"Chưa bao giờ Bộ Công Thương đề xuất tiếp tục thí điểm thuốc lá điện tử"

Phiên chất vấn Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan chiều 11/11 gồm rất nhiều vấn đề nóng của ngành y như việc huy động, bố trí lực lượng y tế, bảo đảm thuốc men, vật tư y tế cung cấp cho người dân và công tác phòng, chống dịch bệnh sau thiên tai; việc cấp giấy phép, chứng chỉ hành nghề trong lĩnh vực khám, chữa bệnh.

Bên cạnh đó còn có thực trạng quản lý các mặt hàng thực phẩm chức năng, dược mỹ phẩm; công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá, chất kích thích, nhất là trong môi trường học đường…

Dù vậy, hầu hết câu hỏi trong phiên chất vấn đều tập trung vào việc quản lý các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.

Bộ Công Thương thay đổi quan điểm quản lý thuốc lá điện tử?

Rất nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ mối quan tâm về sự nguy hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và muốn biết quan điểm, giải pháp quản lý của Bộ Y tế về vấn đề này. Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan kiên định quan điểm "đề xuất cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng".

Đại biểu Lê Hoàng Anh (Gia Lai) cho biết theo Cục Cảnh sát điều tra tội phạm phòng, chống ma túy (Bộ Công an), tình trạng tẩm ướp ma túy trong thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, thuốc lá thế hệ mới tăng rất mạnh và khó phát hiện. Cục đồng tình cấm sản xuất, nhập khẩu, phân phối và quảng cáo các loại thuốc lá này.

"Tuy nhiên, Bộ Công Thương muốn thí điểm để quản lý tốt hơn. Không ít cử tri phản ánh nhiều nhóm lợi ích của ngành công nghiệp thuốc lá đang tích cực vận động để duy trì thử nghiệm quản lý các sản phẩm thuốc lá này", ông Hoàng Anh hỏi về trách nhiệm tham mưu của Bộ Y tế, Bộ Công Thương trong câu chuyện này.

Được chủ tọa điều hành mời tham gia làm rõ thêm vấn đề quản lý thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên chia sẻ mối quan tâm của các đại biểu Quốc hội.

"Kinh doanh thuốc lá là kinh doanh có điều kiện và được quy định trong luật, nhưng sản phẩm thuốc lá thế hệ mới chưa được định nghĩa trong luật, và thời gian dài vừa tồn tại khoảng trống pháp lý trong nội dung này", ông Diên nói.

Bộ trưởng cho biết giai đoạn 2019-2020, do thiếu công cụ quản lý trong khi sản phẩm thuốc lá mới đã len lỏi, xuất hiện trên thị trường, Bộ Công Thương đề xuất và được Chính phủ khóa trước cho phép xây dựng Đề án thí điểm để quản lý loại thuốc lá này.

Thời điểm đó, khi lấy ý kiến thì có bộ ngành đồng ý, nhưng cũng có đơn vị phản đối thí điểm, đặc biệt là Bộ Y tế, cho rằng đó là sản phẩm có hại cho sức khỏe

"Từ đầu nhiệm kỳ này, Bộ Công Thương cũng đồng ý với đề xuất của Bộ Y tế, rằng đã là sản phẩm có hại cho sức khỏe thì phải cấm. Chúng tôi kiên trì đề xuất sớm ban hành khung khổ pháp lý để cấm sản phẩm này, chứ chưa bao giờ Bộ Công Thương và cá nhân tôi đề xuất tiếp tục thí điểm", ông Diên nói "đại biểu Hoàng Anh nhớ hơi lâu nhưng chưa đúng bản chất đề nghị của Bộ Công Thương".

Câu trả lời này của Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho thấy quan điểm của Bộ Công Thương về quản lý thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đã "khác trước".

Hồi đầu tháng 5, phiên giải trình trách nhiệm quản lý Nhà nước về phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng do Ủy ban Xã hội tổ chức xoay quanh loạt tranh luận sôi nổi về cấm hay thí điểm quản lý thuốc lá điện tử.

Tại sao Bộ Y tế đề nghị cấm thuốc lá điện tử mà Bộ Công Thương lại muốn thí điểm quản lý các loại thuốc lá mới, là câu hỏi được đại biểu Quốc hội liên tục đặt ra. Dù vậy, phần trả lời của Bộ Công Thương về căn cứ thí điểm quản lý thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, dường như chưa thuyết phục.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng khi đó khẳng định việc đề xuất thí điểm quản lý thuốc lá điện tử cũng nhằm mục tiêu "quản lý tốt hơn".

Thứ trưởng Bộ Công Thương cho biết khi xây dựng chính sách về nội dung này đã gửi xin ý kiến, tất cả các bộ nhất trí, tuy nhiên, Bộ Y tế không đồng ý. Chính phủ yêu cầu hai bộ ngồi lại thống nhất với nhau nhưng đến nay, hai bộ vẫn chưa tìm được tiếng nói chung và chưa thể trình phương án cuối cùng lên Chính phủ.

Trong khi đó, Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan kiên định "quan điểm của Bộ Y tế vẫn đề xuất cấm", vì tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là khôn lường.

Mong Quốc hội có nghị quyết cấm thuốc lá điện tử

Trả lời các đại biểu trước đó, Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan cho biết nguyên nhân chính khiến thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng tràn lan trên thị trường do chưa có quy định pháp luật cho phép kinh doanh các sản phẩm này.

Trong khi đó, để thu lợi nhuận, nhiều công ty đã lợi dụng các hình thức tiếp thị tinh vi và sản phẩm có thiết kế bắt mắt để thu hút người tiêu dùng. Bên cạnh đó, tình trạng nhập lậu thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng cũng gây nhiều khó khăn trong công tác quản lý.

Để dẫn chứng, bà Lan đưa ra trước hội trường một số sản phẩm của thuốc lá điện tử được thiết kế rất bắt mắt và hấp dẫn để thu hút giới trẻ. Từ đó, bà đề nghị Quốc hội có giải pháp mạnh mẽ hơn để giải quyết vấn đề buôn bán thuốc lá điện tử cho giới trẻ.

"Bộ Y tế mong muốn có nghị quyết của Quốc hội về cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng trước khi Luật về sửa đổi Phòng chống tác hại thuốc lá được trình Quốc hội trong thời gian tới", bà Lan nói.

Trong khi đó, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết vừa qua Bộ Công Thương đã chỉ đạo quản lý thị trường tăng cường kiểm tra, xử lý việc kinh doanh sản phẩm thuốc lá điện tử.

Bộ thống nhất đề xuất Quốc hội, Chính phủ sớm ban hành chính sách quản lý chặt chẽ sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để tránh khoảng trống pháp lý, theo lời ông Diên.

Trong khi chưa có luật, chưa sửa đổi Luật phòng chống tác hại của thuốc lá, Bộ trưởng Diên cho biết sẽ tăng cường kiểm tra, xử lý việc buôn bán, vận chuyển các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.

"Các vi phạm với thuốc lá truyền thống hay sản phẩm thuốc lá mới đều chủ yếu do nhập lậu, nên cần ngăn chặn ngay từ cửa khẩu", ông Diên nói.

Bên cạnh đó, ông đề nghị tăng cường thông tin về tác hại của thuốc lá điện tử và các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới.