán; để tại kho, bến, bãi, tại cơ sở sản xuất, kinh doanh hàng hóa nhập khẩu hoặc tại địa điểm khác (gọi chung là hàng hóa nhập khẩu lưu thông trên thị trường); hướng dẫn xử lý vi phạm quy định về hóa đơn, chứng từ đối với hàng hóa nhập khẩu lưu thông trên thị trường; quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan”.

Điều đó có nghĩa Thông tư 64 chỉ được quy định chi tiết các vấn đề liên quan đến hoá đơn, chứng từ và nếu cá nhân, tổ chức có vi phạm trong việc cung cấp hoá đơn, chứng từ (trong đó có vi phạm về cung cấp chậm thời gian theo quy định) thì sẽ chịu những chế tài hành chính cụ thể (phạt tiền, tạm giữ hàng...). Việc Thông tư 64 tự quy định “không cung cấp hoá đơn, chứng từ đúng thời hạn cũng được coi là hàng hoá nhập lậu” là trái với Nghị định 185 và vi phạm Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Phương Dung