Sức ép tự sát từ live streaming trên mạng xã hội

Triệu tập nhóm thanh niên chặn xe xin tiền trên cao tốc rồi quay livetream1 Những trở ngại với việc kiểm soát mạng xã hội Sóng độc từ mạng xã hội

Theo bác sĩ tâm thần và người phát ngôn cho Bộ Y tế Yongyuth Wongpiromsan, con số thống kê quá cao khiến cho Thái Lan trở thành quốc gia có tỷ lệ tự sát cao hàng thứ 3 trên thế giới. Trong đó, phần lớn những người tự sát là nam giới.

Mặt tối của live streaming

Khi còn nhỏ, Phop (nay đã 21 tuổi) thường thích làm những gì mà cậu bé muốn. Sau khi ly hôn cha của Phop, người mẹ một mình nuôi đứa con trai mới chỉ 5 tuổi. Với vai trò người mẹ đơn thân, bà luôn cố gắng làm tròn trách nhiệm để cho đứa con không bị thiếu thốn.

Trong khả năng tài chính của mình, người mẹ cố gắng lo toan cho đứa con trai mọi thứ tốt nhất: điện thoại di động, đồ chơi, du lịch, giáo dục cũng như chất lượng cuộc sống. Người mẹ làm việc miệt mài để trở thành nữ doanh nhân thành đạt nhưng lại không dành ra nhiều thời gian nhất có thể cho con trai.

Phop tâm sự về bản thân: "Nếu muốn sở hữu một chiếc điện thoại hay laptop mới, tôi sẽ bất chấp nó có giá đắt như thế nào. Tôi nghĩ rằng những món đồ công nghệ như thế sẽ mang lại hạnh phúc nhưng thực tế không phải vậy. Tôi không bao giờ cảm thấy thỏa mãn với những thứ mình có được". Khi bước vào tuổi thiếu niên, Phop bắt đầu muốn mẹ cung cấp cho mình những thứ mà người mẹ không thể đáp ứng được - đó là thời gian và sự quan tâm của bà.

Phop kể: "Tôi luôn cố hết sức để thu hút sự quan tâm của mẹ nhưng chẳng ăn thua gì. Tôi cảm thấy như cả thế giới đang chống lại tôi. Tôi không cảm thấy hạnh phúc với cuộc sống của mình. Rồi, tôi bắt đầu tham gia các nhóm trên mạng xã hội để tìm kiếm thật nhiều bạn bè mới mà tôi nghĩ rằng họ sẽ thích tôi. Đến một hôm, một người bạn trong số đó bảo tôi thử thực hiện một video giả cảnh tôi tự sát rồi đăng lên mạng để thu gom thật nhiều like và share. Và, tôi đã làm thế".

Trường hợp của Phop không phải là duy nhất mà nó phản ánh rõ nét hiện tượng nguy hiểm lây lan với tốc độ virus trên mạng xã hội. Khi mạng xã hội vẫn tiếp tục phát triển và tác động mạnh đến người dùng trên thế giới - đặc biệt là giới trẻ - thì tỷ lệ tự sát có lẽ vẫn ở mức cao. Khi mọi người hồ hởi và hạnh phúc đón chào năm mới, cô gái 18 tuổi tên Clear ở tỉnh Ranong của Thái Lan hoàn toàn không có niềm vui thú nào.

Sau khi kết thúc mối quan hệ với người bạn trai thuộc gia đình khá giả, Clear cảm thấy cuộc sống không còn ý nghĩa gì nữa và cô muốn kết thúc nó. Buổi chiều ngày 2-1-2018, Clear gọi taxi chở đến cầu Rama VIII. Tài xế nhận thấy khách nữ có vẻ phiền muộn, dường như đã uống rượu và khóc nhiều. Khi xe chạy đến cây cầu, Clear yêu cầu tài xế dừng xe lại chờ một lúc. Clear bắt đầu mở bản nhạc buồn trên chiếc điện thoại rồi khóc ngay trên cây cầu trong khi tài xế taxi vẫn lặng lẽ quan sát.

Tiếp đến, Clear nhờ tài xế quay cảnh cô đang ở trên cầu để đăng lên Facebook với tiền công là 500 baht. Khi camera ghi hình, Clear trèo qua khỏi thành cầu, tiếp tục khóc và trách mắng người bạn trai đã làm tan nát trái tim cô. Bất ngờ, Clear lao mình xuống sông Chao Phraya ngay trước mắt tài xế. 2 ngày sau, xác của Clear được tìm thấy cách cây cầu khoảng 500 mét.

Gần 2 tuần sau đó, một người vợ nghi ngờ chồng ngoại tình cũng có ý định live streaming cảnh tự sát của mình để đăng lên Facebook. Trong video, cô gái uống nước tẩy quần áo. May mắn, một số người phát hiện kịp thời và nhanh chóng đưa người vợ tuyệt vọng vào bệnh viện.

Trong lần đầu tiên cố tự sát, Phop uống một lúc 30 viên paracetamol nhưng người mẹ phát hiệp kịp thời nên đưa đến bệnh viện cấp cứu. Sau đó, người mẹ đưa Phop đến gặp bác sĩ tâm thần và được chẩn đoán mắc chứng trầm cảm.

Phop kể anh muốn mẹ dành thời gian nhiều hơn cho anh. Phop giải thích anh đã cố làm vài chuyện để mẹ chú ý đến anh nhiều hơn như là chụp hình nhiều chiếc váy phụ nữ rồi đăng lên mạng xã hội. Phop ghi chú bức ảnh là anh muốn dùng váy phụ nữ để thắt cổ tự sát. Phop cũng quay video cảnh mình đang cắt cổ tay nhưng thật ra chỉ là động tác giả. Phop làm đủ trò để thu hút sự chú ý của mẹ nhưng đến một ngày điều tồi tệ nhất đã xảy đến.

Phop kể lại: "Tôi bật camera rồi leo lên chiếc ghế, đưa đầu vào chiếc váy phụ nữ treo trên trần nhà. Không may, đầu tôi bị kẹt cứng bên trong thòng lọng. Tôi dám chắc lần này mình sẽ chết thật nhưng may mắn có người giúp việc nhà phát hiện mà giải cứu kịp thời. Sau lần đó, tôi tự bảo mình không nên chơi những trò ngu xuẩn như thế nữa".

Nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến ý định tự sát là các vấn đề về sức khỏe như là chứng trầm cảm hay bệnh mạn tính - nhất là nơi người cao tuổi không muốn trở thành gánh nặng gia đình. Ngoài ra là những vấn đề như là bạo lực trong gia đình và mất kiểm soát bản thân do uống rượu quá say.

Bác sĩ Youngyuth bình luận: "Ở Thái Lan, phần lớn những trường hợp tự sát rơi vào những người trong độ tuổi từ 20 đến 50. Đó là những người thường hay gặp xung đột trong tình yêu, mắc nợ nần hay trầm cảm do công việc".

Internet và trào lưu chán sống

Năm 2017, tổng giám đốc Sở Sức khỏe Tâm thần Boonruang Triruangworawat phát đi thông điệp kêu gọi người dân ngưng chia sẻ nội dung mô tả những vụ cố tự sát. Theo nghiên cứu từ Bệnh viện Tâm thần Khon Kaen Rajanagarindra, nam giới tìm đến tự sát nhiều hơn phụ nữ gấp 4 lần.

Bác sĩ Boonruang cho biết ít nhất 1 hay 2 vụ tự sát trong mỗi tháng của người Thái được live streaming trên Facebook. Xu hướng càng trở nên nguy hiểm hơn khi bất cứ ai cũng có thể theo dõi mạng xã hội bao gồm cả trẻ em mà không có sự giám sát từ người lớn. Những cảnh bạo lực được live streaming cũng tác động tiêu cực đến sức khỏe tâm thần. Theo ông Boonruang, những người tự sát hay có ý định tự sát thường có dấu hiệu báo trước như là viết thư chia tay hay đăng những nội dung sầu não lên mạng xã hội.

Suriyadeo Tripathi, bác sĩ tâm thần và giám đốc Viện Quốc gia về Trẻ em và Phát triển Gia đình, ghi nhận rằng những người thường tìm kiếm sự chú ý trên mạng xã hội nói chung không có hạnh phúc trong đời thực.

Suriyadeo nhận định: "Tuổi thiếu niên rất muốn gây chú ý đến mọi người. Họ muốn thể hiện bản thân và cảm thấy mình quan trọng trước một số người nào đó. Khi mọi người đều có thể tiếp cận Internet, tuổi thiếu niên cảm thấy mình có thể làm bất cứ điều gì hay trở thành bất cứ ai trên mạng xã hội".

Trong khi các chuyên gia y tế bày tỏ mối lo ngại về sự gia tăng sử dụng mạng xã hội trong giới trẻ, vấn đề không thể chỉ giải thích bằng chính công nghệ. Bác sĩ Suriyadeo tin rằng sự nương tựa vào mạng xã hội của giới trẻ hiện nay phản ánh sự thất bại rõ ràng của các hệ thống hỗ trợ xã hội: "Giới trẻ thể hiện tính cá nhân nhiều hơn. Họ đánh giá cao sự riêng tư và có xu hướng giữ mọi thứ cho bản thân.

Họ có thể sống với chính bản thân mình mà không cần tương tác với những người khác trong đời thực từ khi có mạng xã hội. Do đó, họ đang sống trong thế giới thực tế ảo. Mạng xã hội cho phép mọi người tương tác với nhau một cách dễ dàng hơn. Đó là lý do tại sao giới trẻ ngày nay thiếu các kỹ năng sống".

Theo bác sĩ Suriyadeo, gốc rễ vấn đề là thiếu sự hỗ trợ xã hội cho giới trẻ trong khi điều đó hiện diện trong gia đình cũng như nhà trường trong quá khứ ở Thái Lan. Đó cũng là lý do khiến cho giới trẻ ngày nay dễ trầm cảm hơn.

Trong nghiên cứu mới nhất về trầm cảm, tự sát và sức khỏe công cộng, nữ bác sĩ khoa tâm thần, bà Somrak Chuwanichawong Bệnh viện Srithanya ở Bangkok ghi nhận có 2 trận dịch tự sát lớn nhất xảy ra ở Thái Lan. Làn sóng tự sát thứ nhất diễn ra trong sự kiện gọi là "cuộc khủng hoảng Tom Yum Kung" - tức là cuộc khủng hoảng tài chính ở châu Á năm 2000.

Trận dịch thứ 2 xảy ra vào những ngày đầu tiên bùng phát dịch bệnh AIDS vào đầu thập niên 1990. Nữ bác sĩ cũng báo cáo tỷ lệ tự sát cao nhất xuất hiện tại khu vực miền bắc đất nước có lẽ do người dân nơi đây thường dễ bị stress cũng như có tâm lý không muốn chia sẻ những vấn đề cá nhân với người khác.

Ở khu vực miền trung Thái Lan, tiền bạc chính là nguyên nhân lớn nhất gây stress và trầm cảm do nơi đây có số dân nghèo nhiều nhất nước. Trầm cảm kết hợp với sự mất cân bằng tâm thần có thể dẫn đến tự sát khi không được chữa trị kịp thời.

Ở Thái Lan, chỉ có 1 bác sĩ tâm thần được cấp phép hành nghề hợp pháp điều trị cho mỗi 250.000 người. Trong văn hóa Thái Lan, việc trị liệu bệnh tâm thần thường không được chú ý trừ khi dấu hiệu bệnh thể hiện ra ngoài quá rõ ràng.

Theo Duy Ân

ANTĐ