Quy trình nghiêm ngặt xét nghiệm gen định danh công dân

Từ ngày 1/7, Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội (Bộ Công an) đã triển khai Luật Căn cước và công bố dịch vụ xác thực điện tử. Bên cạnh những thông tin bắt buộc như sinh trắc học về khuôn mặt, vân tay và thông tin về mống mắt, người dân có thể triển khai cung cấp thông tin về sinh trắc học ADN, giọng nói dưới hình thức tự nguyện.

Đây là một bước tiến mới trong an sinh xã hội với nhiều lợi ích lâu dài cho người dân, cũng như cho các cơ quan quản lý nhà nước.

Lê Minh Sơn (32 tuổi), hiện đang làm việc tại một cơ quan báo chí ở Hà Nội. Sau khi Luật Căn cước được triển khai, Minh Sơn đã tìm hiểu những lợi ích của việc tích hợp ADN vào căn cước mới, sau đó đi làm dịch vụ xét nghiệm gen định danh công dân.

Đơn vị Minh Sơn tìm tới là đơn vị đủ tiêu chuẩn, điều kiện xét nghiệm, phân tích, tạo lập dữ liệu ADN để chuyển thông tin sinh trắc học ADN về Cơ sở dữ liệu Căn cước, đồng thời cũng là đơn vị đầu tiên và duy nhất đạt tiêu chuẩn của Bộ Công an theo Quyết định số 4556/QĐ-BCA-H09 về quy định kỹ thuật sinh trắc học ADN nhận diện cá thể người để phục vụ triển khai Luật Căn cước (tính cho tới thời điểm hiện tại).

Tại điểm lấy mẫu, Minh Sơn được nhân viên hướng dẫn điền thông tin vào phiếu đăng ký.

Theo anh Sơn tìm hiểu, thông tin ADN được sử dụng để xác minh danh tính trong những hoàn cảnh éo le như thiên tai, tai nạn, hỏa hoạn, hỗ trợ nhận diện người thân... góp phần dự phòng biến cố, bình ổn xã hội.

Người tới lấy mẫu bắt buộc phải sử dụng căn cước công dân gắn chip được cấp trước đó, sau đó nhân viên sẽ tiến hành quét căn cước để xác thực thông tin.

Thông qua thẻ căn cước gắn chip và vân tay của người tới lấy mẫu, mọi thông tin sẽ được hiển thị qua màn hình. Người tới lấy mẫu cần kiểm tra thông tin lại một lần nữa và được cấp một mã vạch riêng.

Mã vạch này sẽ được dán trên ống lấy mẫu máu, tờ kê khai và những giấy tờ liên quan tới việc xét nghiệm gen định danh công dân. Mỗi ống lấy mẫu máu cũng được ghi thông tin tên, ngày tháng năm sinh của người tới lấy mẫu.

Kỹ thuật viên/điều dưỡng tiến hành lấy mẫu máu trước khi đưa vào khu vực phòng xét nghiệm. Mẫu sẽ được niêm phong và vận chuyển về phòng xét nghiệm để phân tích.

Trung tâm dữ liệu quốc gia về dân cư - Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội (C06) - Bộ Công an cho biết, ADN là phân tử chứa thông tin di truyền, cơ sở cấu thành nên bộ gen của mỗi người, là một tổ hợp nhất định của các đơn vị gọi là Nucleotide với cấu trúc đa dạng, góp phần tạo nên đặc điểm cá nhân (thể chất, ngoại hình, tính cách...) riêng biệt của mỗi người. Do đó, thông tin sinh trắc học ADN hầu như không thay đổi trong suốt cuộc đời, là loại thông tin có tính đặc trưng, đại diện cho một cá thể trọn đời.

Khu vực phòng xét nghiệm với 2 luồng vận hành, một luồng được xây riêng cho hoạt động xét nghiệm gen định danh cá nhân. Khu vực này được chia thành các phòng chức năng chuyên biệt theo đúng chuẩn quy trình vận hành, đảm bảo vô trùng và hạn chế lây nhiễm chéo.

Nhân viên phòng xét nghiệm và những người có phận sự ra vào phòng xét nghiệm, bắt buộc phải được xét nghiệm gen định danh cá nhân. Việc làm này để hạn chế tối đa các thông tin nhiễu (nếu có) ảnh hưởng tới quá trình làm xét nghiệm với các mẫu ADN của người dân.

Các khu vực trong phòng xét nghiệm được ngăn cách bởi cửa áp lực, giúp tách biệt khu vực trước xét nghiệm và phòng xét nghiệm. 

Tại đây, những kỹ thuật viên sẽ tiến hành tách chiết ADN và xử lý mẫu. 

Các phòng trong khu vực xét nghiệm đều có nhiệt ẩm kế để theo dõi nhiệt độ, độ ẩm hàng ngày và thực hiện quan trắc môi trường phòng xét nghiệm định kỳ hàng năm, với các chỉ số như nhiệt độ, độ ẩm, tốc độ gió, ánh sáng, bụi các loại, vi sinh vật,... 

Mẫu sinh phẩm được chuyển vào phòng Tách chiết qua pass box (là những chiếc hộp vuông kết nối giữa các phòng, đảm bảo tính quy trình khép kín) và thực hiện tách chiết ADN. 

ADN sau đó được dùng làm khuôn cho phản ứng PCR khuếch đại các Locus STR theo chuẩn CODIS mở rộng (thực hiện tại phòng Mix và phòng PCR).

Sản phẩm sau PCR tiếp tục được đưa đến phòng Điện di mao quản - Sanger - để tiến hành phân tích kích thước các phân đoạn STR sử dụng hệ thống ABI 3500, trả ra dữ liệu thô. Cuối cùng, dữ liệu thô sẽ được phân tích độc quyền, trải qua quá trình kiểm soát kết quả nghiêm ngặt để trả ra kết quả là các loci đặc trưng cho từng cá thể (như hiển thị trong kết quả trả người dân).

Theo Bộ Công an, với công nghệ hiện đại ngày nay, chỉ dựa trên 20 loci tiêu biểu (theo quy định quốc tế) là có thể định danh được một cá thể với độ chính xác cao.

Kết quả được trả cho người dân trong vòng 7 ngày làm việc. Sau khi có kết quả, người dân đến các cơ quan quản lý căn cước địa phương hoặc gần nhất để thực hiện yêu cầu tích hợp thông tin sinh trắc học ADN vào Cơ sở dữ liệu Căn cước.