30 năm "đau đáu" ý tưởng đấu giá biển số xe

Bộ Tư pháp đang tổ chức thẩm định đề nghị xây dựng Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm cấp quyền lựa chọn sử dụng biển số ô tô thông qua đấu giá. Sau 30 năm, ý tưởng đấu giá biển số xe sắp thành hiện thực?

Gian nan thí điểm đấu giá biển số đẹp

Theo Bộ Công an, trong xã hội có rất nhiều người có nhu cầu sở hữu biển số xe theo sở thích, thường gọi là "biển số đẹp" tùy theo quan niệm của từng người.

Xuất phát từ nhu cầu của người dân, Chính phủ đã hai lần cho phép Bộ Công an tổ chức đấu giá và thu lệ phí cấp biển số tự chọn (năm 1993 và năm 2008).

Năm 1993, Bộ Công an đã chỉ đạo Công an TP Hải Phòng nghiên cứu và tổ chức thí điểm đăng ký, cấp biển số, thu lệ phí biển số xe tự chọn. Sau 2 tháng triển khai thực hiện đã có 94 trường hợp tự chọn biển số trên tổng số 198 xe đăng ký (đạt 47%).

Bộ Công an đã tiến hành sơ kết, rút kinh nghiệm và có công văn báo cáo Thủ tướng Chính phủ. Sau khi được Thủ tướng đồng ý cho triển khai việc thu phí biển số xe tự chọn trên toàn quốc, Bộ Công an đã phối hợp với Bộ Tài chính ban hành Thông tư số 88-TT/LB ngày 29/10/1994 quy định chế độ thu, quản lý sử dụng lệ phí đăng ký biển số xe tự chọn.

"Tuy nhiên, khi chuẩn bị triển khai thực hiện Thông tư số 88-TT/LB thì báo chí và dư luận xã hội còn nhiều ý kiến trái chiều nên Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu không thực hiện việc thu lệ phí cấp biển số xe tự chọn"- Bộ Công an cho hay.

Đến năm 2008, Công an Bình Dương, Nghệ An, Khánh Hòa, Kiên Giang, Tiền Giang, Bắc Ninh, Sơn La và Hà Nội đã báo cáo Bộ Công an xin ý kiến về việc đấu giá biển số xe.

Sau khi thống nhất với Bộ Tư pháp, Bộ Tài chính và Bộ Giao thông vận tải, Bộ Công an đã có công văn báo cáo và được Thủ tướng Chính phủ đồng ý cho phép đấu giá biển số xe. Các đơn vị chức năng đã dự thảo thông tư liên Bộ (Tài chính - Công an - Tư pháp) hướng dẫn việc đấu giá quyền sử dụng biển số xe, lấy ý kiến tham gia nhiều lần của các bộ, ngành, địa phương nhưng không được ban hành do vướng mắc về cơ sở pháp lý.

Đến ngày 12/10/2010, Bộ Công an đã ban hành Thông tư số 36/2010 quy định về đăng ký xe, trong đó có quy định biển số xe 5 số thay thế loại biển 4 số và có dấu chấm (.) ở hàng số thứ 3 nên cũng đã làm thay đổi quan niệm về số đẹp, dãy số đẹp. Ngày 30/9/2011, Bộ Tài chính có công văn báo cáo và được Thủ tướng Chính phủ đồng ý cho tạm dừng việc đấu giá biển số.

Thế nhưng tới năm 2017, Thủ tướng Chính phủ tiếp tục giao Bộ Công an chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp xem xét xây dựng cơ chế đấu giá biển số xe.

Đầu năm 2018, Bộ Công an có tờ trình báo cáo Thủ tướng Chính phủ về Đề án thí điểm cấp biển số thông qua đấu giá. Tháng 3/2019, Thường trực Chính phủ tổ chức cuộc họp với đại diện lãnh đạo, chuyên viên các Bộ (Công an, Giao thông vận tải, Tư pháp, Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư), Văn phòng Chính phủ, UBND TP Hà Nội, TPHCM về đề án này.

Tháng 4/2019, Văn phòng Chính phủ có văn bản thông báo ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng "giao Bộ Công an đề xuất phương án tăng tính khả thi cho Đề án thí điểm cấp biển số thông qua đấu giá theo hướng cho phép người sở hữu biển số được bán, chuyển nhượng, thừa kế".

Bộ Công an đã tổ chức cuộc họp với các bộ, ngành liên quan để lấy ý kiến về dự thảo đề án. Tuy nhiên, nếu đề án đi theo hướng cho phép người trúng đấu giá biển số được bán, chuyển nhượng, thừa kế thì sẽ phải sửa Luật Giao thông đường bộ, bỏ khoản 22 Điều 8 quy định về cấm mua bán biển số. Do đó, tháng 5/2020 Bộ Công an đã có công văn báo cáo Thủ tướng Chính phủ đề xuất giao Bộ Công an tiếp tục phối hợp các bộ ngành đưa nội dung cấp biển số thông qua đấu giá vào dự thảo Luật Bảo đảm trật tự an toàn giao thông đường bộ, trình Quốc hội để đảm bảo việc triển khai thực hiện đúng quy định pháp luật.

Lãnh đạo Cục Cảnh sát giao thông (Bộ Công an) phân tích, hiện nay theo quy định của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công năm 2017, biển số xe được coi là tài sản. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng làm tiền đề cho việc nghiên cứu, thực hiện công tác cấp biển số xe thông qua đấu giá. Để triển khai hiệu quả việc cấp quyền lựa chọn sử dụng biển số ô tô thông qua đấu giá phải giải quyết sửa đổi đồng bộ một số vấn đề quy định tại các luật chuyên ngành gồm: Luật Quản lý tài sản công; Luật Giao thông đường bộ; Luật Đấu giá tài sản; Luật Ngân sách nhà nước.

Do đó, để sớm triển khai thực hiện, căn cứ khoản 2 Điều 15 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2020), Chính phủ đã đề nghị Quốc hội ban hành Nghị quyết quy định thí điểm cấp quyền lựa chọn sử dụng biển số ô tô thông qua đấu giá.

Vì thế, dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm cấp quyền lựa chọn sử dụng biển số thông qua đấu giá đã được Bộ Công an lấy ý kiến tham gia của 5 Bộ (Nội vụ, Tư pháp, Tài chính, Ngoại giao, Giao thông vận tải), góp ý rộng rãi của nhân dân trước khi hoàn thiện, đề nghị Bộ Tư pháp thẩm định.

"Để đảm bảo vừa khai thác hiệu quả tài sản công là kho số của biển số ô tô nhưng cũng đảm bảo việc khai thác tài sản công không trái quy định của pháp luật hiện hành, Chính phủ đề xuất hình thức thí điểm đấu giá đối với kho biển số ô tô, hết thời gian thí điểm 3 năm, Chính phủ sẽ có báo cáo tổng kết và đề xuất đấu giá với cả kho biển số ô tô và mô tô"- Bộ Công an cho hay.

Thí điểm đấu giá biển số nền màu trắng, chữ và số màu đen

Dự kiến biển số ô tô đưa ra đấu giá là biển số nền màu trắng, chữ và số màu đen trong kho biển số chưa được đăng ký mà cơ quan công an dự kiến cấp mới theo từng tháng, quý, 6 tháng hoặc 1 năm.

Các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân có nhu cầu đấu giá có thể tùy chọn bất kỳ biển số nào trong kho số đấu giá để tham gia đấu giá.

Trường hợp các biển số qua kỳ đấu giá không thành thì hệ thống sẽ tự động chuyển vào kho số không đấu giá để cấp theo hình thức ngẫu nhiên trên hệ thống đăng ký, quản lý xe cho người dân.

Người trúng đấu giá được sử dụng biển số trúng đấu giá; khi chuyển nhượng xe, người trúng đấu giá được quyền giữ lại biển số xe để đăng ký cho xe khác thuộc sở hữu; được chuyển nhượng (bán, cho tặng, thừa kế) biển số trúng đấu giá theo xe nhưng người được chuyển nhượng xe có gắn biển số trúng đấu giá không được quyền giữ lại biển số trúng đấu giá để đăng ký cho xe khác.

Giá khởi điểm của biển số đưa ra đấu giá ở Hà Nội, TPHCM là 40 triệu đồng; các địa phương còn lại là 20 triệu đồng.

Số tiền thu được từ bán đấu giá biển số sau khi trừ các khoản chi phí tổ chức đấu giá theo quy định sẽ phân chia nguồn thu theo tỷ lệ 70% nộp vào ngân sách trung ương, 30% phân bổ cho ngân sách địa phương.

"Nhiều quốc gia xung quanh Việt Nam đã tổ chức đấu giá biển số"

Theo tìm hiểu của Bộ Công an, một số nước như Mỹ, Thái Lan, Nhật Bản, Singapore, Myanmar, Hàn Quốc… đang thực hiện cấp biển số bằng hình thức cho người dân tự chọn trong danh sách các biển số theo sở thích và phải trả một khoản phí cao hơn lệ phí đã quy định (Mỹ, Nhật Bản, Myanmar) hoặc tổ chức đấu giá (Thái Lan, Malaysia, Singapore).

Việc quy định quản lý biển số sau đấu giá cũng không giống nhau. Singapore, Thái Lan cho phép biển số đấu giá được chuyển nhượng cho người khác hoặc đổi sang xe khác.

Malaysia quy định biển số trúng đấu giá không được bán cho người khác nhưng được phép đổi sang xe khác. Cơ quan có thẩm quyền đăng ký, cấp biển số là cơ quan tổ chức thực hiện đấu giá biển số thông qua hệ thống phần mềm quản lý biển số và bán đấu giá trên mạng internet…

Ở Singapore, tổ chức đấu giá mỗi tuần một lần; người tham gia đấu giá chọn trên website biển số muốn đấu giá trong danh sách các biển số chưa cấp và nộp ngay số tiền đấu giá (tối thiểu 1.000 USD). Hết thời gian đấu giá, cơ quan nhà nước sẽ quyết định người trúng đấu giá và thông báo cho người đó biết để đi đăng ký, không công bố số người tham gia. Những người không trúng sẽ không được thông báo hoặc nhận lại số tiền đã nộp. Biển trúng đấu giá được phép chuyển nhượng (cho tặng, mua bán) cho người khác hoặc đổi sang xe khác nhưng phải nộp phí từ 100 đến 1000 USD.

Ở Malaysia, tổ chức đấu giá khoảng 1-2 tháng/lần, người tham gia đấu giá phải đăng ký và nộp ngay số tiền dự kiến đấu giá. Cơ quan đấu giá không thông báo số người tham gia đấu giá. Người trúng đấu giá là người trả giá cao nhất (biển số đã đấu giá cao nhất khoảng 6 tỷ đồng), người không trúng đấu giá được trả lại tiền.

Biển trúng đấu giá không được bán cho người khác nhưng được phép đổi sang xe khác. Một số trường hợp muốn bán lại biển số trúng đấu giá nên đã đăng ký biển số đó cho xe rẻ tiền rồi bán xe cho người có nhu cầu mua biển số, sau đó người mua đổi biển số đấu giá sang một xe mới đắt tiền.

Ở Thái Lan, tổ chức đấu giá biển số ô tô thông qua hệ thống phần mềm quản lý biển số và đấu giá biển số trên mạng internet. Người trúng đấu giá biển số sẽ được trao giấy chứng nhận quyền sử dụng biển số. Biển số trúng đấu giá có thể chuyển nhượng cho người khác.

"Nhiều quốc gia xung quanh Việt Nam đã tổ chức đấu giá biển số xe nhưng cách quản lý biển số các nước không giống nhau. Việc quản lý biển số phụ thuộc vào hệ thống pháp luật của mỗi nước, đây là một trong các nội dung để tham khảo, xây dựng nghị quyết"- tờ trình của Bộ Công an cho hay.