Đề xuất nhiều giải pháp gỡ vướng sáp nhập huyện, xã là đô thị

Bộ Tư pháp đang tổ chức thẩm định hồ sơ Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hướng dẫn một số nội dung liên quan đến quy hoạch đô thị, đánh giá phân loại đô thị để thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã là đô thị giai đoạn 2023-2025.

12 cấp huyện, 48 cấp xã thuộc diện sắp xếp; gặp nhiều vướng mắc

Cơ quan chủ trì soạn thảo - Bộ Xây dựng cho biết cả nước có 12 đơn vị hành chính cấp huyện là thị xã, thành phố (bao gồm thành phố Nam Định, Vinh, Thanh Hóa, Bắc Giang, Ninh Bình, Lạng Sơn, Hà Tĩnh, Phan Thiết, Điện Biên Phủ; các thị xã: Mường Lay, Bình Long, Chơn Thành) dự kiến sắp xếp với toàn bộ hoặc một phần đơn vị hành chính cấp huyện liền kề.

Trong đó, 6 thành phố, thị xã đã có quy hoạch chung đô thị phù hợp với phạm vi sắp xếp (thành phố Nam Định, Bắc Giang, Vinh, Thanh Hóa, Ninh Bình, Hà Tĩnh). Bộ Xây dựng đã tổ chức thẩm định 4 đô thị (Nam Định, Bắc Giang, Vinh, Thanh Hóa), trình Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định công nhận loại đô thị sau sắp xếp đối với thành phố Vinh (tỉnh Nghệ An) và thành phố Nam Định (tỉnh Nam Định).

Các đô thị còn lại đang tổ chức lập quy hoạch đô thị. Tuy nhiên, Bộ Xây dựng phản ánh theo Luật Quy hoạch đô thị, đối với các đô thị mới dự kiến dân số 100.000 người thì thẩm quyền phê duyệt nhiệm vụ và quy hoạch là Thủ tướng Chính phủ.

Ngoài ra, có 3 thị xã/thành phố dự kiến thành lập mới trên cơ sở sắp xếp đơn vị hành chính, gồm: 2 đô thị dự kiến thành lập thị xã là Chũ (Bắc Giang) được hình thành trên cơ sở sắp xếp, tách một phần từ huyện Lục Ngạn và Mộc Châu được hình thành trên cơ sở huyện Mộc Châu có sắp xếp đơn vị hành chính các xã trực thuộc.

Sắp xếp đơn vị hành chính và thành lập thành phố Thủy Nguyên (trên cơ sở huyện Thủy Nguyên) trực thuộc thành phố Hải Phòng

4 thành phố, thị xã đã có quy hoạch chung đô thị, quy hoạch phân khu phù hợp với phương án sắp xếp là thị xã Kinh Môn (Hải Dương), thành phố Tuy Hòa (Phú Yên), thành phố Phủ Lý (Hà Nam), thị xã Nghĩa Lộ (Yên Bái).

Các đô thị còn lại như thành phố Thái Nguyên, Yên Bái, Cao Lãnh, Hoài Nhơn đang tổ chức điều chỉnh quy hoạch chung theo phương án sắp xếp, lập quy hoạch phân khu với khu vực dự kiến thành lập phường, lập báo cáo đánh giá phân loại đô thị.

Về sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã là đô thị, Bộ Xây dựng phản ánh cả nước có 48 đơn vị thực hiện. Trong đó, 10 thị trấn thuộc các tỉnh Ninh Bình, Nghệ An, Bà Rịa-Vũng Tàu đã được UBND tỉnh ban hành quyết định công nhận loại đô thị loại V. Các đô thị còn lại đang tổ chức lập quy hoạch, chương trình phát triển đô thị và đề án phân loại đô thị.

Bộ Xây dựng đã thành lập tổ công tác để kịp thời rà soát, đôn đốc, hướng dẫn các địa phương trong quá trình triển khai sắp xếp để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc.

Dù vậy vẫn còn một số vướng mắc liên quan đến quy hoạch đô thị và đánh giá phân loại đô thị khi thực hiện sắp xếp. Bộ Xây dựng cho rằng cần thiết sớm ban hành nghị quyết để hướng dẫn một số nội dung liên quan đến quy hoạch đô thị, đánh giá phân loại đô thị nhằm thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã là đô thị giai đoạn 2023-2025.

Đề xuất nhiều giải pháp tháo gỡ vướng mắc

Tại dự thảo nghị quyết, Bộ Xây dựng đề xuất: Đối với trường hợp sắp xếp thành phố, thị xã với toàn bộ hoặc một phần đơn vị hành chính cấp huyện liền kề, nếu phạm vi đô thị và các khu vực nội thành, nội thị dự kiến hình thành sau sắp xếp phù hợp với quy hoạch chung đã được phê duyệt và không dự kiến thành lập mới phường ở vùng phụ cận thì được sử dụng quy hoạch đô thị đó để đánh giá, phân loại đô thị dự kiến hình thành sau sắp xếp.

Nếu trong đó có thị trấn trực thuộc phù hợp với phạm vi nội thành, nội thị trong quy hoạch chung đô thị dự kiến hình thành sau sắp xếp đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt thì không yêu cầu thực hiện đánh giá, công nhận trình độ phát triển cơ sở hạ tầng đô thị của thị trấn dự kiến thành lập phường theo quy định của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về phân loại đô thị.

Bộ Xây dựng cũng đề xuất quy định đối với trường hợp sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã ngoại thị, ngoại thành làm mở rộng khu vực nội thị, nội thành của đô thị loại III, IV, phù hợp với phạm vi nội thị, nội thành trong quy hoạch chung đô thị, quy hoạch phân khu được phê duyệt.

UBND cấp tỉnh chỉ đạo UBND thành phố, thị xã lập thuyết minh rà soát, đánh giá các tiêu chí phân loại đô thị đối với khu vực thành phố, thị xã theo Nghị quyết 1210/2016 được sửa đổi, bổ sung tại Nghị quyết số 26/2022.

Ngoài ra, cơ quan này đề xuất quy định đối với trường hợp thị trấn dự kiến hình thành sau sắp xếp phù hợp quy hoạch chung đô thị hoặc nhiệm vụ quy hoạch chung đô thị đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Theo đó, UBND cấp tỉnh chịu trách nhiệm ban hành văn bản đánh giá đơn vị hành chính dự kiến hình thành sau sắp xếp đạt tiêu chí đô thị loại V để trình cấp thẩm quyền xem xét, quyết định việc sắp xếp.

UBND cấp huyện có trách nhiệm lập thuyết minh rà soát, đánh giá các tiêu chí phân loại đô thị đối với khu vực thị trấn dự kiến hình thành sau sắp xếp theo quy định.

Đối với trường hợp thị trấn dự kiến hình thành sau sắp xếp nằm trong khu vực nội thị dự kiến thuộc quy hoạch chung đô thị loại IV đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt thì được sử dụng quy hoạch đó.

Trường hợp cần thiết để bảo đảm yêu cầu tiến độ thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, xã giai đoạn 2023-2025, cơ quan chủ trì thẩm định, phối hợp với các bộ, cơ quan trung ương tổ chức thẩm định đề án của địa phương mà không bắt buộc tổ chức khảo sát phục vụ thẩm định.