“Yêu Bác, lòng ta trong sáng hơn” (*)

LTS: Nhân dịp kỷ niệm 125 năm ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh, chúng tôi xin gửi tới độc giả bài viết của NSƯT Đức Trung – một trong những nghệ sĩ đã tham gia thể hiện hình tượng Bác Hồ.

Cứ mỗi lần tháng năm về, toàn dân tộc, cả Việt kiều ở nước ngoài, nhiều học giả và bạn bè quốc tế lại có dịp nhắc tới vị lãnh tụ kiệt xuất chủ tịch Hồ Chí Minh của chúng ta với tấm lòng kính yêu và khâm phục.

Công lao của Người là nỗi trăn trở gian lao đi tìm đường cứu nước, Người đã cùng biết bao lớp học trò và là đồng chí của mình nằm gai nếm mật, vượt qua phong ba, bão táp để dựng nên cơ đồ nước Nam, được như ngày hôm nay không hổ thẹn với tổ tiên non sông gấm vóc.

Không phải ai cũng nhìn rõ hết sự hy sinh âm thầm, lặng lẽ của những người làm cha, làm mẹ, những lúc khó khăn nhọc nhằn nhất đã hết lòng vì con cháu, sẵn sàng chịu đựng ăn đói, mặc rét dành dụm chắt chiu nuôi con khôn lớn thành người.

Bác Hồ của chúng ta là người như thế, lấy dân làm gốc, đồng cam cộng khổ với dân, sướng sau thiên hạ. Dù Bác đã đi xa, cách chúng ta con cháu của Người gần nửa thế kỷ. Gia tài vật chất của Người để lại đâu có gì? Một đôi dép lốp đã lì chông gai…Nhưng tình yêu bao la giầu lòng nhân ái, trí tuệ phương đông với trải nghiệm năm châu bốn biển làm nên cốt cách Hồ Chí Minh-Lãnh tụ Tài hoa và Anh minh-Người bạn lớn của mọi người không phân biệt tuổi tác, sang hèn, địa vị…

Các anh em nghệ sĩ được vinh dự giao nhiệm vụ thể hiện hình tượng chủ tịch Hồ Chí Minh trong mấy chục năm qua đều xuất phát từ tình yêu lớn đối với Bác. Vinh dự càng lớn, trách nhiệm càng không nhỏ trước nhân dân.

Không ai dám chủ quan khi nhận nhiệm vụ, bởi thể hiện hình tượng lớn lao như vậy, gần gũi với nhân dân như vậy, đến các cháu nhỏ hôm nay chỉ biết Bác Hồ qua hình ảnh và lời ca cũng giữ lại trong lòng những tình cảm sâu sắc. Có các nghệ sĩ đã thể hiện những vi Anh hùng dân tộc của nhiều thế kỷ trước, như Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung…thời kỳ chưa có công nghệ nhiếp ảnh, điện ảnh ghi lại, ai dám bắt bẻ đạt hay chưa đạt, giống hay chưa giống ngoài việc thẩm định khả năng diễn xuất qua nội dung kịch bản…

Xây dựng hình tượng Bác Hồ không nghệ sĩ nào dám ngộ nhận mình đã thể hiện đầy đủ hoàn thiện về tính cách và chiều sâu tư tưởng cũng như tình cảm tâm trạng của Người. Không phải Người là Siêu nhân, Người giản dị vô cùng, chính sự giản dị vô cùng ấy lại chứa đựng một tâm can rộng lớn bao la, nên mỗi chúng ta đứng bên Bác Hồ luôn cảm thấy mình nhỏ bé vô cùng, còn phải học, học mãi suốt đời cũng chưa thể bằng Người, nếu không hết lòng.

Mặc dù anh em chúng tôi kể từ Cố Nghệ sĩ Sĩ Hùng-Người đầu tiên thể hiện chủ tịch Hồ Chí Minh trong vở: “Người công dân số một” đến thế hệ nối tiếp như cố nghệ sĩ Mạnh Linh. NSND Tiến Thọ, NSND Ngọc Thủy, NSƯT Hà Văn Trọng, NSƯT Tiến Hợi, NSƯT Thanh Điền và tôi cùng một số các nghệ sĩ khác đã cố gắng hết mình, nhưng chỉ dám nhận thể hiện một phần nào hoặc một nét nào đó trong toàn bộ chân dung tính cách đặc biệt giản dị và vĩ đại ấy…

Mỗi nghệ sĩ có những lợi thế riêng, như gương mặt hình thể hao hao giống, hoặc sinh ra trên quê hương Xô viết Nghệ Tĩnh, có người vẻ bề ngoài không được giống nhưng lại có cốt cách bên trong, khí chất tinh thần gần với tính cách của Người, có nghệ sĩ với tình cảm vô bờ bến với lãnh tụ kính yêu, đã chăm lo nghiên cứu cuộc đời sự nghiệp và ứng xử của Bác đối với các tầng lớp nhân dân, với cán bộ cấp dưới, với bạn bè quốc tế, kể cả với kẻ thù bên kia chiến tuyến…

Tất cả chỉ biết đem hết tình cảm trân trọng thiêng liêng, trách nhiệm công dân trong tư cách nghệ sĩ sao cho không phụ lòng mong đợi của mọi người từ đơn vị nghệ thuật chủ quản giao nhiệm vụ tới khán giả nghiêm khắc nhất đó là nhân dân. Không ai có thể thỏa mãn với những gì mình đã làm được, vẫn cảm nhận một khoảng cách nhất định cần phải vươn tới để thành công cao hơn như mong muốn.

Thời gian không chờ đợi ai, những gì mong muốn chưa làm được xin chia sẻ đôi lời tới các bạn trẻ. Mong sao trong thời đại mới hôm nay, Tư tưởng Đạo đức của chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn là ngọn đèn soi sáng cho thế hệ trẻ đương đại, anh em nghệ sĩ trẻ có ước muốn thể hiện hình tượng Bác; không để cho những tư tưởng thù địch chống phá nhà nước len lỏi vào suy nghĩ, những chỉ trích xúc phạm tình cảm thiêng liêng của nhân dân đối với lãnh tụ kính yêu của chúng ta thành rào cản.

Hãy đúc kết kinh nghiệm rút ra từ các nghệ sĩ đàn anh đi trước và cố gắng tìm hiểu sâu sắc hơn về Người để sáng tác và xây dựng trên sân khấu và điện ảnh Việt Nam hình tượng Bác Hồ sao cho xứng tầm với thời đại mang tên Thời đại Hồ Chí Minh.

NSƯT Đức Trung

(*):  Trích từ bài thơ Bác ơi! của nhà thơ Tố Hữu.